Gevangenis Ieper biedt inkijk op (werk)leven achter de tralies op Open Bedrijvendag

Zondag is het Open Bedrijvendag. Een van de opvallendste deelnemers is de Ieperse gevangenis. Cellmade, het overheidsbedrijf dat instaat voor de gevangenisarbeid in België, biedt een unieke kijk op het (werk)leven achter de tralies in de gevangenis. “De meesten doen het om bezig te blijven, maar dankzij het inkomen kunnen ze bijvoorbeeld ook burgerlijke partijen betalen”, zegt directeur Tine Verhenne.

Vraag je je af hoe de binnenkant van een gevangenis eruitziet, maar je wil geen misdaad plegen? Dan heeft Open Bedrijvendag de oplossing. Komende zondag geeft Cellmade een unieke kijk tussen de muren van de gevangenis van Ieper.

Cellmade is de nieuwe commerciële naam voor de gevangenisarbeid. “We kozen voor een nieuwe naam en logo in 2014”, zegt directeur Tine Verhenne. “Vroeger heette onze dienst de Regie der Gevangenisarbeid. Door te commercialiseren kregen we een beter look-and-feel en ook beter communicatietools. Met resultaat: sinds de verandering van strategie zagen we onze omzet aanzienlijk zien stijgen.”

Tine Verhenne en accountmanager Eric Debrock namen ons als voorproefje voor Open Bedrijvendag al eens mee naar het atelier van Cellmade in de gevangenis van Ieper. Die geraak je niet zomaar binnen. Registreren met identiteitskaart, smartphone in een locker, door de metaaldetector, broekriem uit, nog eens door de metaaldetector, controle van onze tas… “Vandaar dat de mensen zich wel moeten inschrijven voor Open Bedrijven”, zegt Tine. “De regels zijn streng. Iemand met een prothese mag bijvoorbeeld alleen binnen met een doktersvoorschrift.”

Messen

Eenmaal binnen gaan we door een vijftal beveiligde en betraliede deuren en sassen voor we bij Steve Matten terechtkomen. Hij is cipier, maar ook productieleider. “Gevangenisarbeid is even veeleisend als reguliere arbeid”, zegt hij. “We moeten productietargets halen, een boekhouding bijhouden, kwalitatieve producten afleveren…”

“Vandaar dat onze baseline ‘De gevangenis, een bedrijf als (g)een ander’ is”, pikt Tine Verhenne in. “Je mag ons gerust beschouwen als een poot van externe firma’s. Geregeld komen ondernemers op bezoek om een kijkje te nemen op de productie. Of ze zetten er iemand bij die een oogje in het zeil houdt.”

Steve begeleidt ons naar het atelier, waar een twintigtal mannen druk in de weer zijn. Vandaag zijn ze voor Unilin onder meer bezig met het plakken van parketstalen op promoplakkaten. Wie binnenkort in een showroom van Quickstep en parket moet kiezen krijgt dus mogelijk in de gevangenis gemaakte stalen voor zijn neus geschoven.

Een inkomen is belangrijk voor de vrede in de gevangenis

Cellmade biedt een hele waaier aan diensten aan: verpakken, monteren, boekbinden, kaasmaken… “Eigenlijk zijn er geen beperkingen”, zet Tine Verhenne. “De veiligheid primeert natuurlijk. Een handling van messen gaan we bijvoorbeeld niet toelaten. De gevangenisarbeid staat open voor ondernemers die een bepaald type projecten willen uitbesteden. Vooral manueel werk is nog steeds onze core business. We merken meer en meer grotere spelers onder onze klanten. Vaak ondernemers die terugkeren van het buitenland, omdat ze lokale productie toch verkiezen boven de lageloonkosten daar. Wat we ook soms oplossen is bedrijven die problemen hebben met hun automatisatie. Een bedrijf produceerde citroendoekjes om je handen proper te maken op restaurant. Zijn machine was helemaal niet meer op punt en wij hebben in afwachting al die handling gedaan. Eenmaal zijn machine weer op punt stond, ging hij weer weg. Als zijn machine echter weer stuk gaat, komt hij weer naar ons. Dat moet immers lokaal gebeuren. Hij kan daarvoor niet naar Roemenië bijvoorbeeld.”

Maandloon

Ik ontmoet een van de arbeiders. Een sympathiek ogende West-Vlaamse veertiger. “Ik zit hier al sinds februari. Ik word verdacht van moord, maar ben nog niet veroordeeld. Ik zit hier in afwachting van mijn proces”, zegt hij. “Vandaag werk ik van 7.30 uur tot 11.30 uur, vooral om bezig te zijn. Hoe meer je bezig bent, hoe sneller de tijd passeert. Het extra geld dat je ermee verdient, is mooi meegenomen. Dan kan ik mezelf eens trakteren op een taartje in de kantine.”

De gevangenen verdienen dus wel geld met hun arbeid. “De gedetineerden worden betaald volgens het aantal stuks dat ze produceren”, zegt Debrock. “Wij gaan uit van ongeveer 3 euro per uur. Als ze snel en kwalitatief werken, dan kan dat hoger zijn. Maar 557 euro per maand is de grens om niet belast te worden. Dat houden we wel een beetje in de gaten. Laat ons zeggen dat 250 à 300 euro per maand zowat het gemiddelde moet zijn.”

Volgens Steve is gevangenisarbeid cruciaal voor de gevangenis. “Je moet de mensen toch een bezigheid beiden en voor de vrede is het belangrijk dat de gedetineerden iets van inkomsten hebben. Het leven in de gevangenis is ook niet gratis. Er is een basispakket voor de elementaire behoeften, maar voor heel wat moeten ze betalen: tabak, eten, drinken, tv-kijken, de betere shampoo, wasproducten…”

“Vaak zien we ook dat gedetineerden een deel van hun inkomsten gebruiken om te sturen naar familie of om burgerlijke partijen af te betalen”, pikt Eric Debrock in. “Belangrijker echter is dat de gedetineerden opnieuw leren samenwerken en een werkattitude aanleren.”

“Gevangenisarbeid is maatschappelijk verantwoord ondernemen”, zegt Tine Verhenne. “Je geeft zin aan een doelgroep die sowieso terug in de maatschappij komt. Ze zijn kwetsbaar en ze moeten terug gerehabiliteerd worden. Dat is mooi en er zijn ondernemers die omwille van die boodschap met Cellmade in zee gaan, maar je mag de economische voordelen ook niet uit het oog verliezen. Gevangenisarbeid kost 6 à 7 euro per uur. Als ze interimmensen moeten inschakelen is die kostprijs veel hoger.”