Het verhaal van Chay Nowé, geboren Seam en sinds 2010 inwoner van Bredene, leest als dat van duizenden andere vluchtelingen, op de vlucht voor oorlog in hun land.
Chay had echter geluk. Hij belandde bij een liefhebbend adoptiegezin, studeerde af als industrieel ingenieur en is, omwille van zijn vele goede werken voor zijn geboorteland, intussen zelfs honorair consul-generaal van Cambodja. Waarom steun aan zijn vzw Banteay Men Chey zinvol is, legt hij uitvoerig uit. Chay Nowé werd in 1966 als Chay Seam geboren in een Cambodjaans dorpje van ongeveer 300 inwoners dicht bij Sisophon. Zijn kinderjaren werden vooral getekend door oorlog en lijden. “Eerst was er de Vietnamoorlog, later, in de periode 1975-1979, zou ons land geteisterd worden door de Rode Khmer onder leiding van Pol Pot”, zet Chay zijn verhaal in.
“Pol Pot zou uiteindelijk verantwoordelijk blijken voor de verwoesting van Cambodja. En voor de dood van drie miljoen Cambodjanen. Heel veel mensen verloren hun huis, hun gezin en bestaansmiddelen. Heel wat van hen werden ook gedwongen om naar het platteland te verhuizen. Velen stierven onderweg.
Pol Pot wilde het land eigenlijk op een maoïstisch-leninistisch manier omvormen tot een agrarisch gebied. Geld en persoonlijk bezit werden afgeschaft. Alle religieuze- en onderwijsinstellingen werden gesloten. Hij probeerde alle intellectuelen uit te roeien. Het dragen van een bril was voldoende om als intellectueel beschouwd te worden”, haalt Chay de tragische geschiedenis van zijn geboorteland voor de geest.
Vluchten
Iedere Cambodjaan die de kans zag, ging op de vlucht. Op zoek naar een nieuwe toekomst. Ook de 14-jarige Chay. In 1979 vluchtte hij naar een opvangkamp in Thailand. Samen met de familie Born en Phon Sem-Khun en Thearea Tith kon hij als UNO-beschermde vluchteling naar België emigreren. Daar, in Roeselare, zou hij finaal geadopteerd worden door Ghislain en Magda Nowé-Verstraete.
Na zijn middelbare studies in het VTI van Roeselare behaalde hij het diploma van industrieel ingenieur in de elektronica aan de Technische Hogeschool Oostende. “Meteen daarna werd ik leraar informatica in het Technisch Instituut H. Familie in Ieper en ICT-coördinator van de Ieperse Sint-Maartenscholengroep en het Vrij Onderwijs in West-Vlaanderen”, vat Chay zijn bewogen levensloop samen. Sinds 2010 woont hij in Bredene en is hij getrouwd mat Marijke Vandenbroucke.
Terug naar Cambodja
In 1993 keerde Chay voor het eerst, na 14 jaar, terug naar zijn geboorteland. “Bij het zien van al die ellende wilde ik maar een ding: mijn volk helpen en het land opnieuw helpen opbouwen na het schrikbewind van Pol Pot en de Rode Khmers.”
In 1997 richtte hij met een aantal collega’s van het TI Heilige Familie Ieper de vzw Banteay Mean Chey (de naam verwijst naar een provincie in het noorden van Cambodja) op. “De vzw wil vooral het onderwijs in Cambodja optimale kansen geven. Ons uitgangspunt is dat de ontwikkeling van een land vooral via het onderwijs gebeurt. Onderwijs zorgt ook voor gelijkheid onder alle mensen. Via steun aan onderwijsprojecten wil onze vzw het Cambodjaanse volk weer hoop en toekomst brengen na de gruweljaren van het Pol Potregime. Om ons eerste project, de bouw van een school in 1998, te financieren, organiseerden we verschillende activiteiten om geld in te zamelen.”
“Sedert 1997 zijn we er zo al in geslaagd de nodige fondsen en subsidies bijeen te krijgen om een aantal lagere en secundaire scholen in de provincie Banteay Mean Chey op te richten. We zijn daarvoor onder meer de stad Ieper en de provincie West-Vlaanderen zeer dankbaar. Maar we mochten bijvoorbeeld ook al rekenen op talrijke sponsors”, gaat Chay verder.
Studentenkamers
De Bredenaar richt samen met zijn vzw intussen ook zijn aandacht op de Cambodjaanse studenten hoger onderwijs. “We stelden vast dat heel wat jongeren die universitaire of hogere studies willen aanvatten – en dat kan alleen in de hoofdstad Phnom Penh – moeilijkheden ondervinden om studentenkamers tegen een redelijke prijs te vinden. “Na al onze inspanningen om leerlingen voldoende kennis bij te brengen in het secundair onderwijs vonden we het zonde dat ze vervolgens, omwille van een tekort aan studentenhuisvesting, geen universitaire studies zouden kunnen aanvatten. Een van de weinige economische troeven van Cambodja is de toeristische sector. Om die optimale kansen te geven is er nood aan jongeren die meertalig zijn. Hierbij denken we vooral aan Frans – Cambodja’s tweede taal – en Engels. Een goede talenopleiding kan deze nood lenigen”, legt Chay uit.
“Professoren en leerkrachten uit België of andere Europese landen kunnen bereid gevonden worden om in Cambodja les te geven, mits we over de nodige fondsen beschikken om hun verblijf te betalen. Verder is ook de landbouw van groot belang in Cambodja. Er zijn daar dringend landbouwingenieurs nodig. Technische steun uit Westerse landen is welkom, maar het onderhoud van een machinepark veronderstelt goed geschoolde technici en ingenieurs”, besluit Chay Nowé.
(MM)
Sociaal
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier