5 jaar rookverbod : West-Vlaanderen is de slechtste leerling van de klas

Nergens in het land wordt het rookverbod zo met de voeten getreden als in West-Vlaanderen. (Foto KW)
Olivier Neese
Olivier Neese Editieredacteur Brugsch Handelsblad Brugge - Torhout

Uit onderzoek van Krant van West-Vlaanderen blijkt dat bijna één op de vier gecontroleerde cafés in West-Vlaanderen zijn voeten veegde aan het rookverbod. Geen enkele provincie doet slechter.

Hoe goed wordt het rookverbod in cafés, dat exact vijf jaar geleden van kracht werd, nageleefd? Niet goed, blijkt uit een onderzoek van Krant van West-Vlaanderen. Tijdens de 29.494 cafécontroles die de Tabakscontroledienst van de FOD Volksgezondheid de afgelopen vijf jaar uitvoerde, werden er in België gemiddeld 17 procent inbreuken vastgesteld. “Voor de eerste helft van dit jaar zitten we op 15 procent. Een daling – in 2013 waren er nog 22 procent inbreuken in ons land -, maar het gaat veel te traag”, vindt Paul Van den Meerssche, hoofd van de inspectiedienst van de FOD Volksgezondheid.

Hardnekkige straten

Als we dieper graven, blijkt West-Vlaanderen de slechtste provincie van het land te zijn. Bij 23 procent – bijna 1 op 4 – van de gecontroleerde cafés werden de afgelopen vijf jaar inbreuken vastgesteld. Daarna volgen Oost-Vlaanderen (21 procent), Limburg (20 procent), Antwerpen (18 procent), Luik (15 procent), Vlaams-Brabant (14 procent), Henegouwen (10 procent), Luxemburg (8 procent), Namen (5 procent) en Waals-Brabant (5 procent).

West-Vlaanderen is de slechtste leerling van de klas. (Foto KW)
West-Vlaanderen is de slechtste leerling van de klas. (Foto KW)

“Een verklaring voor die regionale verschillen? Vlaanderen is in de strijd tegen het rookverbod altijd al fanatieker geweest dan Wallonië, deels omdat de Vlaamse media de hardleerse uitbaters een forum bleven geven en dat in Wallonië veel minder het geval was. Dat is geen kritiek maar een vaststelling. Naar ik hoor van de controleurs leven de cafés in de plattelandsgemeenten het rookverbod beter na dan in de steden, waar er meer concurrentie is. En veelal heeft het te maken met enkele hardnekkige wijken of straten, die elkaar opjutten om het verbod te negeren. Zo was de Langestraat in Brugge een zeer moeilijk geval.” En in Oostende is er een havencafé dat bij negen controles negen keer in overtreding bleek te zijn – een (triest) record in België.

Een Oostends havencafé bleek bij negen controles negen keer in overtreding te zijn – een (triest) record in België

Die stelling wordt kracht bijgezet als we de grootste steden van het land – met meer dan 40.000 inwoners – met elkaar vergelijken. Daarbij blijken de cafés in Oostende (32 procent inbreuken) en Brugge (29 procent) het rookverbod massaal aan hun laars te lappen. Enkel Hasselt (35 procent) en Seraing (33 procent) doen nog slechter.

Opmerkelijk: in Leuven, toch een studentenstad met een befaamde cafécultuur, werd met 5 procent het minst aantal inbreuken op het rookverbod in cafés vastgesteld. “Dat is een prototype van hoe het moet”, gaat Paul Van den Meerssche verder. “Vanaf het begin hebben de stad, die een strikt horecabeleid voert, en de politie, die gespecialiseerde mensen heeft, ingezet op de correcte naleving van het verbod. De politie vroeg zélf om mee op pad te gaan. Waarom doen we dat dan niet overal zoals in Leuven? Ik wil niet gemeente per gemeente opkuisen, ik ga voor een correcte verdeling, waarbij we zo gericht mogelijk proberen te controleren. Zo worden steeds meer controles verschoven naar ‘s avonds en ‘s nachts, van 20 tot 8 uur.”

Controleurs van FOD Volksgezondheid bijten hun tanden stuk op hardnekkige wijken en straten. (Foto Tom)
Controleurs van FOD Volksgezondheid bijten hun tanden stuk op hardnekkige wijken en straten. (Foto Tom)

Nachtcontroles

Ook bij de FOD Volksgezondheid kennen ze de taferelen van dichtgetrokken gordijnen en gesloten deuren. Of waarbij sommige uitbaters 2 euro vragen voor het gebruik van een asbak, geld dat gebruikt wordt om de eventuele boetes te betalen. “Tijdens het eerste halfjaar van 2016 liep 27 procent van de cafés bij een nachtcontrole tegen de lamp. De mensen vergissen zich als ze denken dat we dan niet op pad gaan. Een kwart van onze controles op café gebeurt na 20 uur. Meer is momenteel onmogelijk. Zo’n nacht kruipt in de kleren van de controleurs. Zij verdienen hun 200 procent recup. Mochten we die nachtelijke controles opvoeren, zou onze capaciteit verminderen.”

Jongeren vs. ouderen

De capaciteit van de controledienst van de FOD Volksgezondheid wordt op korte termijn opgetrokken. In haar ‘anti-rook beleidsplan’ kondigde minister Maggie De Block (Open VLD) aan dat er 12 extra controleurs komen. De vacatures werden midden juni uitgeschreven. “We zoeken jongeren, die ervaring hebben met de jeugdcultuur, niet opvallen als ze een jeugdcafé binnenstappen en ervaring hebben met sociale media. Maar we moeten wel zeggen dat de jeugd het rookverbod beter naleeft dan de 40-plussers. Zij zijn immers opgegroeid met rookverboden op de treinen, openbare plaatsen… Kijk naar de jeugdhuizen: vorig jaar waren er slechts 4 procent inbreuken, dit jaar konden we nog geen enkel jeugdhuis betrappen. Ook de controleurs melden dat de tegenstand en agressie vooral komt van ouderen. Maar we merken dat er een gedrags-aanpassing komt: mensen gaan zelfs thuis naar buiten om te roken. Een leuk neveneffect van de wet én de controles.”

(Olivier Neese)

Krant van West-Vlaanderen brengt deze week een dossier van acht extra pagina’s over ‘Vijf jaar rookverbod’. KW ging voor het dossier een dag op stap met de West-Vlaamse rookcontroleur. Bekijk hier de video.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier