Arme Klaren vieren 60 jaar monasterium Zonnelied: “Tegenpool in drukke tijden”

De 15 Zusters Clarissen van Oostende vieren zondag de 60ste verjaardag van hun monasterium Zonnelied in de Mariakerkelaan. © PETER MAENHOUDT
Hannes Hosten

De Zusters Clarissen vieren zondag 16 juni de 60ste verjaardag van hun monasterium Zonnelied in de Mariakerkelaan. De Arme Klaren, zoals ze in de volksmond gekend zijn, zijn nog met 15 in Oostende. Op één na zijn ze allen de zestig voorbij. “We denken wel eens aan de toekomst, maar willen niet altijd piekeren”, zegt zuster Martine (60), de abdis. “We staan positief in het leven.”

De Oostendse Clarissengemeenschap werd in 1861 opgericht en vestigde zich in 1862 in een klooster in de Platformstraat. Dat pand in de binnenstad had in de jaren vijftig zwaar te lijden onder de overstroming van 1953. De Oostendse architect Paul Felix overtuigde de zusters een nieuwbouw op te trekken. In april 1959 verhuisden ze naar hun nieuwe monasterium Zonnelied. Het complex, sinds 2002 beschermd als monument, is een schoolvoorbeeld van modernisme.

Sober leven

“Vroeger spraken we van een slotklooster, vandaag van een contemplatieve gemeenschap”, vertelt de abdis. “Wij zijn niet actief in onderwijs, zieken- of de armenzorg. Onze dagen bestaan uit een afwisseling van werk en gebed. Bij ons gaat het meer om een zijnswijze. In deze tijden, waarin veel mensen snakken naar onthaasting, bieden wij een tegenpool. Wij bieden een voorbeeld van sober leven, aandacht voor het klimaat, rust en stilte. Zo laten we ons leven niet beheersen door het internet, al hebben we het wel.”

“Wij beginnen de dag om 6.30 uur met persoonlijke meditatie. Om 7.15 uur is er een eerste gebedsdienst, om 11.30 uur volgt het middaggebed. Na het middagmaal is er gezamenlijke recreatietijd, een gezellig samenzijn waarbij we nieuwtjes uitwisselen. Van 13.30 tot 14.15 uur maken we tijd voor geestelijke lezing. Ons gebed moet gevoed worden en dat gebeurt door het lezen van boeken. Om 17 uur bidden we samen de vespers. Na het avondmaal kijken we samen naar het tv-journaal en volgt er een laatste gebedsdienst in de kapel om 19.40 uur. ‘s Avonds houden we ons vrij bezig, maar in stilte. Dan lezen we of maken een wandeling. Televisie kijken is geen gewoonte. Een interessant programma nemen we eerder op om er samen naar te kijken”, zegt zuster Martine.

Gastenverblijf

Overdag hebben de zusters hun taken: twee in de hostiebakkerij, twee in de pottenbakkerij, anderen maken habijten, onderhouden de tuin… Er is ook een zuster verantwoordelijk voor het onthaal in het gastenverblijf. We kunnen tien mensen ontvangen. Meestal zijn zij op zoek naar stilte.”

“Wij gaan enkel buiten als het nodig is, zo staat het in de regel van onze stichteres, de heilige Clara van Assisi”, legt zuster Martine uit. “Om naar de dokter of de tandarts te gaan, om boodschappen te doen… Elke zuster heeft twee familiedagen per jaar, die ze zelf mag invullen. Familieleden kunnen wel op bezoek komen.”

“We zijn zeker niet wereldvreemd, maar door onze keuze voor een leven met veel gebed, moeten we ons een klein beetje terugtrekken uit de wereld. We kiezen ervoor op een andere manier met de wereld verbonden te zijn. Wij kozen voor deze levenswijze, maar niet voor elkaar. Dat besef je wel als je een tijdje in het klooster bent. In die zin is het gemeenschapsleven een opgave. Wij blijven mensen, met een andere opvoeding en een andere achtergrond. Maar je voelt je ook omgeven door zorg en liefde. We hebben elkaar nodig om dit leven te kunnen leiden”, weet de abdis. “Wij leven en eten sober, al kwam er met Pinksteren wel een feestmaal met een glaasje wijn op tafel. We hebben eenvoudig meubilair en zijn zuinig met water en verwarming. Dat sobere leven opent ruimte voor dankbaarheid en tevredenheid.”

Nog met vijftien

Bij de verhuizing naar Zonnelied in 1959 waren er 18 Zusters Clarissen. Op het hoogtepunt telde de gemeenschap 25 zusters en vandaag zijn ze nog met 15, net als tien jaar geleden. Het is de grootste Clarissengemeenschap van Vlaanderen. “Ik was in 1984 de laatste die hier intrad”, vertelt zuster Martine. “Onze jongste zuster, die uit Roeselare overkwam, is nu 41. De oudste 87.”

“We denken aan de toekomst”, bekent de abdis. “Soms is het zorgwekkend, maar we geloven dat, als de nood het hoogst is, er een oplossing komt. We houden de ogen open, maar leven in het hier en nu. Zoals Clara van Assisi zegt: we zijn pelgrims onderweg, de toekomst is altijd onzeker.”

De 60ste verjaardag van Zonnelied wordt gevierd op zondag 16 juni. Om 10.30 uur gaat Lode Aerts, de bisschop van Brugge, voor in een eucharistieviering. Daarna is er een receptie in de kloostertuin.

Weer meer eieren naar Arme Klaren

Mensen komen nog altijd eieren brengen naar de Arme Klaren om mooi weer af te smeken op belangrijke dagen. “Weer meer dan vroeger zelfs”, vertelt zuster Martine.”

Zuster Martine, de abdis van de Zusters Clarissen in Oostende.
Zuster Martine, de abdis van de Zusters Clarissen in Oostende.© PETER MAENHOUDT

‘Arme Klaren’ bestaan eigenlijk niet meer. Halfweg de 20ste eeuw werd het onderscheid tussen ‘Rijke’ en ‘Arme Klaren’ opgeheven en sindsdien zijn het allemaal ‘Clarissen’. Omdat de zusters vroeger geen vlees mochten eten, ontstond al in de Middeleeuwen het gebruik om hen eieren te brengen om een gunst te vragen. Het mooie weer is dan gelinkt aan de helderheid, het ‘klare’, dat in de naam van de zusters zit.

“Mensen doen het weer meer dan vroeger”, zegt zuster Martine. “Het zijn meestal oma’s die met eieren komen. Voor communiefeesten, een huwelijk… Wij zijn natuurlijk geen tovenaars die voor mooi weer kunnen zorgen. Maar we bidden wel dat de trouwende koppeltjes gelukkig mogen zijn en de communicanten gelukkig mogen worden.”

Zingeving

“Ik weet ook niet waarom er weer meer mensen dit gebruik in ere houden, terwijl ze veel minder naar de kerk gaan. Maar ik vind het een goed teken dat mensen toch niet alles achter zich hebben gelaten. Mensen zijn op zoek naar zingeving, dat is wel duidelijk”, vertelt zuster Martine, die sinds twee jaar aan het hoofd staat van het monasterium.

“Om de drie jaar verkiezen we een nieuwe abdis. Je kan het maximaal twaalf jaar blijven. Zuster Trees had vier termijnen achter de rug en dus kozen ze twee jaar geleden iemand anders. Dat werd ik. Iemand van het bisdom begeleidt de verkiezing. Er zijn stemronden en je moet een meerderheid halen”, verduidelijkt zuster Martine.