Klimaatwetenschappers van vader op zoon: “Verandering van klimaat negeren, is misdaad tegen de mensheid”

Lorenz en Patrick Meire: “Kan je je het voorstellen: zo'n prachtige kunststad als Brugge onder water?” © GF
Bert Vanden Berghe

We ondervinden het dit weekend en de afgelopen tijd vaak: het weer doet bij momenten steeds gekkere dingen. Het is maar een van de vele gevolgen van de klimaatverandering. Vader Patrick en zoon Lorenz Meire uit Damme, die hun leven wijden aan onderzoek daarover, zien die verandering letterlijk voor hun eigen ogen gebeuren. “Het klimaat heeft straks invloed op élk facet van ons leven.” En niet in de positieve zin.

In de imposante tuin in hartje Damme zien we in een van de vele bomen een heus ooievaarsnest. Een idyllisch beeld, zonder meer. Maar professor Patrick Meire doorprikt de charme ervan al snel, met een zin die alles perfect samenvat: “Het is hier gezellig zitten, ja. Maar als we niets doen, zwemmen hier binnen honderd jaar vissen.”

Vrolijk word je er niet van, nee, maar lees vooral verder. Patrick Meire is naast hoogleraar biologie aan de Universiteit Antwerpen ook onderzoeker, voornamelijk gericht op de ecologische aspecten van het water. Zoon Lorenz werkt dan weer aan het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee. Het zit wel degelijk in de familie, want wijlen (groot)vader Alfons was actief in de vereniging Natuur- en Stedenschoon in Brugge. “Die liefde voor de natuur hebben wij doorgegeven aan onze kinderen”, aldus Patrick. “We hadden het vaak over biodiversiteit, de milieuproblemen en uiteraard ook het klimaat. Zodra de kinderen iets groter waren gingen alle vakanties richting het hoge Noorden en hoe ouder ze waren hoe meer wetenschap en natuur onderwerp van gesprek werden. Alexander, de jongste, woont en werkt in Zweden. Dieter, de oudste, doet net als ik onderzoek aan het Schelde-estuarium (De Zeeschelde, Westerschelde en het mondingsgebied van de Schelde samen, red.).”

Groenland

Zoon Lorenz werkt dan wel in Nederland, maar het merendeel van zijn onderzoek vindt plaats in Groenland. Daar is hij iets meer dan tien jaar geleden blijven plakken tijdens zijn doctoraat. “Mijn onderzoek richt zich voornamelijk op de fjorden in Groenland, dat qua oppervlakte even groot is als West-Europa. Deze fjorden zijn een belangrijk uitwisselingspunt aangezien ze in direct contact staan met de zee en ook de ijskap. Aangezien het eiland een van de langste kustlijnen ter wereld bezit, met heel wat gletsjers en fjorden, is de onderlinge relatie door de veranderende temperatuur van het zeewater een boeiend maar complex gegeven. Anderzijds onderzoek ik ook hoe het smeltwater een impact heeft op de fjorden zelf.”

“Mijn werk gaat dan weer eerder over het Schelde-estuarium, wat ook de overgang is tussen het land en de zee”, aldus Patrick. “Maar de basisprincipes en vraagstelling zijn wel dezelfde.” De twee spendeerden zelfs al samen flink wat tijd in de streek van Groenland. “Veelal om stalen te nemen, om te zien wat de gevolgen zijn op de ecosystemen. Dat zijn lange dagen, soms van 7 uur ‘s morgens tot 3 uur ‘s nachts. Dat is pittig, maar het helpt als je gedreven bent.”

Avonturiers

“Meer nog: je komt op plekken waar nog nooit iemand van buiten Groenland is geweest”, aldus Lorenz. “Dus in zekere zin ben je ook een avonturier.” Maar wat ze zien, is niet alleen mooi, maar naar eigen zeggen ook zeer pijnlijk. “Je ziet immers de impact van de klimaatsverandering onder je ogen gebeuren. In tien jaar heb ik meerdere gletsjers zien terugtrekken, soms tot meer dan tien kilometer lang. Dat is wel frappant, zeker als je merkt dat het steeds sneller gaat. Aangezien er door het verdwijnen van gletsjers en poolijs meer donkere oppervlakte vrijkomt, die beter het zonlicht absorbeert dan witte ijsoppervlaktes, zien we dat het smelten sneller en sneller gaat. Of het vijf voor twaalf is? Volgens mij is het al een stuk na twaalf, maar alles wat we nog kunnen vermijden, moeten we doen. Frustrerend? Ja, maar ik ben ook realistisch genoeg om te weten dat we niet alles in één keer kunnen veranderen, maar het is wel belangrijk om te benadrukken dat we met kleine zaken al een verschil kunnen maken.”

Lorenz en Patrick Meire trokken al samen op onderzoek. “Pittige en lange dagen, maar het loont wel de moeite.”
Lorenz en Patrick Meire trokken al samen op onderzoek. “Pittige en lange dagen, maar het loont wel de moeite.” © GF

Toch nog hoop

Patrick knikt. “We moeten het positiever durven benaderen, zelfs al is de boodschap allesbehalve zo. In plaats van te wijzen op de kost, moeten we het zien als investeren in de toekomst. Er zijn mensen die denken dat het wel allemaal zal meevallen, maar dat is niet zo. En dan zijn er anderen die ontmoedigd raken omdat wat ze doen een druppel op een hete plaat is. Maar als we allemaal ons steentje bijdragen, lukt het wel om het leefbaar te houden. Onze levensstijl aanpassen, heeft overigens heel wat voordelen: de luchtkwaliteit verbetert, net als onze gezondheid. Maar het is ongelooflijk pretentieus om te denken dat technologie alleen ons gaat redden. Denk maar aan die zogenaamde waterbom in Wallonië vorig jaar. Daar had technologie geen verschil gemaakt. De klimaatsverandering heeft straks invloed op élk facet van onze maatschappij. Het gaat verder dan de humanitaire problemen – als de kust voor Bangladesh onderloopt, dan zijn alle huidige migratiestromen peanuts. Het heeft ook een impact op de landbouw, die gebaat is bij stabiel weer. Of denk maar aan meer muggen en dus een grotere kans op exotische ziektes.”

Gebrek aan actie

Maar ook dichter bij huis, in West-Vlaanderen, zal het voelbaar zijn. “Als de zeespiegel stijgt, krijgen we hier meer water, maar kunnen we ook minder water richting zee lozen. Je kan het je toch niet inbeelden dat Brugge, de mooiste kunststad ter wereld, onder water komt te staan? En dan hebben we het nog niet over de kwaliteit van het water, de verzilting… Het gebrek aan actie is zeer erg. Dit probleem negeren, mag je gerust beschouwen als een misdaad tegen de mensheid. We hypothekeren hier letterlijk het leven van onze kinderen en kleinkinderen. We zijn blij dat er meer bewustwording is, maar het gaat nog altijd te traag.”