Wie zich voor zonsopgang eens in de tuin waagt, kan al het lentelied van een merel horen. En zien hoe mezen nestkastjes inspecteren. Een zeldzame narcis waagt zich al aan een bloem en een enkele rododendron aarzelt evenmin kleur te bekennen. Dat heeft alles te maken met het uitzonderlijk zachte weer voor de tijd van het jaar. Maar pas op… Het is nog altijd winter en dat zullen we volgende week voelen.
De voorbije dagen haalden we 11, misschien zelfs 12 graden. Dat is voor de wintermaand januari zacht. De gemiddelde temperatuur voor deze maand bedraagt zo’n 3 graden. En twaalf dagen vorst. “De winter is nog niet voorbij. Het is voorbarig om nu al conclusies te trekken”, waarschuwt weerman David Dehenauw. “De winter duurt voor het KMI tot eind februari. Bovendien ziet het er naar uit dat het volgende week frisser wordt en dat we naar normale temperaturen voor januari evolueren. Met mogelijk ook nachtvorst.”
Vroege vogels
Maar voorlopig lijkt het dus wel lente in het hart van de winter. Dat voelen, zien en proeven ook dieren en planten. Piet Desmet van Natuurpunt Mandelstreke heeft ze ook al gezien, de mezen die nestkasten inspecteren en zich al voorbereiden op het nieuwe broedseizoen. “Het probleem is dat die vroege vogels straks met een nest jongen zitten, terwijl er bijvoorbeeld nog geen rupsen te vinden zijn. Dat er niet langer een match is tussen hun seizoen en dat van de insecten“, merkt Piet Desmet op.
Paddentrek
Maar het zijn niet alleen de vogels die zich door een vroeg lentegevoel kunnen laten misleiden. “Het is mogelijk dat de paddentrek veel vroeger op gang komt dan gewoonlijk. Ook vorig jaar hadden we al een vroegere trek. Dat is niet zonder gevaar voor die dieren. Stel dat er een koudeprik volgt, dan is de kans groot dat de dieren energie te kort komen om die te overleven. Dat is ook zo voor vleermuizen.”
Die droogteperiodes zijn veel gevaarlijker. We hebben onze watervoorraad nog altijd niet op peil
Weinigen twijfelen er nog aan dat die zachtere winters een gevolg zijn van de klimaatwijziging. Jan Desmet, auteur, columnist en vogelspotter: “Er is inderdaad wel wat aan het veranderen. De winter gold eigenlijk altijd al als een soort scherprechter tussen leven en dood voor de dieren. Daarom is er ook een vogeltrek. Ik volg die trek hier boven mijn huis in Brugge al zo’n tien jaar. Maar daaruit kan ik geen trends afleiden, want we beschikken helaas niet over gelijkwaardig telmateriaal uit de voorgaande decennia.”
Vroege bloeiers
Rufin Degrande van de PTI-campus Wetenschap en Groen in Kortrijk heeft ze ook al gezien, de vroege bloeiers. Maar we hoeven ons niet meteen ongerust te maken over dat vroeg bloeien. “De natuur is zeer weerbaar”, zegt Rufin. Dat we vorst nodig hebben om ongedierte te doden, noemt hij een indianenverhaal. De plaagdruk op planten kan wel wat groter zijn dan voorheen. Veel nadeliger is de droogteperiode die we al een aantal keren hebben meegemaakt. “Het water is nog altijd niet op peil. We moeten nog meer ondernemen dan we tot op vandaag deden om voldoende water op voorraad te hebben. Landbouwers zijn daar druk mee bezig, maar er zijn nog meer inspanningen nodig”, besluit Rufin.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier