Gezinnen die vlakbij de autosnelweg op de grens van Torhout met Ruddervoorde wonen, verzetten zich tegen de mogelijke komst van de nieuwe hoogspanningslijn Ventilus nabij hun huizen, tuinen en/of landerijen. Ook in andere gemeenten langs het vermoedelijke traject neemt het protest toe. “We willen een leefbare buurt en daar hoort geen elektrische spanning van 380.000 volt bij”, luidt het. “We moeten denken aan de gezondheid van onszelf, onze kinderen en onze kleinkinderen.”
Na buurtbewoners uit onder andere Zedelgem en Lichtervelde, is nu ook een groep mensen in actie gekomen die woont waar de E403 met de grenzen van Torhout en Ruddervoorde flirt. Zeg maar de directe omgeving van de Korenbloemstraat en de Korte Groenhovestraat, vlakbij de ventwegen van de Torhoutse afritweg.
Eerst geld, dan de mensen
“We moeten ervoor zorgen dat we hier vreedzaam kunnen blijven leven én dat onze broodwinning niet wordt afgepakt”, zegt Leen Dedeene, die in de buurt een tuinbouwbedrijf heeft. “Zopas verkondigde netbeheerder Elia, die het Ventilus-project gestalte wil geven, dat er eventueel huizen opgekocht kunnen worden als mensen niet nabij de pylonen willen blijven wonen. En dat daarvoor fikse vergoedingen voorzien zijn. Er wordt met geld gezwierd alsof het niets is. Maar mag ik er even op wijzen dat de land- en tuinbouwers hun inkomen uit hun bedrijf halen? Het is ons levenswerk! Dat kunnen we niet zomaar prijsgeven.”
Leen maakt deel uit van het net opgerichte Burgerplatform Leefbaar E403. “We zullen er alles aan doen om die hoogspanningslijn niet bij onze huizen en tuinen te krijgen”, vervolgt ze. “Wie wil zoiets boven zijn dak en boven zijn hoofd? Niemand, hé. Begrijp ons niet verkeerd: we zijn zeker niet tegen groene energie, maar we hebben het gevoel dat de gevolgen van Ventilus voor de buurtbewoners geminimaliseerd worden. En dat er nauwelijks onderzocht wordt welke alternatieve routes er mogelijk zijn. Of op welke manier die leidingen ondergronds gebracht kunnen worden. Ik vrees dat Elia op de eerste plaats aan geld denkt en niet aan de mensen die nabij de pylonen wonen.”
Door straling ziek worden
Ventilus is de nieuwe hoogspanningsverbinding die de opgewekte elektriciteit van de windparken op zee naar het binnenland moet brengen. Met onder andere nabij Zedelgem, Torhout, Ruddervoorde en Lichtervelde gigantische masten. Het gaat om het vervoeren van elektriciteit met een spanning van 380.000 volt, de zwaarste categorie. Meestal met de nabijheid van de autosnelweg E403 als zogenoemde zoekzone voor de pylonen en de dikke kabels. Het Burgerplatform Leefbaar E403 wil de belangen verdedigen van de bewoners uit Oostkamp, Zedelgem, Veldegem, Ruddervoorde, Torhout, Zwevezele, Lichtervelde, Koolskamp, Ardooie en Izegem.
Tony Vandecasteele woont met zijn gezin langs de Korte Groenhovestraat, vlakbij de zoekzone voor de hoogspanningslijn. Hij en zijn vrouw hebben er hun huis en bijhorende weiden pas een paar jaar geleden gekocht. “Ik snap wel dat het transport van de op zee opgewekte elektriciteit noodzakelijk is”, zegt hij. “Maar er moet goed op toegezien worden dat er geen mensen het slachtoffer van worden. Zoals bekend, zorgen hoogspanningslijnen voor heel wat problemen. Je kunt door de magnetische en elektrische straling ernstig ziek worden, de tuinbouwers kunnen moeilijkheden ondervinden om hun gewassen te beregenen, er zijn allerlei storingen op zenders en dergelijke mogelijk en noem maar op. En dan hebben we het nog niet gehad over het uitzicht. Die gigantische masten maken het landschap zo dicht bij de Groenhovevallei kapot. Krijg maar eens zo’n pyloon vlakbij je deur. Niemand zit daarop te wachten.”
Eigendom daalt in waarde
Toeval wil dat de Hoge Gezondheidsraad net nu een lange lijst met aanbevelingen heeft gepubliceerd om je gezondheid niet te schaden. En in die lijst staat het zwart op wit: kom niet te vaak in de buurt van hoogspanningslijnen. Koren op de molen van de actievoerders vanzelfsprekend.
“Geluidsoverlast en een grotere kans op kinderleukemie, Alzheimer, migraine, stress en het chronisch vermoeidheidssyndroom CVS”, klinkt het in koor. “Wij vinden dit niet uit, hier bestaan studies en artikels genoeg over. Er zijn nog heel wat andere argumenten om geen hoogspanning boven je hoofd te willen. Je eigendom daalt plots drastisch in waarde, het gedrag van dieren wijzigt en de gewassen worden niet meer voldoende bevrucht, aangezien de bijen die zware elektriciteitsleidingen vermijden. Dat wordt allemaal door Elia geminimaliseerd en stilletjes onder de mat geveegd. We moeten strijden voor onze eigen gezondheid, voor die van onze verwanten en voor het leefbaar houden van onze buurt. We snappen niet dat ondergrondse leidingen al meteen worden uitgesloten onder het mom van niet technisch haalbaar. Al weten we het natuurlijk wél. Het gaat om niets anders dan… centen.”
Liever geen Afschakelplan
De Torhoutse burgemeester Kristof Audenaert begrijpt de onrust van de buurtbewoners maar al te goed, maar hij waarschuwt voor te snelle conclusies. “Welk tracé Ventilus zal volgen, is op vandaag nog niet bepaald”, reageert hij. “In de startnota van de Vlaamse Overheid werd een zoekzone vastgelegd, die zich bij onze E403-afrit bevindt en daar een eindje het grensgebied van Torhout met Veldegem en Ruddervoorde aandoet. De komende weken kan de bevolking via infomarkten uitleg krijgen en opmerkingen geven. In Torhout is dat op donderdag 13 juni tussen 16 en 20 uur in het stadskantoor. Medewerkers van Elia en de Vlaamse Overheid zullen aanwezig zijn.”
“Als lokaal bestuur beseffen we dat er heel wat vragen rijzen. Duidelijkheid over het waarom van een bepaald tracé, waarom niet ondergronds, de eventuele negatieve effecten, enzovoort. Pas later – na allerlei studies over milieueffecten, veiligheid en maatschappelijke kosten-baten – zal de Vlaamse Regering een definitief tracé bepalen. Dat gebeurt via een Gewestelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan (GRUP), waar een openbaar onderzoek aan verbonden is. Na de aanpassing van het GRUP volgt nog een vergunningsprocedure, waarbij Vlaanderen de bevolking opnieuw zal betrekken.”
“Ik wil nog even kwijt dat we moeten oppassen dat onze provincie van voldoende elektriciteit voorzien blijft. In 2014 hebben we het zogenoemde Afschakelplan moeten communiceren met de volgorde van wie het eerst zonder stroom gezet wordt als er zich een tekort voordoet. Die infovergadering staat mij nog glashelder voor de geest. Niemand, maar dan ook niemand had er begrip voor dat we in de 21ste eeuw zonder elektriciteit zouden kunnen vallen. Het is dus in ieders belang om te onderzoeken op welke manier we een sterk en toekomstgericht elektriciteitsnet kunnen uitbouwen.”
Jong gezin vreest voor de gezondheid van dochtertje: “Lijst met risico’s is eindeloos”
Marieke Wyns voert net als heel wat anderen protest tegen de nieuwe hoogspanning tussen Zedelgem en Ardooie. Ze begrijpt dat elektriciteit vervoerd moet kunnen worden, maar vindt dat de mogelijke gevolgen voor gezinnen die er zoals zij onder zullen wonen, niet te overzien zijn.
Na vele omzwervingen en verhuizingen dacht de zelfstandige taartenbakster Marieke Wyns haar stekje gevonden te hebben. Zij, haar man en tweejarige dochter zouden vanaf februari dit jaar eindelijk rust vinden in hun eigen stek. Tot afgelopen maandag een buurman met angst in de ogen sprak over de hoogspanningslijn die hen boven het hoofd hing. Haar nieuwe huis in Veldegem zou namelijk langs het traject kunnen liggen, vertelde hij. Marieke begon op internet op te zoeken over de mogelijke gevolgen en werd bang. Zelfs al waren er geen duidelijke bewijzen voorhanden, de lijst van mogelijke gezondheidsrisico’s leek eindeloos.
Slechte communicatie
“Ik weet nog niet waar de hoogspanning zich zal bevinden, maar dat het in de buurt is, is al genoeg om me zorgen te maken”, vindt de bezorgde Marieke Wyns. “Ik begrijp dat elektriciteit moeilijk vervoerd kan worden, maar ik hoop dat er andere opties zijn.” Het stoort haar daarnaast mateloos dat de plannen niet snel en correct werden gecommuniceerd. “We kregen een brief waarin stond dat men in april besliste om het plan uit te voeren. De brief was gedateerd op de tiende mei. Daarin staat dat er tot 27 juni tijd is om bezwaren en voorstellen in te dienen. Het is wel heel opvallend dat er tot weken na de beslissing gewacht is om de brief te versturen. Zo is er nog minder tijd om er iets tegen te doen.”
Gezondheid dochter
“Een jaar geleden kochten we ons huis in Veldegem. Dit zou de plaats zijn waar ik, mijn man en dochtertje gingen wonen. Ja, liefst tot we stokoud worden. In het huis staken mijn man en ik sinds afgelopen zomer heel wat energie, geld en moeite. Omdat ik zelfstandige ben, hebben we zelfs een atelier bijgebouwd.” Marieke maakt zich vooral zorgen over de gezondheid van haar dochtertje Eloïse. Het meisje heeft een ontwikkelingsachterstand en het is volgens Marieke nog onduidelijk hoe dat zal evolueren.Zij en haar man nemen Eloïse dan ook mee van dokter naar dokter. “We zijn nog steeds niet te weten gekomen wat het probleem precies is. Dan kwamen we hier wonen zodat we eindelijk rust hadden. En zodat we in een mooie en rustige omgeving wonen, met gezonde lucht. We zitten hier goed en kunnen gelukkig zijn. Dat dachten we toch, tot mijn buurman me met schrik in de ogen het nieuws vertelde. Nu proberen we allemaal samen te werken, van varkensboer tot taartenbakster, om toch nog iets te kunnen veranderen.”
Overtuigd van risico’s
Hoewel er op dit moment geen oorzakelijk verband aangetoond is tussen het wonen onder een hoogspanningslijn en het krijgen van gezondheidsproblemen, is Marieke toch op haar hoede. “Niet alleen is het nogal lelijk om op te kijken, ik las ook over verhoogde kansen op de ziekte van Alzheimer, kanker en kinderleukemie. Om nog maar te zwijgen van de geluidsoverlast, slecht slapen, tinnitus en de vogels die door de bedrading geëlektrocuteerd worden… De lijst is eindeloos.”
“Ik weet dat in sommige gevallen de link nog niet volledig is bewezen, maar ik vind dat het al genoeg is dat er een kans is. Zo is er een geval van twee paarden die constant ziek werden en onder een hoogspanningslijn woonden. Toen de paarden verhuisden, waren die gezondheidsproblemen achter de rug”, klinkt het overtuigd bij Marieke, die benadrukt dat ze haar beweringen niet hard kan maken, maar dat de vele waargebeurde verhalen niet toevallig lijken.
Bezwaar indienen
Tot 27 juni kan er nog bezwaar ingediend worden en het staat dan ook vast dat het Veldegems gezin dat zal proberen. “Van mij mag de CEO van elektriciteitsmaatschappij Elia zelf onder zo’n mast komen wonen om te bewijzen dat het absoluut veilig is…”
Ventilus
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier