Jo Lernout: “Geld opzij zetten? Ik kan mijn familie toch niet laten verhongeren?”

Jo Lernout in de Filipijnen. © GF
Pieter-Jan Breyne

Met een bord spaghetti van vrouw Annie. En een glas rode wijn. Zo viert Jo Lernout vrijdag zijn 70ste verjaardag, in het huurhuisje op de Filipijnen waar hij met twaalf onder één dak leeft. Een openhartig videogesprek via Skype met de L van L&H.

Angeles City, 80 kilometer van Manilla. Jo Lernout woont hier goed een half jaar. “Dynamische stad, een half miljoen inwoners. Maar lelijk, en zwaar vervuild. Al die auto’s en tricycles (een soort riksja’s, red.).”

Terwijl dochter Stephanie (5) verlegen naar de camera zwaait en na wat aandringen van papa ‘hallo’ zegt in het Nederlands, Engels én Filipijns, vragen we wat dat doet met een mens, 70 worden.

“Of je bedoelt dat ik me oud voel? Allerminst. Ik zit vol energie en op een lichte vorm van suikerziekte na heb ik geen lichamelijke klachten.”

Het is niet de eerste keer dat u op de Filipijnen woont. Voorgoed dit keer?

“Dat weet ik nog niet. Eind september zijn we vertrokken uit België. Door een hernia kon Annie (Lernouts Filipijnse vrouw, red.) haar job van kamermeisje niet meer doen, en met mijn pensioen alleen redden we het niet in België. Je moet weten dat we met negen van dat pensioen leven: mijn vrouw en ik, onze dochter, Annies ouders – allebei ziek -, haar zoon en dochter én de twee kindjes die wij opvangen. Ook Annies twee kleinkinderen én de partner van haar dochter wonen bij ons in. Met z’n twaalven dus. Typisch Filipijns: allen onder één dak.”

Met uw pensioen van 1.470 euro onderhoudt u negen mensen. Zou u niet beter een deel opzij zetten voor de burgerlijke partijen in de zaak L&H?

“Ik begrijp dat mensen dat vragen, maar ik kan mijn familie toch niet laten verhongeren of ziek worden? Ik heb gezien hoe Annies nonkel hier gecrepeerd is. Behandelbare diabetes, maar geen geld voor medicamenten. 54 was hij. We komen net rond, met veel rekenen en tellen. Ons huurhuis is allesbehalve luxueus: een geïmproviseerde keuken buiten, een douche met koud water. Meer kun je niet verwachten voor 150 euro. Het eten is hier goedkoper, maar elektriciteit en water kosten net zo veel als in België. En zonder airco kan ik niet slapen, veel te warm. Een auto kunnen we ons niet veroorloven, maar ik zou hier toch niet durven rijden. Te chaotisch. Hier heb je geen kindergeld, amper sociale uitkeringen… Geneesmiddelen worden niet terugbetaald. Annies vader heeft pas sinds kort een pensioen: 80 euro per maand.”

Wat velen zich nog steeds afvragen: zou hij niet nog ergens een verdoken spaarpotje hebben.

“Mocht dat zo zijn, ik zou dit gesprek met u niet voeren.”

Ik heb geen spijt dat ik niks meer heb, wel dat zo veel mensen hun trots, hun werk én hun geld zijn kwijtgespeeld

Bent u nog vaak in België?

“Ik wou in mei komen, maar hou niet voldoende over voor vliegtuigtickets. Doodjammer, zo mis ik de eerste communie en het vormsel van twee kleinkinderen.”

Is dat niet vernederend? Ooit miljarden waard, vandaag geen geld meer voor een vliegticket.

“Vernederend niet, wel pijnlijk. Die miljarden waren virtueel, aandelenwaarde. Als die naar nul gaan, heb je niks meer. Uiteraard mis ik mijn Belgische familie. Maar hier heb ik geleerd met weinig tevreden te zijn. Wat je hier ziet (via de camera van zijn computer toont Jo Lernout de bescheiden kamer, red.) is zowel mijn werkkamer, als de speelkamer van de kinderen én de slaapkamer voor zes mensen. Ik slaap hier samen met mijn vrouw, met Stephanie en met drie andere kinderen, die laatsten op een matras op de grond.”

Hoe heeft Stephanie de verhuis naar de Filipijnen verteerd?

“Ze is gelukkiger nu, heeft hier meer speelkameraadjes dan in Oostende. Onder elkaar spreken we Engels, maar Stephanie was al na een maand weg met het Filipijns. Ik kan het nog altijd niet, zo’n moeilijke taal… Ze is geslaagd in het derde kleuter – ze krijgen hier al van heel jong examens – en mag naar het eerste leerjaar.”

Hoe vult u uw dagen?

“Ik lees veel, over genetica, robotica, artificiële intelligentie. En ik begeleid een tiental startende ondernemers, via mail en Skype. In de technologiesector, ja. Intussen heb ik geleerd dat ik het daarbij moet houden (eerder waagde Lernout zich in de chocolade- en speelgoedbusiness, zonder veel succes, red.). Wat ze mij vragen? Advies. Vijf Belgen, twee Filipijnen, een Amerikaan. Met ideeën die groot kunnen worden maar het nog niet zijn. Eén bedrijfje ontwikkelt beveiligingsmethodes zonder paswoorden, een ander leveringsdrones. Hightech.”

Bent u daar wel de meest geschikte persoon voor, om startende ondernemers te begeleiden?

“Ik deel zowel mijn positieve ervaringen, als de lessen die ik trok uit mijn fouten. Ik denk dat dat advies nuttig is, ja.”

Waarom doet u dat? Niet voor het geld; wat u eventueel verdient, legt u maar beter opzij voor de schadevergoedingen die u allicht zullen worden opgelegd. De burgerlijke kant van de rechtszaak na het faillissement van L&H is nog altijd niet afgehandeld.

“Om bezig te blijven. Mijn geest scherp te houden. Het heeft weinig zin dat ik zelf nog een bedrijf start: ik word 70, nooit kan ik nog recupereren wat me allemaal boven het hoofd hangt aan boetes en schadevergoedingen. Mocht ik het wel kunnen: graag. Maar de tijd dringt.”

Jo Lernout aan het werk achter zijn pc in zijn werkkamer die ook de slaapkamer is voor zes mensen.
Jo Lernout aan het werk achter zijn pc in zijn werkkamer die ook de slaapkamer is voor zes mensen.© GF

“Ik doe het in de hoop dat een van die projecten echt succesvol wordt. Mocht het zover komen, dan wil ik de mensen die mij zijn blijven steunen iets teruggeven. Wie? Namen noem ik liever niet. Mensen die voor wat startkapitaal hebben gezorgd om een bedrijf op te richten waar ik consultant kon zijn. Ik voel me schatplichtig aan hen.”

“Mocht zo’n bedrijf me in plaats van een loon nu en dan een vliegtuigticket geven, dat ik vaker naar België kan, ik zou tevreden zijn.”

Het is bijna 18 jaar geleden dat Lernout & Hauspie Speech Products in opspraak kwam en failliet ging. Hoe vaak denkt u daar nog aan?

“Heel vaak. Het is een onbeschrijfelijk drama dat het bedrijf ten onder is gegaan. We hadden een tweede Google kunnen zijn. Delen van onze technologie worden vandaag nog altijd gebruikt, Google heeft indertijd onze beste mensen overgenomen. Het is zo ontzettend jammer voor Ieper, voor Vlaanderen. We hadden de technologie én de visie.”

“Ik heb geen spijt dat ikzelf niks meer heb, wel dat zo veel mensen hun trots, hun werk én hun geld zijn kwijtgespeeld. Dat is een rugzak vol kasseistenen die ik mijn leven lang zal meesleuren.”

Heeft u de laatste jaren nog iets gehoord van Pol Hauspie?

“Nee, dat contact is volledig verbroken.”

Wat mist u van jullie gloriejaren?

“De ambiance in Ieper, de spirit. De gesprekken op hoog niveau, met ministers en ondernemers als Bill Gates. En eerlijk: ik zou nog wel eens vip willen zijn op ‘t voetbal of ‘t basket. Anderzijds: ik heb genoeg in sterrenzaken gegeten, heb meer dan voldoende gereisd – ik haat vliegen. Als ik nu nog eens goesting krijg om op restaurant te gaan, denk ik aan wat mijn huisgenoten maar hebben, en gaat dat over. Wat ik op mijn verjaardag zal eten? We maken thuis spaghetti klaar. Met een glaasje wijn erbij. En daarna: karaoke. Nationale sport hier. Niet meteen mijn ding, maar na drie glazen lukt het wel.” (lacht)

Gebruikt u zelf nog spraaktechnologie?

“Nee, je kan even goed typen. Als je een woord ietwat anders uitspreekt of te veel ‘euh’ zegt, herkent het programma je stem verkeerd. Spraaktechnologie is nog altijd niet goed genoeg, maar wordt wel steeds beter. In China gebruiken ze allemaal spraakherkenning op hun smartphone. Daar weegt het gemak op tegen de fouten die er nog insluipen.”

Hoe ziet u de toekomst van uw dochter, voor wie het allemaal nog moet beginnen?

“Ze heeft talenten: haar talen, sociale vaardigheden, haar uiterlijk ook. Die mix van Westers en Oosters is populair, hier. Op de Filipijnen zijn er kansen voor jonge mensen, maar minder dan in België. Welke jobs zullen er nog zijn als zij volwassen is? Hier werken miljoenen mensen in callcenters. Over tien jaar zitten die bijna allemaal zonder job. Artificiële intelligentie zal hun werk overnemen.”

Een ontspannen Jo Lernout en Pol Hauspie op het 'job & education event' op 5 september 1998. Er zijn op dat moment 215 vacatures bij de bedrijven op FLV. Drieduizenden jongeren - ze komen zelfs vanuit Limburg - dagen op voor jobhappening.
Een ontspannen Jo Lernout en Pol Hauspie op het ‘job & education event’ op 5 september 1998. Er zijn op dat moment 215 vacatures bij de bedrijven op FLV. Drieduizenden jongeren – ze komen zelfs vanuit Limburg – dagen op voor jobhappening.© SA

Ons werk, en daarna ook ons?

“Nee, Elon Musk (van Tesla en SpaceX, red.) en Stephen Hawking (onlangs overleden wetenschapper, red.) hebben ongelijk, denk ik. De mens is niet bezig zijn eigen graf aan het delven. Als computers een gevaar worden, trek je hun prise uit. Herprogrammeer ze: zo simpel is het. Ik mail af en toe met Ray Kurzweil (Amerikaans ‘futurist’, red.) over methodes om computers natuurlijke taal te doen herkennen. Indertijd hebben we met L&H nog zijn bedrijf gekocht. Met veel van zijn standpunten ben ik het eens, maar niet dat kunstmatige intelligentie ons straks de baas wordt. Daarvoor moeten computers zelfbewustzijn krijgen, en ik geloof niet dat dat ooit – of zeker niet de eerste decennia – het geval zal zijn. Een computer zal zichzelf nooit in de spiegel herkennen of een echt gesprek kunnen voeren. Zelfs de AlphaGo-computer, die de wereldkampioen in het bordspel Go versloeg, wéét niet dat hij dat aan het spelen is. Zo’n computer is even zelfbewust als uw microgolf.”

“Robots gaan veel jobs overnemen, maar niet allemaal. Managers, verkopers, advocaten en rechters, zorgkundigen, leerkrachten, kunstenaars, acteurs, politici… die zullen blijven. Journalisten ook.” (lacht). “Al lees ik dat er in Japan robots kamermeisjes vervangen. En dat prostituees ingeruild worden voor seksrobots…” (lacht)

Uw oudste zoon Stephen is manager van techbedrijf MIIAtech, dat computers via kunstmatige intelligentie natuurlijke taal wil doen begrijpen. Bent u daar actief bij?

“Nee, hij heeft me niet echt nodig. We praten wel vaak met elkaar. Zijn bedrijf begint goed te draaien.”

Katrien Desomer, uw schoondochter, wil in oktober dan weer burgemeester van Ieper worden. Volgt u de politiek?

“Via de site van KW tracht ik bij te blijven. Ik gun het Katrien en Ieper van harte. Ze leeft voor haar stad, maar ik kan niet voor haar stemmen. Of ik in Oostende moet gaan stemmen? Dat weet ik eigenlijk niet. Vande Lanotte of Tommelein? Goh ja… Johan ken ik nog van lang geleden, van het basket (Lernout was ooit de sterke man achter Athlon Ieper, toen in eerste klasse, red.), maar dat contact is al lang verwaterd. Voor de rest ken ik niemand in Oostende.”

Men zal het mij blijven kwalijk nemen dat ik te naïef was om de aanstormende vernietiging te zien aankomen

“Weet je: ik heb weinig nodig. Mijn pc en m’n sociale contacten, die mogen ze me niet afnemen, ze houden me overeind. Ik ben het mezelf en mijn familie verplicht om me niet te laten gaan.”

Wanneer bent u nog in Ieper geweest? Het vroegere Flanders Language Valley is een succesvolle kantorenzone geworden.

“Een jaar geleden, voor een familiefeest. Ik ben blij dat er weer activiteit is, maar bedroefd over het L&H-drama.”

Wat wilt u nog bereiken op uw 70ste?

“Allereerst dat ik kan blijven bijdragen tot het letterlijk in leven houden van mijn familie, en dat mijn dochter Stephanie geen kansen ontzegd worden. Ik zou wat vaker bij mijn Belgische familie willen zijn, e-mail en Skype zijn niet alles. En ik hoop dat mijn advies enkele bedrijven kan helpen slagen.”

Wat hoopt u dat de lezers vooral niet over u denken?

“Dat ik een platte opportunist ben, die zorgeloos en zonder verantwoordelijkheidszin door het leven gaat. Of dat ik alle schuld voor het L&H-fiasco op anderen wil steken. In geen geval wil ik de fouten ontkennen die ik heb gemaakt.”

Welke fouten?

“We waren te naïef. Als buitenlands bedrijf in de VS technologie opkopen die belangrijk is voor de inlichtingendiensten… Dat is om problemen vragen. We hadden ons hoofdkwartier in de States moeten hebben, een Amerikaanse CEO moeten aanstellen, enzovoort. Dat hebben we allemaal niet gedaan. Wij waren de kleine jongens uit de kleine zandbak die de marbels zijn gaan wegkopen bij de grote jongens uit de grote zandbak. Die waren daar niet blij mee, riepen luid dat we vals hadden gespeeld, en de grote jongens hadden hun eigen knikkers maar terug te pikken.”

Hoe denkt u de geschiedenis te zullen ingaan?

“Als iemand die meegeholpen heeft aan de opbouw van een onderneming die heel groot had kunnen worden, maar tegelijk mee aan de ondergang ervan lag, nog voor ze een echt groot succes werd. Men zal het mij blijven kwalijk nemen – en terecht – dat ik te naïef was om de aanstormende vernietiging te zien aankomen.”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier