“Alle transmigranten lijken plots uit Jabbeke verdwenen”

Een groepje schuilende transmigranten onder de carport, een buitenstopcontact waar gsm’s liggen op te laden of een schuimende vijver omdat iemand zich net tussen de vissen heeft gewassen. Kleine overlast, geen criminaliteit. “Die mensen hadden geen kwade bedoelingen.” Toch halen de bewoners van de Legeweg, de Kroondreef en de Varsenareweg in Jabbeke een week na de sluiting van de snelwegparking langs de E40 opgelucht adem. “Van de ene dag op de andere dag waren ze plots allemaal weg.”

“Als ze je tegenkwam, dan zwaaiden ze vriendelijk of gaven ze je een hand. Ze konden allemaal Engels. To the UK. Naar Engeland. Dat was hun grootste wens. Ze kwamen uit Irak, Egypte, Syrië. Echt zware problemen hebben we nooit gehad. Maar als ze het kraantje vlak aan je slaapkamerraam ‘s nachts gebruiken om hun afwas te doen, dan maakt dat natuurlijk lawaai”, zegt Geert Braem, medezaakvoerder van tuinonderneming Greenplanning langs de Legeweg. Recht tegenover zijn huis, in een bosje achter de snelwegparking, verbleven groepjes transmigranten en ‘runners’ die de vluchtelingen hielpen om in vrachtwagens te klimmen. Nu de snelwegparking ‘s nachts gesloten is, ligt het bosje er verlaten bij. Een slaapzak, wat dekens, een koffer en vooral veel rommel zijn de stille getuigen van de doortocht van tientallen transmigranten.

“Ze passeerden in grote groepen van tien tot soms twintig mensen”, zegt Geert Braem. “Niet alleen jonge mannen, maar ook vrouwen en kinderen. Als we thuis kwamen, lagen hun gsm’s en powerbanks op te laden in een grote verdeelstekker, die ze in het stopcontact aan de voordeur staken. Ik denk dat er zeker tien gsm’s in zaten. Hun bidons kwamen ze vullen met water aan het kraantje tegen de gevel”, zegt hij. “Ik heb er nog aan gedacht om het water af te sluiten. Maar ‘t was maar regenwater. Die mensen hadden geen kwade bedoelingen. Wat kost een beetje water en wat elektriciteit voor ons? Jammer wel dat ze zoveel rommel achterlieten… En dwars door onze aanplantingen stapten. Als tuinaannemer zie je dat natuurlijk niet graag gebeuren. Op een dag stond onze vijver vol schuim. Iemand had er kleren in gewassen. Aan de overkant van de straat hingen die te drogen over een hek.”

Onder de carport

Voor Geert en voor de andere buren rond de snelwegparking was de beslissing om de parking ‘s nachts af te sluiten een zegen. “Van de ene dag op de andere waren ze weg”, zegt Tom Verhamme uit de Kroondreef. “Onze kinderen voelen zich meteen een stuk veiliger. Onze zoon van tien kwam op een dag thuis nadat hij bij een vriendje was gaan spelen. Er zaten een tiental transmigranten onder onze carport, te schuilen voor de regen. Begrijpelijk natuurlijk. Waar moesten ze naartoe? Ze deden niets mis, maar onze zoon durfde op dat moment gewoon niet binnenkomen. En toen de kinderen hoorden van de schietpartij waren ze natuurlijk helemaal ongerust.” Zelf was Tom vooral bang voor ongevallen. “‘s Nachts gaat de straatverlichting hier uit en is het pikdonker… Dan moest je echt uitkijken als je met de auto thuiskwam. Ze kwamen soms onverwacht uit de bosjes of staken over.”

“Het probleem is natuurlijk niet opgelost. Die mensen zitten nu gewoon in Mannekensvere, of in Zeebrugge”, beseft Tom. “Zonde eigenlijk. Toen ik zag hoe ze flessen water vulden in onze vijver om hun kinderen te laten drinken, had ik echt medelijden. Maar als je ze een fles water geeft, dan komen ze met tientallen terug. Zo was het ook met ons stopcontact in de voortuin. Op een dag lag er een powerbank op te laden onder een stapeltje bladeren. Op den duur lag er alle dagen iets aan. Ze vertelden dat aan elkaar door, vermoed ik. Dus ik heb het stopcontact met spanbandjes toegebonden.”

Overlast bleef beperkt

De overlast in Jabbeke bleef dus beperkt. Over misdrijven of schade horen we weinig. Maar niemand vindt het natuurlijk leuk als iemand op het graf van zijn vader of moeder ligt te slapen. “Al moet je je dan natuurlijk afvragen wat primeert”, zegt pastoor Stefaan Demarcke. “Het menselijke aspect van het verhaal wordt misschien iets te vaak vergeten. We moeten die transmigranten helpen.”

Toch waren er in Jabbeke mensen die ‘s avonds laat en ‘s ochtends vroeg niet meer durfden stoppen om snel geld af te halen. “Mijn dochter gaat met de bus naar school in Brugge. Maar ‘s morgens vroeg zaten er vaak grote groepen transmigranten rond de kerk en op het dorpsplein”, zegt Michel Rowan. “Ze voelde zich niet veilig. Al doen die mensen eigenlijk niets. Ik begrijp dat ze het geluk gaan zoeken.”

Pierre Roels uit de Kroondreef was de groepen passerende transmigranten ondertussen al gewoon. “Ze passeerden dag en nacht in grote groepen. Ik denk wel dat ze geld hadden, want ze gingen boodschappen doen in het dorp. Op den duur kijk je er niet meer van op. Maar het kon niet blijven duren. Er kwamen er meer en meer. Dus ik vind het goed dat de snelwegparking nu is afgesloten. Al vraag ik me wel af waar die mensen nu zijn. Eigenlijk zijn zij de dupe. Maar Jabbeke alleen kan geen oplossing bieden, hiervoor is een Belgische en Europese aanpak nodig. Wij kunnen alle problemen van Afrika niet oplossen, toch?”

“Nooit problemen”

Vlak bij de snelwegparking liggen de voetbalterreinen van KSV Jabbeke. “Nooit problemen gehad”, zegt voorzitter Chris Bourgois. “Soms zaten er mensen in onze oude tribune. Maar die is nu afgebroken. In het weekend gebeurt het ook af en toe dat vrachtwagenchauffeurs een balletje trappen op onze velden. Waarom niet eigenlijk? Zolang ze niets kapot maken.”

Toch, toen het nieuws over een schietpartij tussen transmigranten naar buiten kwam, klonk er hier en daar paniek bij de ouders van de jonge voetballertjes. “Zelf heb ik ook voetballende kindjes”, zegt Natacha Degreve, uitbaatster van kapsalon Sois Belle langs de Varsenareweg. “Toen was er bij de klanten in het kapsalon ook wel wat ongerustheid. Maar meestal hoorde je vooral medelijden. Het was ook schrijnend om te zien. Op een dag zat mijn zoontje voor het raam op zijn iPad te spelen. Ondertussen was hij van een ijsje aan het likken. Net op dat moment passeert een groepje transmigranten met enkele hele kleine kindjes. De moeders sleurden met grote zakken. Hun kinderen keken jaloers naar binnen. Die blik in hun ogen. Die sneed door merg en been. Ik heb nooit last gehad van de transmigranten. Ze stonden ‘s nachts soms op de parking of doorzochten onze vuilniszakken. Maar eigenlijk is dat niet zo erg. Die mensen hebben al miserie genoeg.”

Café-uitbaatster Valerie Tetaert van café Concordia is het daarmee eens. “We zagen hen passeren, maar niemand had er last mee. Alleen als er iets gebeurde, dan werd dat wel eens aan de toog vermeld. Toen er een vluchteling was doodgereden, of toen er een schot was gelost. Maar de klanten waren er niet zo mee bezig. De snelwegparking is nu wel dicht, maar die mensen zijn daarmee niet geholpen. Kunnen ze nu echt geen betere oplossing voor hen bedenken? Waarom krijgen ze geen deftige opvang? Niemand wil toch zo leven?” (IN)

Actieplan van minister Jambon roept vragen op

Met een nieuw actieplan willen minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon en staatssecretaris voor Asiel & Migratie Theo Francken (beiden N-VA) de strijd opvoeren tegen de transmigratieproblematiek en het fenomeen van mensensmokkel. Aan de kust reageren korpschefs en burgemeesters afwachtend positief, al wordt er ook op de gaten in het systeem gewezen. “De beveiliging van de parking in Westkerke is een lachertje. En wat met de jachthavens?”, klinkt het.

Speerpunt van het nieuwe plan van minister Jan Jambon en staatssecretaris Theo Francken is de oprichting van een centraal afhandelcentrum. In Steenokkerzeel, en dus tot grote opluchting van burgemeester Daniël Vanhessche (CD&V) niet in Jabbeke, zoals eerder door Oostends burgemeester Johan Vande Lanotte gesuggereerd. De hele administratieve mallemolen die start na het oppakken van een transmigrant zal dus niet langer door de politie in West-Vlaanderen moeten gebeuren, maar zal in Steenokkerzeel gecentraliseerd worden. En vooral: wie vrijgelaten wordt en een bevel krijgt om het land te verlaten, die wordt in Steenokkerzeel weer vrijgelaten en niet in een West-Vlaams commissariaat. Concreet zal een bus van Defensie elke dag de opgepakte transmigranten naar Steenokkerzeel brengen. Ook kleinere busjes van de federale politie worden ingezet. Naast het afhandelcentrum trekt het plan ook de capaciteit van de gesloten centra op, zal het Brusselse Maximiliaanpark ontruimd worden, komen er ontradingscampagnes en wil men de smokkelbendes hard aanpakken. Concreet voor West-Vlaanderen zal men ook de snelwegparkings beter beveiligen, komen de Britten met geld over de brug om hun buitengrens mee te helpen bewaken en komen er een tiental federale agenten bij om de haven van Zeebrugge beter te beveiligen. De gouverneurs krijgen een cruciale rol om het plan in hun provincies te doen slagen. In de nacht van maandag op dinsdag resulteerde dat in onze provincie al in een massale controle van de politie waarbij net geen honderd transmigranten werden opgepakt.

“Ik ben zeer tevreden over het plan”, zegt korpschef Nicholas Paelinck van de politiezone Westkust. “Het betekent minder tijdverlies en dus meer efficiëntie voor de lokale politie. Het is vanaf nu oppikken, verzamelen en doorgeven aan de bus van het leger. Vergeet ook niet dat sommige van die mensen fysiek niet helemaal in orde zijn – schurft en tbc komen soms voor – en dat in onze commissariaten geen dokters aanwezig zijn. In Steenokkerzeel zullen ze die wel hebben.”

Nicholas Paelinck (Korpschef Politiezone Westkust): “Snelwegparkings blijven ondermaats qua veiligheid en infrastructuur”

“Het was lange tijd dweilen met de kraan open. Als je zo’n grote groep transmigranten oppakt, wat bij ons gelukkig niet zo vaak gebeurde, was dat een enorme belasting voor ons korps. Dat is nu verleden tijd”, zegt ook korpschef Joos Duchi van politie Middelkerke. “In zo’n centrum zal men er beter in slagen om mensen te overtuigen om toch hier in België asiel aan te vragen en niet langer te proberen om door te reizen naar Engeland”, denkt gouverneur Carl Decaluwé.

Toch is niet iedereen in hoerastemming na de bekendmaking van het nieuwe plan. “Welk plan? Ik heb nog geen enkel officieel schrijven gekregen en weet alleen wat er in de pers verschenen is”, zegt korpschef Kris Depovere van politiezone Kouter. Zowel de gesloten snelwegparking van Jabbeke als de parking van Westkerke, die heraangelegd wordt, liggen nochtans op zijn grondgebied. “Men kan van mij toch niet verwachten dat ik op de website van Jan Jambon ga kijken wat het plan nu precies inhoudt. Als we alles kunnen realiseren dat daar staat, dan ben ik fan.”, klinkt het.

Ook burgemeester Daniël Vanhessche is nog niet overtuigd. “We zullen zien wat het geeft. Ik houd de snelwegparking alvast dicht tot ik zie welke impact dit plan heeft”, zegt hij. Ook Nicolas Paelinck wijst op enkele mogelijke gevaren. “De snelwegparkings blijven ondermaats qua veiligheid en infrastructuur. Ik hoop dat de Vlaamse Overheid daar nu eindelijk eens werk gaat van maken, in plaats van het oplapwerk dat ze nu doen. Het hekken dat nu voorzien is in Westkerke, dat knip je open met een simpele tang. Wie heeft daar dat lastenboek gemaakt? Dat men gewoon eens de moeite doet om met de mensen van het terrein te spreken of in Frankrijk gaat kijken, waar dat allemaal beter geregeld is”, zegt hij.

De parking in Westkerke zou volgens het Agentschap Wegen en Verkeer eind deze maand terug open moeten gaan. “Ik ben er onlangs nog gepasseerd en ik zie dat er toch heel wat mankeert. Er is volgens mij geen enkele veiligheidsmaatregel bijgekomen”, zegt korpschef Depovere.

Hout vasthouden

Ook de kleinere havens dreigen nu in het vizier van de smokkelbendes te komen. “Als de ferry in Oostende er komt, dan krijgen ze met dezelfde problemen als Zeebrugge te maken”, zegt Nicolas Paelinck. “Oostende heeft al gezegd dat ze de beveiliging gaan optrekken en dus kan het zijn dat de problematiek zich verplaatst naar Nieuwpoort of Blankenberge. Daar is heel weinig beveiliging, terwijl Nieuwpoort wel de tweede grootste plezierhaven van Europa is. ‘s Nachts moeten wij dat gaan controleren maar wij hebben onze handen al meer dan vol”, klinkt het. “Er hangen hier overal camera’s, duidelijk zichtbaar”, zegt directeur Steven Desloovere van de Nieuwpoortse jachthaven. “Voorlopig hebben we van problemen nog niets gemerkt maar het is hout vasthouden”, geeft hij toe. (LK)