Film over Lernout & Hauspie met Brad Pitt? “Als hij West-Vlaams leert!”

Pol Hauspie en Jo Lernout hadden in de jaren '90 bijna een goddelijke status door hun plannen met spraaktechnologie. Er komt nu een film over de laatste 48 uur voor de val van het duo. © Getty Images
Kurt Vandemaele
Kurt Vandemaele Reporter

Dries Phlypo en Angelo Tijssens zijn beiden al een tijdje weggespoeld van de Vlaamse kuststad waar ooit hun wieg stond. Momenteel vertoeven de West-Vlamingen aan een andere kust, de Côte d’Azur, waar ze eerder deze week groot nieuws losten in de internationale filmvakbladen: ze gaan een prent maken over Jo Lernout en Pol Hauspie. ‘Dust’ is de werktitel. Tussen de rode lopers, recepties en drukke meetings door, maakten de heren even tijd om ons hun plannen toe te lichten.

Dries Phlypo runt samen met zijn kompaan Jean-Claude Van Rijckeghem A Private View, het Gentse productiehuis dat onder meer tekende voor de tv-serie Amigo’s en films als Zagros, Vincent en Aanrijding in Moscou. “Het verhaal van Lernout en Hauspie heeft me altijd gefascineerd“, zegt Dries Phlypo. “Ik liep al een tijdje rond met het plan om er iets mee te doen… En nee, mijn ouders hebben nooit geld geïnvesteerd in Lernout en Hauspie. Of toch niet dat ik weet”, lacht hij. “Maar ik ben afkomstig uit West-Vlaanderen. Angelo en ik zijn trouwens in dezelfde stad geboren. Al ben ik opgegroeid in Brugge.”

Angelo speelt meteen de grote verontwaardiging. “We gingen daarover zwijgen, vriend!” Het toont de relatie aan die ze hebben. Er kan en moet gelachen worden. “Ik ben geboren in Blankenberge en er opgegroeid”, legt Tijssens uit. “En ik ben er op tijd weg geraakt.”

Beide heren hebben elkaar niet aan zee leren kennen. “Ik ben vééééél jonger dan Dries”, beklemtoont Tijssens. “Nee, we hebben elkaar ontmoet op de set van Trouw Met Mij.” Dries vult enthousiast aan: “Waar Angelo de rol van de dj speelde!”

Jurassic Park en Titanic

“Het was op het Filmfestival van Gent, in 2017, dat ik bij Angelo polste wat hij vond van het idee voor een film over Lernout en Hauspie. We waren al langer op zoek naar een project waarop we konden samenwerken. Hij was meteen enthousiast. Twee weken later lag er een eerste treatment, een uitvoerige synopsis. Het leuke was dat hij een manier had gevonden om het verhaal te vertellen zonder zich in de feiten te verliezen. Dus niet the rise and fall, de opgang en de ondergang. Nee, hij concentreert zich op de laatste 48 uur voor de val van het bedrijf. Ze weten dat het voorbij is. En wat doet dat besef met die twee mannen? Met hun omgeving? Met hun onderlinge relatie? Toen ik dat las, dacht ik: ‘Yes! Hier zit een zekere spanning in.'”

Dries Plypo.
Dries Plypo.

Nee, mijn ouders hebben nooit geld geïnvesteerd in Lernout en Hauspie. Of toch niet dat ik weet – Dries Phlypo

Angelo Tijssens is te jong om zich de feiten nog goed te herinneren. “Maar het verhaal van Lernout en Hauspie behoort tot het collectieve geheugen en tot de vage herinneringen van mijn jeugd“, zegt de acteur-scenarist. “De heren Lernout en Hauspie zitten bij mij in hetzelfde schuifje als Jurassic Park. Ze maken deel uit van de beelden die ik me herinner uit de jaren ’90. En inderdaad, ik heb niet de keuze gemaakt om het verhaal van de rise and fall van Lernout en Hauspie te vertellen. Dat is materiaal voor een tiendelige Canvas-reeks, waarvan ik hoop dat iemand die ooit maakt. Maar ik zal het niet doen. Het verhaal van wat het zou kunnen geweest zijn, is iets wat mij als schrijver veel meer interesseert. Ik ben geen journalist. Ik ben alleen maar op zoek, wat mij betreft, naar de waarheid van mijn personages. Eigenlijk gaat de film over Lernout en Hauspie, zoals de film ‘Titanic’ over een gezonken boot ging. Het verhaal van de Titanic diende eigenlijk als achtergrond voor een verhaal over klassenverschillen en andere thema’s die nog altijd relevant zijn.”

“Wat mij ook aantrekt in het verhaal van Lernout en Hauspie, is dat het uit de streek komt waar ik zelf vandaan kom. En dat er heel veel herkenbare thema’s in zitten. Die mannen hebben jaren een publiek persona opgebouwd die gebaseerd was op macht, geld, roem en succes. En wat gebeurt er als dat allemaal wegvalt? Wat doet dat met mensen? Maar het wordt geen film die even haarfijn zal uitleggen hoe de vork aan de steel zit. Nog eens, daar zijn veel geschiktere media voor. Dat wil niet zeggen dat we zomaar wat zeggen. We hebben al met mensen gepraat. En we hebben ons ingelezen. Maar het is fictie, dus wil ik me ook één en ander kunnen permitteren.”

Filmen in de Westhoek

Veel willen de heren nog niet lossen over de film. Ze hebben naar eigen zeggen nog niet bepaald wie het verhaal moet regisseren en ook voor namen van acteurs is het nog te vroeg. “Eigenlijk communiceren we in zo’n vroeg stadium nog niet over een project”, aldus Dries Phlypo. “Maar we wilden even iets loslaten over het concept in de internationale vakbladen, om te zien of er internationale interesse voor bestaat. Om een zekere buzz te creëren. Er zijn nog tal van gesprekken lopende, dus heel veel zaken zijn nog niet beslist. En de feedback die we krijgen hier in Cannes, nemen we mee om te zien hoe we de film gaan produceren.”

Wil dat dan zeggen dat het project zich even goed in Silicon Valley kan afspelen, mocht Brad Pitt interesse laten blijken? “Als die man bereid is om West-Vlaams te leren, misschien”, reageert Angelo Tijssens. Maar leidt daaruit vooral niet af dat de film West-Vlaams gesproken zal zijn. “Ik schrijf nooit in het West-Vlaams“, zegt de scenarist. “Net zoals ik ook nooit in het verkavelingsnederlands schrijf. Ik schrijf in het Nederlands en zie dan later wel wat ervan gemaakt wordt.”

Al zou dat best kunnen. Want Angelo Tijssens geeft toe dat het verhaal zich voorlopig in de Westhoek afspeelt. En ook de werktitel Dust is alvast in het West-Vlaams. Al is dat Dust even goed Engels. “Het is vooral een korte en krachtige term”, zegt hij. “Ik vond het een goeie werktitel. Misschien blijft die wel. Ja, het is West-Vlaams voor ‘dorst’, aan de andere kant is het Engels voor ‘stof’. Voor wat er overblijft na een storm. Nadat alles is gaan liggen. When the dust settles… In het West-Vlaams is het iets wat wijst op meer, in het Engels wijst het op minder.

Internationale ambities

Voor zowel de producent als de scenarist is het nu al duidelijk dat Dust een project van internationale allure wordt. “Ik denk dat er tegenwoordig niets meer wordt gemaakt dat geen internationale ambities heeft“, zegt Tijssens. “Ook de makers van een kleine Cambodjaanse film koesteren tegenwoordig de hoop om een publiek in Finland, Frankrijk en Nieuw-Zeeland te vinden.”

Angelo Tijssens.
Angelo Tijssens.

Dust gaat over Lernout en Hauspie, zoals Titanic over een gezonken boot – Angelo Tijssens

Dust heeft enkele maanden geleden al een forse stap gezet op het internationale traject, toen het scenario werd geselecteerd voor het Torino FilmLab, een scriptworkshop waarin schrijvers en regisseurs worden begeleid voor topdocenten en coaches. “Als je daar je verhaal in bevattelijke woorden tracht uit te leggen aan Zwitsers, Spanjaarden, Denen, Nieuw-Zeelanders en noem maar op, dan is de kans groter dat je geen verhaal gaat vertellen dat alleen te begrijpen is als je zelf aandeelhouder bent geweest of gepokt en gemazeld bent in de financiële wereld”, aldus nog Angelo Tijssens.

Zijn faam als co-scenarist van Girl zal misschien wel geholpen zal hebben om die selectie in de wacht te slepen. En zonder zijn naam had het nieuws van Dust wellicht ook niet de internationale filmvakbladen gehaald. “Waarschijnlijk niet”, geeft hij toe. “Maar als je tussen die getalenteerde filmmakers in Turijn zit, dan maakt je cv niets uit. Alleen het verhaal telt.”

Lernout & Hauspie in het kort

Waren ze visionairen of fantasten? Profeten of oplichters? Jo Lernout en Pol Hauspie waren in de eerste plaats koppige Westhoekers met een passie voor computers. En mannen met een plan. Stel dat computers konden luisteren en spreken, dan… Dan krijgen we wat we intussen hebben: een gps die ons begrijpt en begeleidt, een pc die een dictafoonopname uittikt… Maar in de jaren negentig van vorige eeuw was van spraaktechnologie lang nog geen sprake. Tenzij in Ieper.

In een veel te klein containerkantoor op industriezone Ter Waarde. Jo Lernout – regent wiskunde die pc-verkoper werd – en Pol Hauspie – een boekhouder die eigen software ontwikkelt – geloven in wat ze denken en bouwen aan wat ze spraaktechnologie noemen. Daar zijn knappe ingenieurs en taalkundigen voor nodig en vooral veel geld om die technologie te ontwikkelen. Geld waarvoor ze bij iedereen, in de Westhoek, in de rest van West-Vlaanderen en in Vlaanderen aankloppen. Met hun plannen en hun passie krijgen ze iedereen over de streep. Ook de Vlaamse overheid, de banken én als zelfs Bill Gates en Microsoft kapitaal leveren voor LHSP, voluit Lernout & Hauspie Speech Products, krijgt het duo een bijna goddelijke status in Vlaanderen.

In Ieper komt er een heuse language valley, er zijn plannen voor een taaluniversiteit en… dan gaat de motor sputteren. Trends-journalist Piet Depuydt is de eerste journalist die waarschuwt voor een mogelijke ‘bubble’ (eind 1998) en ruim een jaar later is het helemaal prijs als de Wall Street Journal (2000) de omzetcijfers en het mechanisme dat er achter steekt in vraag stelt. Die malaise én de veel te dure overname van het Amerikaanse Dictaphone kelderen de aandelen en leiden uiteindelijk tot het faillissement in 2001. Ruim 10 jaar later worden Jo Lernout en Pol Hauspie veroordeeld door het hof van beroep in Gent tot celstraffen en boetes. Er loopt nog altijd een burgerlijke procedure over de schadeclaims van de gedupeerde aandeelhouders. In het voorjaar werd die zaak nog uitgesteld tot eind dit jaar omdat ze in Gent over onvoldoende rechters beschikten. (JG)