De eeuwige verkleinwoordjes, verpleegkundigen die in kamernummers spreken, betalingen die enkel nog digitaal kunnen… Ouderen worden steeds vaker betutteld en naar de achtergrond geschoven, iets waar Grijs aan Zet verandering in wil brengen. Het gezamenlijke project van Avansa Mid-Zuidwest, theatercollectief Het Bataljong en Amnesty International Vlaanderen wil de stem van onze ouderen versterken. “We willen geen klaagzang brengen, maar de situatie helpen verbeteren”, klinkt het.
“Het is zo pijnlijk. Je wil als familie tussenkomen, maar je kan amper iets doen.” Het zijn de woorden van Nathalie Van Leuven, directeur van Avansa Mid-Zuidwest, een socioculturele organisatie. Haar grootmoeder Maria werd twee jaar geleden opgenomen in een woonzorgcentrum, wat zorgde voor een pijnlijke confrontatie.
“Alle keuzes worden plots voor jou gemaakt. Ook al ben je nog oké, je wordt meegenomen in het algemene protocol. Plots moet je iedere week in bad, ook al is er een douche op de kamer. Heel eenvoudige dingen die je altijd hebt gedaan, zoals bijvoorbeeld groenten snijden, mag je plots niet meer doen. De efficiëntiedrang in de zorg staat zo haaks op wat mensen écht nodig hebben.”
De coronacrisis versterkte dat gevoel alleen maar. Er volgde een periode van complete isolatie, er waren de eenzame overlijdens en de vele traumatiserende maatregelen. Voor Nathalie Van Leuven, ook doctor in mensenrechten van ouderen, was de maat vol: ze zette haar schouders onder Grijs aan Zet.
Structureel fout
Grijs aan Zet wil doen wat op vandaag volgens Nathalie Van Leuven veel te weinig gebeurt: luisteren naar ouderen zelf. Daarom organiseert het project op verschillende plekken groepsgesprekken: van woonzorgcentra over ontmoetingshuizen, het dorpsrestaurant en bibliotheken. Wie liever niet in groep spreekt, kan ook een individueel gesprek aanvragen.
“Ouderen zijn niet meer nuttig en dienen enkel nog als consument”
Er wordt geluisterd naar ouderen, maar ook familieleden en zorgverleners worden uitgenodigd om hun verhaal te brengen. Het gaat trouwens niet alleen over woonzorgcentra, want slechts vijf procent van alle ouderen in Vlaanderen komen in een dergelijke instelling terecht.
“We willen zeker geen klaagzang brengen over wat er allemaal misloopt”, benadrukt Frans Christiaens, die samen met een groep 65-plussers het project trekt. “We willen net de situatie helpen verbeteren. Er zijn vaak heel goede bedoelingen en prachtige initiatieven, dat merken we ook bij zorgverleners die hun verhaal brengen. Maar er zit structureel iets fout, daarom zijn we collectief verplicht om na te denken over wat er anders kan.”
Grijs aan Zet wil daarom meer doen dan louter verhalen verzamelen. Alle verzamelde informatie komt deze zomer terecht op de schrijftafel van gerontologen, juristen en andere experten. Zij zullen op zoek gaan naar structurele gebreken en vooral aanbevelingen formuleren voor beleidsmakers, mensen uit de zorg en mensen die met ouderen in aanraking komen.
“Wij allemaal dus”, vervolgt Frans Christiaens. “We willen mensen echt aan het denken zetten. We stoppen niet bij lezingen, gespreksavonden en een studiedag aan de universiteit, we schrijven ook een boek en maken samen met het theatercollectief Het Bataljong een theatervoorstelling die in het voorjaar van 2023 doorheen Vlaanderen zal toeren.”
Hoger op politieke agenda
Ook eregouverneur Paul Breyne breekt een lans voor de ambitieuze plannen. Zelf zat hij decennialang aan de knoppen van de macht: onder meer als burgemeester van Ieper en 15 jaar als gouverneur van deze provincie. Nu hij 75 jaar oud is, kijkt hij wat nostalgisch terug naar die periode. Maar er is meer dan nostalgie: het voormalige CD&V-boegbeeld betreurt het dat hij en zijn generatiegenoten veel te weinig worden vertegenwoordigd in het maatschappelijke debat.
“Ouderen tellen veel te weinig mee, ze zijn niet meer nuttig voor de nieuwe leiders en dienen enkel nog als consument”, stelt hij onomwonden. De oud-gouverneur woont met zijn echtgenote in het prachtige, maar tegelijk afgelegen Voormezele, een schilderachtige deelgemeente van Ieper.
“Alle winkels trekken weg uit het dorp. Dat wordt echt een probleem voor de ouderen die hier wonen. Er is geen bankkantoor meer, we hebben slechts één café meer en een winkel vind je hier ook niet meer. Mensen sluiten zich gewoon op en voor ouderen zonder een groot netwerk is het soms echt dramatisch.”
In elke gemeente zou er minstens één bankautomaat moeten zijn waar je nog geld kan afhalen, vindt Paul Breyne. “Ik geef nog een voorbeeld: de voetpaden liggen er hier soms echt belabberd bij, iets wat voor de oudere generatie opnieuw een groot probleem kan vormen. Maar wie neemt het nog voor hen op?”
Paul Breyne pleit ervoor dat meer ouderen een plek krijgen op de locaties waar de beslissingen vallen. “De leefbaarheid van onze dorpen moet veel hoger op de politieke agenda prijken en de belangen van senioren moeten systemathischer in rekening gebracht worden. Het is meer dan hoogdringend dat we onze stem laten horen, want steeds vaker worden we behandeld als dor hout dat gesnoeid moet worden. Terwijl we dat allerminst zijn.”
Wil je zelf je verhaal doen? Surf naar www.grijsaanzet.be of bel naar 056 26 06 00.
Het beste van KW
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier