Op vrijdag 16 november wordt er hulde gebracht aan Colette Maas, de eerste directrice van ‘Ecole laïque pour jeunes filles’. Het is nog maar de tweede keer dat in Kortrijk een straatnaam toegewezen wordt aan iemand die in de vrijzinnige wereld en in het officieel onderwijs in Kortrijk een speciale plaats innam.
Victor Desmet van ‘Smettens Skole’ was de eerste vrijzinnige uit de onderwijswereld die een straatnaam kreeg in Kortrijk. Maar daar komt heel binnenkort verandering in. Colette Maas, de eerste directrice van ‘Ecole laïque pour jeunes filles’ in Kortrijk, treedt in Smettens sporen.
Colette werd in 1875 in Limburg geboren. “Haar vader Pierre Jean was inspecteur en kwam in Kortrijk terecht. Hij was een van de medeoprichters van ‘Ecole laïque pour jeunes enfants’ in de Potterijstraat, aan de overkant van brouwerij Lust. In de volksmond werd deze straat ‘Lustens Stratje’ genoemd. Colette werd onmiddellijk directrice van de school. We spreken over 1905, het begin twintigste eeuw dus”, vertelt Jan Vanhaverbeke.
Jeanne Vandenborre (86) uit Harelbeke is de kleindochter van August Vandenborre, de directeur die Victor Desmet opvolgde in ‘Smettens Skole’. Zij startte in ‘Ecole laïque pour jeunes filles’ in het tweede leerjaar. “Ik kwam toen nog met de tram naar school“, vertelt ze. Jeanne herinnert zich Colette Maas nog levendig. “Het was geen al te groot, vriendelijk vrouwtje met een lange zwarte rok. Ik moest er soms naar toe met boodschappen van mijn grootvader. Dat herinner ik me nog goed.” Ook Rosane Vanneste (87) die in Marke woont, zat vanaf de kleuterklas in de school. “Toen er gebombardeerd werd in de Marksesteenweg trokken wij een tijdje naar de Stasegemsestraat. Ik moest dan voorbij het huis van juffrouw Maas in de Jan Breydellaan komen, en moest soms briefwisseling meenemen voor haar.”
Een ‘geuzenschool’
De meisjesschool startte in oktober 1905 met slechts 14 leerlingen. “De hoofdreden voor dat kleine aantal was de sociale druk op de ouders om hun kinderen niet naar een ‘wereldlijke’ school te sturen”, vertelt Jan. De volgende jaren was er toch een groei van het leerlingenbestand. “De katholieke tegenkanting sprak van ‘l’école du diable’, opgericht door goddelozen, over een ‘geuzenschool’ waar niemand zijn dochters naartoe mocht sturen. Een tegenstander schreef zelfs: ‘ik heb medelijden met de huisvaders die hun kinderen later verrotten in een walgelijk atheïsme’. Ook op de ongetrouwde status van Colette Maas was er kritiek.”
Vanaf 1920 komt er dan een doorbraak. Er worden met de zussen Jouret en Questiaux vier nieuwe Franstalige onderwijzeressen aangeworven. De toeloop van leerlingen zorgt dat een uitbreiding van de gebouwen zicht opdringt. Er wordt met de financiële steun van de liberale coöperatie ‘De Toekomst’ een aanpalend pand in de Voorstraat aangekocht. Er kwamen zowel meisjes uit de burgerij, uit de Franssprekende industriële Kortrijkse elite als arbeiderskinderen. In 1938 neemt Céleste, een van de zussen Jouret, de taak als directrice van Colette over, maar ze blijft wel betrokken bij de school. Na WO II blijft de school floreren, maar aangezien er te weinig financiële middelen zijn wordt in 1955 de wereldlijke meisjesschool, een jaar na de vrijzinnige jongensschool ook opgenomen in het Rijksonderwijs.
Sterke vrouw
Jeanne en Rosane herinneren zich een heel gedisciplineerde vrijzinnige school. “We moesten Frans spreken op de speelplaats en kregen een goede opvoeding. We zijn met alle leerlingen samengekomen voor de afbraak van de schoollokalen in 1975. Toen is enkel het voorhuis blijven staan. We komen nu nog altijd samen met de vrouwen die met ons de school verlaten hebben en zingen dan altijd nog eens de Franse liedjes die we op school leerden.”
De twee dames zullen zeker aanwezig zijn op de feestelijke zitting. “Dit jaar, 67 jaar na haar overlijden, zetten we Colette Maas graag mee in de kijker. Na Victor Desmet mag ook de andere hoofdfiguur in het vrijzinnig onderwijs haar straatnaam krijgen. Ze was een strijdvaardige vrouw en leidde een generatie sterke vrouwen op naar haar idealen!“, klinkt het vol bewondering. (Els Deleu)
De feestelijke zitting vindt plaats op vrijdag 16 november om 19 uur in de Gotische zaal van het Kortrijkse stadhuis. Na toespraken van Schepen Wout Maddens, gewezen bestuurder van Howest Marianne Maes, gedelegeerd bestuurder van het Gemeenschapsonderwijs Raymonda Verdyck en Jan Vanhaverbeke is er een receptie voor alle aanwezigen. Iedereen is welkom.
(EDB – foto EDB)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier