Internationale mythe ontkracht: Brugse Madonna is geen tweedehandsbeeld

Stefan Vankerkhoven

De Brugse Madonna van Michelangelo in de Onze-Lieve-Vrouwekerk is geen tweedehandsbeeld dat aanvankelijk bedoeld was voor de dom van Sienna, maar die kardinaal Piccolomini niet vond passen in zijn interieur. Dat kon economist Jan Vandemoortele aantonen door een grondige studie van de boekhouding van kunstenaar Michelangelo.

De kerkfabriek van de Onze-Lieve-Vrouwekerk in Brugge pakt voor het eerst uit met een wetenschappelijke studie van het Madonnabeeld van de Italiaanse kunstenaar Michelangelo, dat al 500 jaar in de Sacramentskapel prijkt en vroeger jaarlijks 1,8 miljoen toeristen lokte. Al dient vermeld dat het aantal bezoekers de voorbije jaren tot 300.000 zakte, omdat de toeristen entreegeld moesten betalen.

Door corona is de internationale belangstelling dit jaar nog gedaald, maar wellicht kan het boek ‘Michelangelo en Brugge’ voor een relance zorgen. De opmerkelijkste bijdrage komt van economist Jan Vandemoortele, die de handelstransacties van ‘s werelds beroemdste renaissancekunstenaar bestudeerde. De verkoopakte van het Madonnabeeld, dat in 1506 aangekocht werd, is jammer genoeg verdwenen.

Maar Jan Vandemoortele doorprikt de mythe dat het om en ‘tweedehandsbeeld’ gaat. Tot voor kort dachten kunsthistorici dat het beeld aanvankelijk besteld werd door kardinaal Piccolimini, de latere Paus Pius III, maar dat die het beeld niet vond passen in het interieur van de dom van Sienna. Vervolgens zouden de Brugse broers Moucron het beeld gekocht hebben.

Jan Vandemoortele ontdekte dat Michelangelo en de familie Moucron elkaar al voordien kenden: in 1500 bestelde Michelangelo al laken bij deze Brugse handelaars, twee keer de kostprijs van het beeld. Wellicht hebben de lakenhandelaars, die ateliers in Florence en Rome hadden, als wederdienst een Madonnabeeld rechtstreeks bij Michelangelo gekocht.

De Brugse Madonna van Michelangelo. (foto Cedric Verhelst)
De Brugse Madonna van Michelangelo. (foto Cedric Verhelst)

Hoe dan ook vertoont de Brugse Madonna grote stilistische verschillen met de andere beelden die kardinaal Piccolomini bestelde en past het beeld niet in de voorziene nis in de dom van Sienna. Jan Vandemoortele ontdekte dat de gebroeders Moucron drie jaar voor de voltooiing van het beeld al een voorschot betaalden aan Michelangelo. Wikipedia mag zijn verhaal aanpassen….

Het boek ‘Michelangelo en Brugge’ bevat bijdragen van Jan Vandemoortele, Bram Mignauw, Stefan Franco en Jean Luc Meulemeester en kost 24 euro. Pikant detail: een man poseerde als Brugse Madonna voor de homoseksuele beeldhouwer Michelangelo. In een bijhorende expo, nog te zien tot kerstmis in de Brugse Onze-Lieve-Vrouwekerk, doet een jonge West-Vlaamse kunstenaar dat genderspelletje nog eens fotografisch na.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier