De Congo-brief van de koning pleit ons niet vrij

Jan Gheysen
Jan Gheysen Opiniërend hoofdredacteur

De koning heeft mij vanochtend verrast. Dat is nooit eerder gebeurd en al zeker niet ‘s ochtends. Het nieuws dat koning Filip in een brief aan de Congolese president Félix Tshisekedi zijn diepste spijt betuigt voor de wandaden die ten tijde van Congo-Vrijstaat (onder Leopold II dus) en de koloniale periode zijn aangericht.

Hij heeft het over geweld- en gruweldaden in de periode van Congo-Vrijstaat en over het leed en de vernederingen die werden aangericht gedurende de koloniale periode. En – niet onbelangrijk – de koning verwijst ook naar de discriminatie die nu nog altijd gebeurt.

Eindelijk, hoor ik velen onder ons zeggen. Eindelijk heeft ons vorstenhuis bij monde van koning Filip de moed om de fouten in ons collectief gedrag toen in de kolonie en nu tegenover de zwarte bevolking in ons land te erkennen. Wie de reeks Kinderen van de kolonie recent op Canvas heeft gevolgd, kon er niet naast kijken hoe zwaar vernederend én gewelddadig het gedrag van veel blanke Belgen tegenover de Congolese bevolking is geweest. Het overkomt me niet zo vaak, maar tijdens de reeks gebeurde het meermaals dat ik het beschamend vond om Belg of Vlaming te zijn.

Alleen met een uitgesproken antiracisme kunnen wij ons verzetten tegen elke vorm van racisme

Een belangrijk gebaar, dus die brief van koning Filip, ook al is het niet meteen duidelijk of zo’n spijtbetuiging dezelfde draagwijdte heeft als een ‘mea culpa’.

Sluimerend racisme

De Black Lives Matter-protesten van de voorbije weken hebben ons alvast erop gewezen dat onze samenleving ook hier en nu nog altijd niet vrij is van racisme en dat discriminatie nog altijd aanwezig is, soms manifest, maar heel vaak ook sluimerend maar net zo kwetsend voor een deel van onze bevolking. Dat de koning niet enkel naar de kolonie verwijst, maar ook naar onze samenleving hier en nu, maakt dat zijn brief aan de Congolese president eigenlijk ook een appél inhoudt voor ons. De brief van de koning pleit ons niet vrij. Wat het belang van die koninklijke spijtbetuiging een extra dimensie geeft.

En nu? Zijn de bladzijden van dat kwalijke hoofdstuk uit onze geschiedenis nu voorgoed omgedraaid? Uiteraard niet. Verre van. Nu is het dus aan ons. Want nog te vaak laten we vormen van latent racisme onverschillig passeren. Met een ‘het was niet kwetsend bedoeld’ of ‘een goeie grap moet kunnen’ wuiven we onszelf en de ander vrij, maar blijven blind en doof voor de pijn van wie het ongevraagd moet ondergaan. Alleen met een uitgesproken antiracisme kunnen wij ons verzetten tegen alle vormen van racisme. Alleen met uitgesproken antidiscriminatie halen wij discriminatie onderuit.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier