Ieperse stadsbeiaardier moet zijn beiaard ruim een jaar missen

Ludo Geloen aan zijn geliefde beiaard: "Voor mij is dit pure ontspanning." © Stad Ieper
Tom Gheeraert
Tom Gheeraert Medewerker KW

De grote restauratiewerken aan het Belfort en de Lakenhalle staan in de startblokken. In een eerste fase wordt het Belfort aangepakt. Nadat de toren afgemonteerd wordt, zal een gigantische torenkraan de volledige beiaard eruit hijsen. Het gevolg is dat er wellicht voor meer dan een jaar geen beiaard te horen zal zijn, al probeert stadsbeiaardier Ludo Geloen daar nog een mouw aan te passen.

Met het gieten van het platteau voor de torenkraan zijn deze week de grote restauratiewerken aan het Belfort en de Lakenhalle aangevat en is stad Ieper vertrokken voor tien jaar aan werken aan haar erfgoedparels. De meest spectaculaire werken krijgen we nog dit jaar te zien, want in een eerste fase worden de spits en de arkeltorentjes van het Belfort volledig gedemonteerd en eraf gehaald door een enorme torenkraan. Dat heeft echter ook gevolgen voor de beiaard. “De beiaard wordt eruit gehaald en daarna wordt alles gerestaureerd”, vertelt Ludo. “Op het einde van de werken wordt de beiaard teruggeplaatst en dan zal ook de toren weer dichtgemaakt worden. Het is net als een doos dat je opendoet, iets er uithaalt, het er daarna weer insteekt en dan weer dicht doet.”

Beiaardconcerten

Ieper heeft al sinds 1608 een beiaard. De klokken in de Belforttoren gaven het uurslag aan, voorafgegaan door een melodie. Het aantal klokken steeg gestaag gedurende de eeuwen, maar de kwaliteit liet te wensen over. Na de Eerste Wereldoorlog werd de beiaard een volwaardig klokkenspel met 49 klokken. Het zal sinds een restauratie in 1963 geleden zijn dat de klokken er nog eens allemaal uitgehaald zullen worden. “Het zal ongeveer een volledig jaar zonder beiaard zijn”, weet Ludo, die al 25 jaar stadsbeiaardier van Ieper is.

“De klokken van de Ieperse beiaard klinken wondermooi. Gastbeiaardiers komen hier dan ook graag terug”

Bijna wekelijks, op zaterdag van 14 tot 15 uur, beklimt hij de honderden treden van het Belfort om een beiaardconcert te geven. Naast de wekelijkse concerten zijn er ook recitals op bepaalde belangrijke dagen zoals de de nationale feestdag, Wapenstilstand, Anzac Day, de Vlaamse feestdag… “We hopen dat we nog heel het najaar kunnen doorspelen en afscheid kunnen nemen van de beiaard met een slotconcert met Kerstmis. Als alles volgens plan verloopt, zal de beiaard terug zijn tegen februari 2022. Dan zullen we wellicht ook wel iets speciaal doen.”

Ontspanning

Hoewel Ludo geregeld ook op andere beiaarden mag spelen, onder andere in Poperinge en in Mesen, zal hij toch het klokkenspel van zijn thuisstad stevig missen. “Vooral de wekelijkse routine van het spelen zal ik volgend jaar missen”, vertelt Ludo. “Naast mijn administratieve job in het deeltijds kunstonderwijs is beiaard spelen voor mij steeds een uur pure ontspanning. Ook het constant op zoek zijn naar gepast muzikaal materiaal vind ik heel boeiend. Ik arrangeer en componeer ook graag voor de beiaard. In het sabbatjaar dat er zit aan te komen, zal ik wellicht meer tijd hebben om dat te doen.”

Ludo Geloen:
Ludo Geloen: “Tijdens de coronatijd begon elk concert met ‘We zullen doorgaan’ van Ramses Shaffy.”© Stad Ieper

De afgelopen jaren weerklonk een brede waaier aan muziek uit de Ieperse Belforttoren. Niet alleen de klassieke carillonliedjes, maar Ludo brengt ook regelmatig hedendaagse muziek. “Ik heb al themaconcerten gegeven, bijvoorbeeld wanneer een belangrijke muzikant overleed”, vervolgt Ludo. “Zo waren er in het verleden hommages voor David Bowie, Luc Devos, Toots Thielemans… Tijdens de coronatijd begon elk concert met ‘We zullen doorgaan’ van Ramses Shaffy en vorig jaar was er een speciaal concert rond folkmuziek naar aanleiding van het festival in Dranouter. Er was er ook een themaconcert bij de start van de McBride-run.”

Mythische plaats

De Ieperse beiaard weegt 12 ton en is daarmee in zwaarte een medium beiaard. In 2012 ondergingen de klokken nog een grote restauratie. “Ik speel heel erg graag op de Ieperse beiaard. Het instrument is zeer goed gerestaureerd, speelt heel aangenaam en de klokken klinken wondermooi. Gastbeiaardiers zijn steeds tevreden wanneer ze hier gespeeld hebben en komen dan ook graag terug”, weet Ludo Geloen. “Vooral het feit dat het instrument na de Eerste Wereldoorlog werd opgetrokken op zo’n mythische plaats is zeer interessant en boeiend. Het plaatst ons ook in contact met andere memorial instrumenten over heel de wereld die in herinnering van de Eerste Wereldoorlog ergens ter wereld zijn gebouwd: Loughborough in Engeland, Kaapstad in Zuid-Afrika, de beiaard van Leuven, er staat er ook eentje in Ottawa, in Australië en in Nieuw-Zeeland…”

Voor de Ieperlingen die het moeilijk hebben met het vooruitzicht op een heel jaar zonder beiaard is Ludo nog op een plannetje aan het broeden. “Er ligt een idee op tafel om een reizende beiaard te laten komen. Dat is een kleinere versie die op een vrachtwagen staat. We zijn aan het bekijken om dan ergens een weekend of festivalletje te organiseren”, besluit Ludo.

Einde van de werken voorzien voor begin 2022

Het Belfort en de Lakenhalle mogen er dan wel middeleeuws uitzien, uiteindelijk zijn het relatief nieuwe gebouwen van minder dan 100 jaar oud. Hoe komt het dan dat er nu al zo’n doorgedreven restauratie nodig is? “Dat heeft voor een deel te maken met de technieken die gebruikt werden na de Eerste Wereldoorlog”, zegt schepen van Patrimonium Philip Bolle (SP.A). “Er werd gebruikt gemaakt van iets dat toen nieuw was, namelijk beton. Maar de techniek stond nog lang niet op punt.” Niet alleen met het beton, maar ook met het hout treden er problemen op. “Een groot deel van de toren is gestut met houten balken, maar na de Eerste Wereldoorlog was goed droog hout heel schaars”, vervolgt Bolle. “Het is ook heel snel gebouwd geweest, waardoor het hout wat rottingsverschijnselen vertoond. Het is door de combinatie van blootstelling aan vocht en de niet zo optimale kwaliteit van het hout dat er ook daar kosten aan zijn.”

De werken beloven voor spektakel te zorgen, te beginnen op 17 en 18 september met de montage van de gigantische torenkraan waarvoor eerder deze week het betonnen plateau gegoten werd. Daarna verdwijnt het Belfort achter stellingen. In november gaan de draak en de top van de Belforttoren er in hun geheel af. In 2021 gaan de werken onafgebroken verder. De vier arkeltorens en de houten structuur van de torenspits worden in januari gedemonteerd. Tussen februari en mei 2021 zijn interne structurele werken gepland aan de verschillende vloerplaten in de torenromp. Vanaf de zomer wordt de toren zowel binnen als bovendaks opnieuw opgebouwd. In het najaar worden de arkeltorens en de spits gereconstrueerd. Het einde van de werken is voorzien voor begin 2022.