De mug-heli schrijft geschiedenis. Voor het eerst in haar bestaan heeft de medische nooddienst de kaap van 1.000 interventies in één jaar tijd overschreden. Uniek, beseft ook voorzitter Evi Steen (43). “Dit toont nogmaals aan dat we een essentiële rol in onze samenleving vervullen.” Alleen blijft een structurele federale toelage nog steeds uit.
We kennen het beeld allemaal. De mug-heli die op de plek van een ongeval landt of bij medische noodgevallen dringende bijstand biedt, het zit stilaan in ons collectief geheugen.
Dit jaar rondt de nooddienst voor het eerst in haar geschiedenis de kaap van 1.000 interventies. En dat is best historisch te noemen, gezien tien jaar geleden de teller nog op een zeshonderdtal oproepen stond. Vorig jaar ging het om 887 missies.
De eerste fundamenten van de huidige mug-heli dateren van 1973, toen in Brugge eerste testen werden uitgevoerd, met steun van het Licht Vliegwezen van Defensie. Een jaar later werd de medische dienst op verzoek van het Ministerie van Volksgezondheid verzekerd door Heli-Hulp, een dienst onder de koepel van de Civiele Bescherming bij het Ministerie van Binnenlandse zaken. Die werkte echter nog op onregelmatige basis, maar daar kwam in 1986 verandering in.
Bijna veertig jaar geleden werd het Instituut voor Medische Dringende Hulpverlening opgericht, de vzw waaronder de mug-heli nu al vier decennia vakkundig opereert. Al even lang heeft die haar basis in het AZ Sint-Jan in Brugge, als enige helikopter in Vlaanderen binnen het 112-systeem.
Tot in Noord-Frankrijk
“Wij worden uitgestuurd naar noodsituaties wanneer we de snelste zijn”, duidt Evi Steen, sinds mei van dit jaar voorzitter van de vzw. De anesthesist-urgentist is diensthoofd van Spoedgevallen bij AZ Sint-Jan en één van de elf vaste spoedartsen die regelmatig met de mug-heli meevliegen. “We kunnen ook rekenen op zes piloten en een achttiental speciaal opgeleide spoedverpleegkundigen. Eén administratief bediende buigt zich dan weer over alle papierwerk.”
“We willen een voortrekker zijn in het mug-verhaal in heel Vlaanderen. Vandaag én morgen”
Aan een snelheid van 3 kilometer per minuut – of 200 per uur – kan de mug-heli de volledige provincie West-Vlaanderen bedienen. “Maar we voeren ook interventies in een groot stuk van Oost-Vlaanderen en Zeeuws-Vlaanderen in Nederland uit. En dit jaar zijn we zelfs naar Noord-Frankrijk moeten uitrukken. “
De mug-heli kan in heel West-Vlaanderen binnen 10 tot 15 minuten ter plaatse zijn en hangt amper vijf minuten na de oproep bij 112 al in de lucht. “We zijn altijd van zonsopgang tot -ondergang actief”, gaat Evi verder.
Het gros van de interventies gaat over medische oproepen. “Een tweehonderdtal daarvan waren (verkeers)ongevallen en we voerden ook 50 reanimaties uit. Op dergelijke momenten maak je écht mee het verschil. Op die manier helpen we jaarlijks zo’n veertig mensenlevens redden.”
Geen wielen, wel wieken
Dat de mug-heli dit jaar voor het eerst meer dan 1.000 keer is opgestegen, toont volgens Steen de duidelijke meerwaarde van de dienst aan. “We voelen ons echt breed gedragen”, klinkt het. “Mensen wéten waarvoor we staan. In se voeren we dezelfde taken uit als de negen West-Vlaamse mug-auto’s. Alleen hebben wij wieken en bestrijken we zo een veel breder gebied.”
“Met een federale toelage zouden we een stevige basis hebben. Maar al onze kanalen zijn broodnodig om ons werkingsbudget van 850.000 euro per jaar rond te krijgen”
Met dat verschil dat de mug-auto’s elk een federale subsidie ontvangen en de mug-heli op dat vlak al jaren op haar honger zit. “De provincie West-Vlaanderen steunt ons met een jaarlijkse toelage van 150.000 euro, de steden en gemeenten zorgen samen voor 370.000 euro en sponsors en giften zijn goed voor 310.000 euro. We hebben op jaarbasis zo’n 850.000 euro nodig om ons werkingsbudget rond te krijgen.”
Bloed aan boord
In het federale regeerakkoord is een definitieve erkenning van de mug-heli opgenomen, maar voorlopig is de belofte dode letter. “We hopen dat hier snel verandering in komt. Als we op gelijke leest zouden geschoeid worden als de mug-auto’s, zouden we al een solide basis hebben. Maar ook dan blijven onze andere kanalen broodnodig om voldoende fondsen te verzamelen. Elke actie en gift, hoe groot of klein die ook is: het is hartverwarmend. Iedere euro is meer dan welkom.”
Federaal minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) bevestigt bij monde van zijn woordvoerder Billy Buyse dat de erkenning in het regeerakkoord verankerd is. “Momenteel is een adviesronde aan de gang, maar er is nog geen concrete timing voorzien wanneer de uiteindelijke beslissing zal vallen. Maar het is sowieso onze intentie om een structurele subsidie voor de mug-heli te realiseren.”
De komende jaren wil Evi de mug-heli verder helpen uitbouwen. “Vandaag zijn we, samen met de mug-auto van AZ Sint-Jan, de enige die een bloedvoorraad – O negatief – aan boord hebben. Zo kunnen we al in de pre-hospitalisatiefase bloed toedienen. Iets wat we sinds eind 2023 al twaalf keer hebben gedaan. We willen een voortrekker zijn in het mug-verhaal in heel Vlaanderen. Vandaag én morgen.”
