In de reeksopener Terug naar Loppem lanceert oud-premier Yves Leterme enkele opmerkelijke ideeën over ons land en het bestuur ervan. We kunnen hem volgen, maar niet over de hele lijn. Omdat hij, volgens ons, vertrekt van waaruit al onze politieke hervormers al zijn vertrokken als ze dit land wilden hertekenen, met name vanuit… de Wetstraat. Ook al is hij daar zelf al een tijd uit weg.
Hij heeft natuurlijk gelijk, de oud-premier als hij zegt dat ‘onze staat niet meer werkt’ en dat we dringend nood hebben aan een ‘deblokkering’ ervan. Als we 400 dagen na de verkiezingen nog nergens staan bij de vorming van een echte, federale regering – die van premier Wilmès is een tijdelijke noodoplossing – dan weet iedereen dat het zo niet verder kan.
De oefening die oud-premier Leterme maakt, is niet de minste. Alle ballast overboord gooien, of zoals hij zelf zegt, de koterijen slopen, zal niet enkel moed vergen, maar gebeurt best met heel veel inzicht in die complexe architectuur van onze staat. Anderen hebben het wel eens over het ‘ontvetten’ van onze overheid, Yves Leterme wil duidelijk verder gaan en een België 2.0 tekenen.
Lovenswaardig en het eindresultaat dat hij voor ogen heeft, zal zeker beter werken dan de vermolmde structuur die we nu hebben. En toch hebben wij problemen met de manier van werken die hij voorop stelt. Want zoals alle andere staatshervormingen, wordt ook het plan-Leterme ontworpen en getekend vanuit de Wetstraat. Hij creëert een staatsstructuur die het politici moet mogelijk maken om vlot, correct en efficiënt te besturen.
Maar waarom wordt zo’n hervorming van onze overheid nooit eens ontworpen vanuit de noden van de burgers. Met welke (vorm van) overheid zijn de inwoners, het best gediend? Mensen liggen er niet wakker van wie hen bedient, maar wel of ze bediend worden en hoe goed dat gebeurt. Daar gaat het om. Als we vanuit het perspectief van de burgers onze staat hervormen, krijgen we dan hetzelfde eindresultaat als wat zou gebeuren als het plan-Leterme wordt uitgevoerd? Misschien. Alhoewel, ik twijfel.
Neem nu de treinen en bussen. Dat openbaar vervoer is niet zomaar een koterij, tenminste als we ervan uitgaan dat we een duurzaam en sociaal openbaar willen. We kunnen ons heel goed inbeelden dat een geprivatiseerde NMBS bij voorbeeld de weinig rendabele spoorlijnen van en naar de Westhoek niet meer wil of kan uitbaten. En het is zeer de vraag of onze ‘nieuwe overheid’ op dit terrein dan nog kan ‘arbitreren’ zoals het plan-Leterme voorstelt.
Helpt het plan-Leterme politici om de switch van partijbelangen naar algemeen belang te maken?
Er moet dus een heus debat worden gevoerd met burgers en politici over wat precies de kerntaken zijn van de overheid en hoe we die verdelen over de regio’s. Op voorwaarde dat politici dat debat niet nog een keertje verwarren met een spelletje stratego waarbij zij vooral en bijna uitsluitend de belangen van hun partijhoofdkwartieren en hun achterban voor ogen houden.
Want geef toe, onze staatsstructuur is krakkemikkig en vermolmd tot misschien wel in de derde graad, maar dat we nu nog geen anderhalve meter zijn opgeschoven in die regeringsvorming heeft ook veel of bijna alles te maken met partijbelangen die zwaarder wegen dan het algemeen belang. Of het plan-Leterme onze politici helpt om die switch – van partijbelang naar algemeen belang – te maken, dat weten we niet, maar we twijfelen toch wel.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier