De Amerikaanse televisiezender NBC heeft Brugge in een reportage bestempeld als de ‘meest dementievriendelijke stad ter wereld’. Feit is dat Foton, het Brugs expertisecentrum en de thuisbegeleidingsdienst rond dementie, al 22 jaar lang pionierswerk verricht. “Pas als de negatieve perceptie en de stereotiepe denkbeelden veranderd zijn, mag Brugge zich écht dementievriendelijk noemen”, stelt stichter Bart Deltour.
Volgens Bruggeling Bart Deltour, directeur zorg bij Familiezorg West-Vlaanderen en mede-oprichter van Foton, is de lof die de Amerikaanse televisiezender begin deze week Brugge toezwaaide, te danken aan het feit dat het Brugs expertisecentrum rond dementie zeven jaar geleden (!) een prijs kreeg van de European Foundation for Initiatives on Dementia (EFID).
“Dat is destijds opgepikt door de BBC en later door de Japanse krant Yomiuri Shimbun, met een oplage van 10 miljoen kranten per dag de grootste krant ter wereld. Vermoedelijk heeft NBC daar nu ook een item aan gewijd, omdat Foton het theoretisch model toepast van de Amerikaanse Mary Mittelman. Deze wetenschapster uit New York bezocht Foton al twee keer en heeft baanbrekend werk verricht rond een meer efficiënte en kostenbesparende gezondheidszorg. Welnu, dankzij het totaalconcept dat Foton met vele partners uitgebouwd heeft, wordt het medicijnengebruik drastisch verminderd, maar ook ziekenhuisopnames en doktersbezoeken van mensen met dementie én van hun mantelzorgers worden uitgesteld. Je kunt gerust stellen dat elke euro die wij investeren twee à drie keer terugbetaald wordt door kostenbesparingen in de gezondheidszorg.”
Internationale erkenning
Die filosofie heeft Foton al internationale erkenning gegeven. “Het Franse ministerie van Volksgezondheid heeft ons gevraagd om deel te nemen aan symposia en we zijn uitgenodigd in Japan”, vertelt Bart Deltour. “De gemiddelde leeftijd in Japan is tien jaar ouder dan bij ons. Dat land wordt al veel langer geconfronteerd met een vergrijzing van de bevolking en heeft dus meer mensen met dementie. De problemen die Japan nu al ervaart, staan ons over twintig jaar te wachten. Het is alleen jammer dat onze overheden daar onvoldoende aandacht voor hebben. Ondanks herhaalde uitnodigingen hebben wij de voorbije tien jaar nog nooit een Belgisch minister van Volksgezondheid of Vlaams minister van Welzijn over de vloer gehad. En al jaren vragen wij om een versterking van onze dementieconsulenten.”
Foton is de oudste van de negen centra die in Vlaanderen inmiddels officieel erkend zijn als expertisecentrum voor dementie. “70 procent van al onze uitgaven worden gedekt door subsidies, voor 30 procent van onze financiering moeten we rekenen op sponsoring en giften van serviceclubs. Van de stad Brugge krijgen we een jaarlijkse toelage van 5.000 euro. Voor de verkiezingen hebben de diverse bestuurspartijen een ‘significante’ vermeerdering van dat bedrag beloofd. Binnenkort hebben we hierover een gesprek met burgemeester Dirk De fauw, we hebben er alle vertrouwen in. Het is ook nodig, want Oostende en Gent zijn aan een grote inhaalbeweging bezig en zijn de pioniersstad Brugge aan het voorbijsteken omwille van een recent, serieus engagement van de stedelijke overheid.”
Heel wat maatregelen
Sinds 2010 neemt Brugge onder impuls van Foton een brede waaier van maatregelen om het etiket ‘dementievriendelijk’ opgespeld te krijgen. “We hebben samen met tal van partners een totaalconcept uitgewerkt, rustend op twee pijlers: een dementievriendelijke gemeente én een dementievriendelijke zorgsector. Met tal van acties, gaande van lezingen, de specifieke opleiding van verzorgenden en vrijwilligers, de begeleiding van mantelzorgers, een dementiewijzer, ontmoetingsnamiddagen voor mensen met dementie. Sinds kort zijn er dementievriendelijke rondleidingen in de stedelijke musea, het Concertgebouw is dementievriendelijk, er wordt een kunstproject in samenwerking met de Stedelijke Academie opgezet én er is nu ook een ‘verteltas’ voor leerlingen uit het lager onderwijs. In Sint-Kruis is er een project met een zitbank om personen met dementie of met een beperking te integreren in de buurt.”
Negatief beeld
“Uiteraard kun je nog meer acties opzetten. Maar die kunnen een averechts effect hebben, als ze vanuit de foute instelling vertrekken. Brugge zal pas écht een dementievriendelijke stad zijn als het negatieve, stereotype beeld over dementie doorbroken wordt. Ik vrees dat we nog enkele decennia nodig zullen hebben om die beeldvorming te veranderen. Want de perceptie over dementie beïnvloedt onze omgang en communicatie.”
“Welke zijn die foute stereotypen? Mensen met dementie worden zogezegd kinds, ze weten van de wereld niet meer of ze vallen in een zwart gat… De kans is groot dat ze totaal ten onrechte op een kinderachtige en onrespectvolle manier behandeld worden. De patiënten worden vaak niet meer rechtstreeks aangesproken of enkel via betuttelende verkleinwoordjes. In de opleiding van professionelen en vrijwilligers wordt daaraan gewerkt. Maar ik bespeur ook nog een taboe bij sommige artsen. Zij durven nu wel al tegen een patiënt zeggen dat hij aan kanker lijdt, maar vaak niet dat hij Alzheimer heeft. Ooit heb ik het op verzoek van de kinderen zelf moeten vertellen aan een oudere dame, want haar huisarts wou dat niet doen. Haar reactie was: ik verschiet er niet van. Ze had er al over gelezen in de Libelle. Maar ze smeekte: zeg het niet aan de buitenwereld, want ze zullen mij gek verklaren en uitsluiten…. Welnu, dat moet veranderen!”
2.491 Bruggelingen lijden aan dementie
Schepen voor Welzijn Martine Matthys (CD&V) is verheugd met de lof van de Amerikaanse televisiezender. “Het is een correcte inschatting van NBC. Het project dat onder impuls van Foton tot stand kwam, is veelzijdig. De voorbije jaren zijn hier heel wat buitenlandse delegaties geweest om ons voorbeeld op te pikken. Brugge is toonaangevend voor de laagdrempelige benadering van de aandoening: wij geven hints aan de gemeenschap hoe zij met dementie kunnen omgaan en organiseren initiatieven om het taboe te doorbreken. Het project De klant blijft koning, ontworpen voor de lokale handelaars, is één van de voorbeelden. Samen met de politie ontwikkelden we ook het vermissingsproject, om zo vlug mogelijk een persoon met dementie terug te vinden na een vermissing.”
Brugge telde in 2018 2.941 mensen met dementie, maar verwacht wordt dat dat aantal tegen 2035 zal stijgen tot 3.853.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier