Het geheugen van Gheysen (4): Norbert Bethune gooit een kerkvenster open
Na 35 jaar in de West-Vlaamse media zit de carrière van onze Jan Gheysen er bijna op. Tien weken lang neemt hij afscheid met een reeks reportages. Gheysen graaft in zijn geheugen en duikt in onze nieuwsgeschiedenis. Vandaag: het liefdesverhaal van priester Norbert Bethune.
“Ge zijt laag gevallen.” Dat zei Roger Vangheluwe, toen nog bisschop van Brugge en in die dagen voor de goegemeente nog onbesproken en vrij van zonde, tegen Norbert Bethune, priester van het bisdom Brugge en – we zijn dan eind mei 1993 – binnenkort officieel echtgenoot van zijn vriendin Lydia. Dat had de priester zelf aangekondigd aan het eind van een druk bijgewoonde viering in Tielt.
We stonden er niet alleen, die zaterdag in mei 1993, in de Sint-Pauluskerk. Ook de nationale pers was er aanwezig, met het hele circus van camera- en klanklui. Het was ongezien – en voor heel wat mensen binnen de Kerk ook ongehoord – dat een priester in een kerk zijn huwelijk aankondigde en daarbovenop ook nog liet weten dat hij niet van plan was om het priesterschap op te geven.
We kenden allemaal wel één of meer priesters die het niet zo nauw namen met dat verplichte celibaat en stilleweg samenleefden met een vrouw. Daar werden wel eens moppen over getapt, er werd geroddeld, maar de meeste gelovigen deden daar niet al te lastig over. Het werd in de meeste gevallen gedoogd, op voorwaarde dat het samenleven niet werd geëtaleerd of opzichtig werd beleefd. Ongetwijfeld wisten priesters het ook van mekaar hoe het bij hen thuis zat.
El Salvador
Eén keer hadden we het als leerling op de middelbare school meegemaakt dat we voor Broederlijk Delen grote acties op het getouw zetten om priesters van het bisdom Brugge die in El Salvador actief waren, te steunen. Een van de priesters stuurde geregeld een brief waarin hij over zijn sociaal werk ginds berichtte. De brieven, die in de studiezaal werden voorgelezen, moedigden ons aan om voort acties op het getouw te zetten. Tot we ineens niets meer over een van hen hoorden. Er werden van hem geen brieven meer voorgelezen, over de man werd met geen woord nog gerept. Pas achteraf kwamen we te weten waarom het zo stil werd: de man had ginds openlijk een relatie met een vrouw.
Wie is Norbert Bethune?
Priester Norbert Bethune viert dit jaar zijn 50-jarig priesterjubileum. Hij werd in 1944 in Tielt geboren, werd in 1971 tot priester gewijd en ging ondermeer als ziekenhuispastor in Tielt aan de slag.
In 1993 kondigde hij zijn huwelijk aan met zijn vriendin Lydia. Het echtpaar verloor een pasgeboren zoontje en adopteerde later een dochter.
Norbert Bethune mocht niet meer als pastoor actief blijven binnen de Kerk, maar bleef als priester werken in de kleine geloofsgemeenschap van ‘t Atelier in Tielt en bij Rent-a-Priest. Hij bekommerde zich ook om de slachtoffers van seksueel misbruik binnen de Kerk en nam meer dan eens hun verdediging op zich.
Priester Nobert Bethune wou duidelijk een eind maken aan die sluimerende hypocrisie en de gefnuikte seksualiteitsbeleving. De aankondiging van zijn huwelijk was een historisch signaal. Ook vanwege zijn vriendin Lydia, die, zo schreef Norbert Bethune later in zijn boek over het celibaat, “het nooit had opgegeven te streven naar een maatschappelijke bevestiging van hun relatie. Ze was nooit bereid geweest om bij Bethune in te wonen als priester-vriendin . Ze wilde dat alleen doen als hijzelf en de omgeving waarin ze kwam wonen haar de plaats zouden geven die haar toekwam.”
Schokeffect
Het antwoord van de bisschop liet niet lang op zich wachten. Norbert Bethune werd geschorst. Onderling overleg was onmogelijk, volgens de bisschop, Bethune was nooit op een uitnodiging tot gesprek ingegaan. Maar dat werd formeel door de priester ontkend én weerlegd. Een maand later traden Norbert en Lydia in het huwelijk. Niet in Tielt, maar in alle rust en ver van alle media in Oostrozebeke, precies, dag op dag, dertien jaar nadat ze een relatie waren begonnen. Al liep dat daar in Oostrozebeke evenmin van een leien dakje. De toenmalige burgemeester wijlen Lieven Demedts sloot het huwelijk en dat werd in zijn eigen bestuursmeerderheid niet op applaus onthaald.
Het nieuws over het huwelijk zorgde niet alleen voor een schokeffect in de hele kerkprovincie, er volgden nog talloze naschokken. Toen de priester met een geregisseerde foto de cover van Knack haalde, kreeg hij ook nog eens het verwijt van mediageilheid naar het hoofd geslingerd. De groep Tamboer maakte zelfs een lied over de paster van Tielt . “In zijn kerk deed hij ‘t al uiteen, van liefde en van eenzaam zijn, de mensen van Tielt gaven hem applaus, maar hij kreeg zijn ontslag van bisschop en paus.”
De Kerk was in die dagen nog altijd een instituut met macht, onder meer in de zorg, in het onderwijs en in het sociale weefsel van onze samenleving. Norbert Bethune was als al te voortvarende ziekenhuispastor in Tielt al meer dan eens met het hoofd tegen muren gelopen die conservatieve krachten overeind hielden. Dat leidde tot zijn ontslag en bracht hem regelrecht naar de werkloosheid.
Tegenover ons, die vrij over de Tieltse priester en over zijn activiteiten in zijn geloofsgemeenschap van ‘t Atelier berichtten, stelden de gezagsdragers van de Kerk zich aanvankelijk met een onuitgesproken argwaan op. De priester van Tielt bleef een luis in de pels van het instituut. En we zouden er nog vaker dan we toen, in 1993, konden vermoeden, terugkeren. Onder meer om er te luisteren naar slachtoffers en getuigen van seksueel misbruik binnen de Kerk, over wie de priester van Tielt zich al die jaren ontfermde.
Dit jaar viert Norbert Bethune zijn vijftigste priesterjubileum. Hij blijft van mening verschillen over het verplichte celibaat, maar voor zijn werk als priester kreeg hij gaandeweg weer meer respect van de bisschoppen die na Roger Vangheluwe kwamen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
