Nog 280.000 beeldjes te gaan in de Palingbeek

Jos Remaut

Wie nog van plan is om gratis een beeldje te gaan ophalen uit de Land-Art Installatie ‘Coming World Remember Me’ hoeft zich geen zorgen te maken : er zijn er momenteel nog 280.000 beschikbaar en afhalen kan tot en met 20 december.

Dit blijkt uit het antwoord van gedeputeerde Myriam Vanlerberghe (SP.A) op vragen van haar partijgenoot Gunter Pertry en Mieke Van Hootegem van N-VA.

Eerst even wat cijfers : in totaal werden er zo’n 600.000 beeldjes aangemaakt, ééntje voor elk slachtoffer dat in ons land gevallen is tijdens de Eerste Wereldoorlog. Deze beeldjes werden vooraf gebakken door om en bij de 180.000 vrijwilligers, en zo’n 4.000 vrijwilligers hebben dit voorjaar meegewerkt aan het opzetten van de grote land-art installatie van kunstenaar Koen Vanmechelen, waar de beeldjes een centrale rol in spelen. Op 30 mei ging de installatie open voor het publiek en sindsdien zijn er 257.000 bezoekers geteld. Het was van meet af aan duidelijk dat het hier om een tijdelijke installatie ging, die na wapenstilstandsdag 11 november weer zou worden ontmanteld.

Deze operatie is nu dus ingezet, met als belangrijk principe dat de beeldjes zouden worden teruggegeven aan de bevolking, die ze ook heeft gemaakt. In de praktijk wil dit zeggen dat al wie dat wil ter plaatse gratis zo’n beeldje mag komen halen. Grote hoeveelheden meenemen is niet toegelaten, en ze te koop aanbieden evenmin, want dat zou helemaal niet getuigen van respect voor de gesneuvelden, waar de beeldjes voor staan.

Ondertussen is het al een paar weekends lang file aan de Palingbeek, want van heinde en ver komen mensen die per se zo’n beeldje willen. En nadat er vorige week in de nationale media wat animo ontstond over incidenten met overijverige verzamelaars en mensen die zich niet aan de regels hielden, werd de hype van de beeldjes zo mogelijk nog groter. Het blijft dus een toeloop op Palingbeek, maar er is nog voorraad genoeg.

Waarmee meteen al het antwoord gegeven is op de eerste vraag die Gunter Pertry stelde. Hij wilde ook nog weten welke maatregelen er genomen zijn om ter plaatse de orde te bewaren en of het waar is dat er al beeldjes verkocht worden op het internet en wat men daartegen denkt te doen.

Gedeputeerde Myriam Vanlerberghe was formeel : “We hebben welgeteld drie meldingen in die zin binnengekregen en we hebben ze alle tot op het bot onderzocht. Nergens hebben we ook maar enig bewijs kunnen vinden dat er effectief een beeldje te koop is aangeboden. Wat de incidenten op het terrein betreft : ook dit moeten we in zijn juiste perspectief plaatsen. Haast iedereen gedraagt zich heel respectvol, maar op zo’n massa volk kan je niet uitsluiten dat er altijd ergens wel een enkeling tussen zit die dat niet doet. Onze domeinwachters spreken hen daarop aan en meestal was het probleem dan meteen opgelost. We blijven de situatie daar van dag tot dag opvolgen, en elke dag krijg ik een verslag en maken we een inschatting van de te verwachten toestroom. Maar eigenlijk ben ik enorm tevreden dat het project zoveel heeft losgemaakt en de mensen effectief massaal op de been brengt.”

Mieke Van Hootegem (N-VA) vroeg zich nogmaals af waarom er niet is gekozen voor een blijvende installatie, op een daartoe geschikt terrein. “Nu moeten we toch nog heel wat kosten ophoesten om dat daar allemaal weer afgebouwd te krijgen, ik zie hiervoor 230.000 euro op het budget staan. Het ware toch beter geweest indien de beeldjes een blijvende publieke herinnering zouden zijn.”

Myriam Vanlerberghe deelde deze mening niet. “Er is van meet af aan gesteld geweest dat het hier om een tijdelijke installatie zou gaan, en de plaats waar we die gezet hebben lijkt me buiten discussie te staan : we hadden daar de ruimte, en wat kan er symbolischer zijn dan het niemandsland uit de eerste wereldoorlog ? Het geld dat we uittrekken voor de afbouw is in mijn ogen absoluut geen weggesmeten geld. Ik denk dat elke euro die we in dit zo beklijvende project hebben gestopt dit meer dan waard was”.

Het kunstwerk zal overigens ook niet helemaal verdwijnen. Het fameuze ‘oerei’ met de kleine beeldjes erbij zal een vaste plaats krijgen in het provinciedomein Palingbeek. “Dat de kleine eitjes erbij nu even verdwenen zijn, komt omdat we die nu toch wel willen beschermen tegen verzamelaars met minder nobele bedoelingen.”

Mieke Van Hootegem vroeg ook nog of er geen beeldjes kunnen gaan naar andere landen die hebben deelgenomen aan de oorlog, naar vredessteden of naar musea. Dit blijkt wel degelijk het geval : maar liefst 120.000 beeldjes zijn in die zin gereserveerd, ook voor groepen die dit hebben aangevraagd. Die afhalingen starten vanaf nu maandag 26 november. Tel daarbij de ongeveer 200.000 beeldjes die nu al individueel zijn afgehaald en dan zijn we al aan 320.00 beeldjes die een nieuwe bestemming hebben. Nog 280.000 te gaan dus, dat is nog héél veel. En wat gebeurt er als niet alle beeldjes zijn afgehaald ? “Wat overschiet zullen we zelf verwijderen en opslaan“, zegt gedeputeerde Myriam Vanlerberghe. “Er zal daar in de toekomst zeker nog vraag naar blijven bestaan, of er kunnen nieuwe ideeën groeien rond de bestemming ervan. Van beeldjes vernietigen kan absoluut geen sprake zijn.”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier