Dossier Drugs: Een op de drie West-Vlamingen is verslaafd aan pillen

“Antidepressiva en slaapmiddelen zijn even gevaarlijk als illegale harddrugs. En West-Vlamingen nemen meer zulke middelen dan andere Vlamingen.” Dat zegt Joost Bonte, coördinator straathoekwerk in West- en Oost-Vlaanderen. Hij komt dagelijks in contact met het druggebruik in onze provincie. Vooral de opmars van de zogenaamde legale drugs springt in het oog, zegt Joost Bonte, een Ingelmunsterse Kortrijkzaan.

Legale drugs, over welke spreken we dan?

“Antidepressiva en slaapmiddelen. Dertig procent van de West-Vlamingen neemt die regelmatig. Dat is een pak méér dan in de andere Vlaamse provincies. De oorzaak? Tijdsgebrek van de huisartsen. Zij staan steeds meer onder tijdsdruk en hebben niet altijd voldoende ruimte om patiënten grondig te onderzoeken en een gesprek met hen aan te gaan. Dan wordt er nogal snel medicatie voorgeschreven.”

Waarschuwen voor cannabis werkt enkel in het ASO. In het TSO en BSO heeft dat net het omgekeerde effect

“Ook alcohol is een legale drug. Een harddrug zelfs, die elk jaar een pak mensen doodt, maar bij ons algemeen aanvaard is. Zorgwekkend is dat de consumptie van pilsbieren naar beneden gaat, maar de zwaardere speciaalbieren aan populariteit winnen. En met mate genieten is jammer genoeg niet voor iedereen weggelegd. Veel zware gebruikers combineren alcohol met andere drugs. Alcohol is de gevaarlijkste harddrug, want vrij toegankelijk en erg verslavend. Minister van Gezondheid Maggie De Block heeft al twee keer een alcoholplan gelanceerd, maar dat is telkens op een sisser uitgedraaid. met dank aan de alcohollobby. Er gaat gewoon te veel geld om in die sector.”

Hoe zit het met de bekendste illegale drug, marihuana?

“Die is wijd en zijd verspreid. Al járen. Die kwestie kan je ook moeilijk gericht aanpakken. Preventie moet al vroeg starten, maar is geen exacte wetenschap. We merken dat waarschuwen voor de gevolgen van cannabis werkt in ASO-richtingen, maar in het TSO en BSO net het omgekeerde effect heeft. Iets bestempelen als een verboden product, trekt die jongeren net aan.”

“Het is belangrijk om ouders te sensibiliseren. Heeft je zoon of dochter cannabis gerookt of andere drugs genomen? Straf dan niet meteen, maar ga in gesprek. Vraag hoe ze zich voelden tijdens het gebruik, of ze het nog zouden doen…”

Telt onze provincie veel heroïnegebruikers?

“De mensen die dat goedje willen, worden ouder en nieuwe gebruikers komen er amper bij. Dat heroïne op die manier ooit zal verdwijnen, is misschien veel gezegd, maar het is positief dat jongeren de drug links laten liggen. ‘Nieuwe’ drugs als GHB en ketamine zijn dan weer wel populair bij jongeren. Ze zijn het al hun hele leven gewoon om pilletjes te nemen. Als vitamine of om de weerstand te verhogen… Als ze dan als 15-jarige voor het eerst naar een fuif gaan, zien ze ook daar pilletjes opduiken. Zo is de stap erg klein. En terwijl we de ene partydrug aan het bestrijden zijn, steekt al een nieuwe ergens de kop op. Wie wat basiskennis van chemie heeft, kan aan de slag. Maar op die manier is er ook veel ‘vuiligheid’ in omloop. Kijk naar wat Sarah overkwam, het meisje dat in de Pulobar in Izegem methanol binnen kreeg. Ik spreek me niet uit over wie er verantwoordelijk is voor haar dood, maar zelfs bij alcohol kunnen de risico’s dermate groot zijn.”

Waar is de drugsproblematiek in West-Vlaanderen het grootst?

“Moeilijk te zeggen, omdat officiële cijfers zo goed als ontbreken. Wat wel opvalt: wanneer een stad met een degelijk drugsbeleid aan de slag gaat, trekken de gebruikers en dealers naar de buurgemeenten. Zo krijg je het fenomeen dat stevig wat drugs gebruikt worden achter de anonieme gevels van West-Vlaamse dorpen. De persoon die het probleem ontdekt, is vaak de wijkagent. En die treedt natuurlijk sanctionerend op. Terwijl sensibiliseren veel doeltreffender is.”

Wordt onze provincie met veel dodelijke overdosissen geconfronteerd?

“Dat valt mee. In de periode tussen 2004 en 2014 vielen er in heel Vlaanderen een zestigtal drugsdoden te betreuren. Maar opnieuw: ook hier is het onmogelijk om exacte cijfers te verzamelen. Bovendien zijn dit de rechtstreekse doden, niet zij die aan andere gevolgen ervan gestorven zijn.”

De West-Vlaamse druggebruiker is onopvallend: van werklozen over arbeiders tot hogeropgeleiden

“Je vindt die doden ook op plaatsen die je nooit met drugs zou associëren. Als een topsporter op het veld neerzijgt en het leven laat, hebben we daar onze bedenkingen bij. Daar zijn volgens ons stimulerende middelen mee gemoeid. Om het probleem tot op het bot aan te pakken, hebben we allesomvattende cijfers nodig. Maar die kunnen er enkel komen wanneer alle drugsgerelateerde middelen gelegaliseerd worden. Een systeem waarbij drugs via de apotheek – op naam en met identiteitskaart – verkocht kunnen worden, zou voor veel duidelijkheid zorgen. Zo weet je wie wat gebruikt, en hoeveel. Dan kan je gericht ingrijpen.”

Welk profiel heeft de West-Vlaamse druggebruiker?

“Die is erg onopvallend. Het kan om het even wie zijn: werklozen, arbeiders, maar evengoed hogeropgeleiden en mensen met flink wat sociaal aanzien. Enkel heroïnegebruikers haal je er makkelijk uit. Die zijn vrijwel uitsluitend mannelijk en dragen de littekens van hun druggebruik. Onder dokters en journalisten heb je veel alcoholverslaafden. Niet toevallig twee beroepen waar veel druk en stress bij komt kijken.”

“Elk jaar zien we dat het cocaïnegebruik aan onze kust de hoogte in schiet. Niet verwonderlijk, aangezien veel mensen dan naar zee trekken en er uitgaan. Maar verder vind je in alle West-Vlaamse centrumsteden hetzelfde gebruikerspatroon terug. Er zijn amper regionale verschillen.”

Stel: je krijgt carte blanche. Hoe zou je de drugproblematiek aanpakken?

“Het vertrekpunt zou zijn: ‘drugs zijn leuk, maar overdreven gebruik is dodelijk’. Er wordt al tien jaar een zerotolerancebeleidgevoerd en dat is volledig verkeerd. Elke studie bewijst dat je daar niks mee bereikt. Alles legaliseren en op een gecontroleerde manier beheersen zou veel beter zijn. En daarmee bedoel ik niet dat drugs geliberaliseerd moeten worden, maar door ze uit het illegale circuit te halen, kan het beheerd worden door de overheid. Zo kan je de hulpverlening uitbouwen en haal je de brol uit de markt.”

“Er moet meer samengewerkt worden met politie, ziekenhuizen, sociale diensten en andere instanties. Er zijn ziekenhuizen die druggebruikers niet helpen. Dat leidt tot schrijnende taferelen. Ik hoor verhalen over druggebruikers die hun vingers breken om toch in een ziekenhuis binnen te raken. Nu moet je bijna clean zijn om te mógen afkicken. Absurd.”

De Brugse politie heeft nog welgeteld 37 bloedproeven om bestuurders te testen op drugs of alcohol. Straks dreigen ze helemaal zonder te vallen. “Vanaf eind augustus of begin september zal onze politie geen drugs in het verkeer meer kunnen vaststellen”, hekelt Kamerlid Annick Lambrecht (SP.A).

Wie zwaar dronken of onder invloed van drugs achter het stuur zit, moet een bloedproef ondergaan. Sommige chauffeurs zijn immers zodanig onder invloed dat ze niet meer kunnen blazen. Anderen zijn niet in staat tot een normale ademanalyse omdat ze gewond raakten na een ongeval. Via bloedstalen wordt geanalyseerd hoeveel alcohol en drugs en welke stoffen de bestuurder in het lichaam heeft.

Zomerbob

Sinds 20 april is het raamcontract via justitie, waarmee de politie de bloedproefbuisjes kon bestellen, afgelopen. Een nieuw raamcontract is in behandeling maar nu dreigen er volgens de Brugse politica Annick Lambrecht (SP.A) bij de start van de zomerbobcampagne tekorten bij de politie.

In de commissie Justitie vroeg het Brugse Kamerlid aan minister van Justitie Koen Geens (CD&V) uitleg over het aflopen van het bestellingscontract van bloedproefbuisjes. “Ik kreeg geenszins een geruststellend antwoord. Hij kan niet garanderen dat er voldoende bloedbuistesten zullen zijn tegen eind augustus. Daardoor komt zowel de nationale als de lokale politie in de problemen.”

Cijfers tonen nochtans aan dat er steeds meer bestuurders rondrijden die drugs hebben gebruikt

In Brugge leidt dit gegarandeerd tot problemen bij drugscontroles in het verkeer. Nu zijn er nog maar 37 bloedtesten voor drugs in het bezit van politiezone Brugge, allen geldig tot eind augustus 2017. Annick Lambrecht: “Cijfers tonen nochtans aan dat er steeds meer bestuurders rondrijden die drugs hebben gebruikt. Zo werden er vorig jaar 50 positieve vaststellingen in het verkeer gedaan, waarvan 25 tijdens de zomermaanden juli en augustus, waarin veel muziekfestivals plaatsvinden en er vaker drugs worden gebruikt.”

We deden ook navraag bij de andere West-Vlaamse politiezones, en daar lijkt het probleem minder nijpend of niet bestaand. (SVK)

In Oostende viel afgelopen weekend de eerste drugsdode van dit jaar te betreuren. Met 552 drugsfeiten in 2016 staat de badstad op de derde plaats in onze provincie, na Kortrijk en Brugge. Het aantal feiten steeg met 15,24% in vergelijking met vorig jaar. “Maar we zorgen zelf voor die cijfers doordat we veel meer op drugs werken dan vroeger”, zegt korpschef Philip Caestecker van de Oostendse politie.

“Onze drugssectie telt negen mensen en twee drugshonden. We zijn nog een derde hond aan het opleiden“, vertelt Philip Caestecker. “Een onderzoek naar één persoon leidt automatisch naar nieuwe namen, afnemers en hoofddealers. Hoe meer je op drugs werkt, hoe meer feiten je registreert. We voeren ook meer acties op evenementen en doen op één evenement soms heel veel vaststellingen. Je kan je niet voorstellen hoe interessant drugshonden daarbij zijn. En ook al komen er nieuwe producten op de markt, de bestanddelen blijven dezelfde. We hoeven de honden dus niet opnieuw op te leiden.”

“456 van de 552 drugsfeiten gaan over drugsbezit, maar dikwijls zijn dat ook dealers. Wij treffen zo’n beetje alle vormen van drugs aan: in 2016 namen we onder meer 8.448,01 gram marihuana in beslag, 779,1 gram hasj, 1.471 gram speed en amfetamines, 466 gram heroïne, 103 gram cocaïne en 574 stuks xtc. Een trend is de toename van medicatie die als drugs wordt gebruikt. Ik denk aan morfinepleisters.”

Cannabis

“Marihuana en hasj – twee varianten van cannabis – blijven het meest voorkomen”, aldus Philip Caestecker. “Wij volgen het federale gedoogbeleid: mensen met maximum 3 gram op zak worden wel geregistreerd, maar we maken geen pv en ze worden dus niet meegeteld als feiten. Dat gedoogbeleid geldt enkel als er geen minderjarigen in de buurt zijn en er geen sociale overlast wordt veroorzaakt. Op een evenement waar minderjarigen rondlopen, geldt het gedoogbeleid niet en maken we een pv. Meer dan vroeger geeft het parket gevolg aan die pv’s, maar dikwijls gaat het om probatiemaatregelen, waarbij de gebruiker zich moet laten behandelen en als hij dat doet, geen straf of een lichtere straf krijgt.”

Een zomerpiek kennen we niet in Oostende. Daarin verschillen we van andere kustzones

“‘s Zomers heb je wat meer feiten, zoals we ook zien bij verkeersongevallen en winkeldiefstallen. Maar een echte piek is het niet omdat er het jaar door veel te doen is in Oostende. Daarin verschillen we van andere kustzones. De betrokkenen zijn zowel Oostendenaars als toeristen en mensen die uitgaan in Oostende. Ook bij de dealers is dat zo. Vorig jaar waren er vijf drugsdoden te betreuren, in 2014 vier en dit jaar tot nu toe één. Dikwijls gaat het om mensen die in eenzaamheid sterven na een overdosis.”

Drugspanden

“We concentreren ons veeleer op de netwerken dan op de kleine gebruikers. We konden het voorbije jaar enkele drugspanden oprollen. Dat zijn appartementen of woningen die door dealers worden afgehuurd om als verkooppunt te dienen. Die dealers, meestal uit het binnenland afkomstig, gaan soms in het drugspand wonen, soms ook niet. Ze dealen in georganiseerd verband en komen naar de kust of naar een toeristisch centrum omdat ze weten dat ze hier een grotere afzetmarkt hebben. We werken daar heel hard op en boeken goede resultaten, maar we lossen ook niet alles op.”

(HH)