Eigenlijk was het de bedoeling dat de nieuwe gemeentenaam Wakken zou worden, maar dat wijzigde op het laatste nippertje. Er is al veel gegist naar de reden van die plotse ommezwaai en er is altijd aangenomen dat de macht van de toenmalige CVP er wel voor iets tussen zou zitten. Maar hoe zat de vork nu precies aan de steel? ‘Meester’ Victor Vercruysse onthult het geheim dat hij al die tijd al met zich meedraagt.
Hij heeft er niet eerder openlijk willen over praten omdat hij de persoon in kwestie geheimhouding had beloofd. “Maar die man is nu al bijna 40 jaar overleden en ik ben er zelf ook al 91, dus… Het zou toch zonde zijn dat ik de waarheid zou meenemen in mijn graf. Dit moet, voor het nageslacht, ooit in de openbaarheid komen.”
Géén aprilvis!
Victor, die decennia lang onderwijzer was aan de lagere school van Dentergem en zich ook sterk engageerde in het sociale leven én als perscorrespondent, neemt ons mee terug in de tijd. Naar die bewuste zondag 1 april 1975. “Nee, dit is geen aprilvis”, grinnikt hij. “Wel hadden we die dag onze jaarlijkse klasdag van de afgestudeerde onderwijzers van het jaar 1946 aan de normaalschool in Torhout. Het was die keer in Damme te doen en ik kwam daar samen met mijn vrouw Simonne pas na de middag aan, want de avond tevoren was er het trouwfeest geweest van onze oudste dochter Myriam. Het was zoals altijd een blij weerzien met de vroegere klasmakkers. We vormden een grote groep die altijd goed aaneen is blijven hangen.”
“Dé primus van ons uitgangsjaar was Leo Vanackere, een eenvoudige vlasserszoon uit Wevelgem die begiftigd was met een briljante geest en het ondertussen gebracht had tot senator voor de CVP (Christelijke Volkspartij, de voorloper van de huidige CD&V, red.). Leo, die ondertussen in de Brusselse rand woonde, kwam dadelijk naar me toe. Wel Victor, hoe gaat het nog in Dentergem? En ik kwam er meteen eerlijk voor uit: Slecht, want Dentergem wordt Wakken! – Toe, leg eens uit, zei Leo. Waarop ik weer: Alsof jij daar nog iets kan aan doen! Het is al te laat en ik wil je daar niet mee lastig vallen. Het is minister Michel die beslist en onze burgemeester vangt bot! Leo schoof een stoel bij: Leg eens uit. Welke gemeente heeft de meeste inwoners? Ik legde hem uit dat dat, weliswaar soms met een heel klein verschil, altijd Dentergem was geweest. Ik weet genoeg, zei Leo. Maar wat ik niet wist, was dat Leo op dat moment eerste ondervoorzitter was van de Cultuurraad voor de Nederlandse Cultuurgemeenschap, de voorloper feitelijk van het Vlaams Parlement, en in die hoedanigheid heel dicht bij toenmalig binnenlandminister Joseph Michel stond. Ga morgenvroeg bij de burgemeester, zei Leo, en vraag dat hij me persoonlijk opbelt. Hier is mijn nummer.“
Trakteren met een etentje
“En dat heb ik dan ook gedaan”, vervolgt Victor zijn verhaal. “Ze zaten daar op het gemeentehuis in zak en as: burgemeester Dekeyzer met zijn schepenen Verhelst en Maria Naessens, raadslid Vandemaele en secretaris Marcel Marysse. Ik moest niet vragen wat er scheef zat, het stond op hun gezicht te lezen. Ik gaf hen echter meteen te kennen dat het nog niet per se een verloren zaak hoefde te zijn. Er is nog een kans als je dit nummer draait, gaf ik hen te kennen terwijl ik hen het briefje van de vorige dag aanreikte. Na wat pramen en onder ongelovige blikken nam de secretaris de telefoon en vormde hij het nummer van Leo Vanackere. Het werd muisstil toen de secretaris zei: Burgemeester, het is de senator en hij vraagt naar u. De rest van het gesprek hoorden we niet, maar toen hij inhaakte, fluisterde Pol Dekeyzer: Hij komt morgen naar Dentergem!”
“En Leo kwam, die dag en daarna nog een paar keer. Schepen Verhelst, die toen notaris was, beloofde: Als dit lukt, dan trakteer ik op een etentje in de Péché Mignon in Amougies. En gij meester, moogt ook meegaan en uw vrouw ook!”
Spannend!
Leo Vanackere liet er ondertussen geen gras over groeien. Twee dagen later, op woensdag 4 april 1975, werd op het kabinet van minister Michel al een delegatie uit Dentergem ontvangen. Daar vingen ze aanvankelijk eerder bot: Het was mij niet mogelijk hen veel hoop te geven omdat er het advies is van het Ministerieel Comité voor Vlaamse Aangelegenheden en omdat de uiteindelijke beslissing door de Ministerraad op 11 april zal worden genomen op grond van dit laatste advies, dat zoals u weet collegiaal werd uitgebracht, schrijft de kabinetschef een paar dagen later aan senator Vanackere. Terloops zij nog aangestipt dat de keuze voor de naam Wakken voor de nieuwe entiteit steunt op een voorstel van de Bestendige Deputatie, die zich beroept op de historische betekenis van Wakken.”
“Maar dan kenden ze Leo Vanackere nog niet goed. De ministerraad van 11 april werd uiteindelijk met een week opgeschoven en terwijl op de vooravond van de beslissing Wakken op kop stond in de drukproef van het Staatsblad keurde de kabinetsraad op dinsdag 17 april 1975 de fusies in West-Vlaanderen goed, met als opvallende wijziging: Dentergem boven! Wat meteen ook betekende dat het gemeentehuis in Dentergem bleef en de Dentergemse secretaris in dienst kon blijven. Wat later kreeg ik van Leo een heel kort berichtje: Victor, ik heb het nodige gedaan. Leo! En we zijn gaan eten naar Amougies, natuurlijk!”
“Daarna is Leo Vanackere nooit meer op deze zaak teruggekomen. Voor hem was het gewoon de logica zelf dat de grootste gemeente de hoofdgemeente werd. Hij viste helemaal niet naar dankbetuigingen of lof. Hij bleef in wezen de gewone volksjongen die hij was en hij was altijd bereid tot dienstbetoon.”
Leo Vanackere, die overigens de vader was van oud-minister Steven Vanackere en de schoonbroer van oud-burgemeester Guido Carron van Waregem, bleef het ondertussen waarmaken in de politiek op het hoogste niveau. Want in het voorjaar van 1979 werd hij provinciegouverneur van West-Vlaanderen. Een functie die hij slechts enkele maanden heeft kunnen uitoefenen, want in augustus van dat jaar overleed hij op amper 52-jarige leeftijd. Een standbeeld of een straatnaam heeft hij nooit gekregen in Dentergem. “Hij zou dat ook nooit gewild hebben, want hij wilde uitdrukkelijk dat zijn vriendendienst in het verborgene bleef.”
‘Mandelbeke’ heeft het nooit gehaald
Het samenbrengen van Dentergem en Wakken in één fusiegemeente lag overigens niet echt voor de hand. Beide gemeenten hadden tot dan niet echt veel met elkaar te maken en ze waren, in inwonersaantal, ongeveer even groot. Wakken heeft zich dan ook niet gemakkelijk neergelegd bij het verlies van zijn gemeentenaam en de fusie is het begin geweest van een politiek woelige periode in de nieuw gevormde gemeente.
In het aanvankelijke fusievoorstel was zelfs Sint-Baafs-Vijve betrokken. In die optiek was het eigenlijk niet onlogisch dat men aan Wakken dacht als hoofdgemeente, gezien zijn centrale ligging ten opzichte van de andere kernen. De Dentergemse raadsleden stonden aanvankelijk zelfs niet weigerachtig tegenover dit voorstel, maar uitten op 5 april 1973 toch de wens dat de fusiegemeente een totaal nieuwe naam zou krijgen.
Op 9 september 1974 stelde het Ministerie voor om de fusie te beperken tot Dentergem, Wakken, Markegem en Oeselgem. En blijkbaar waren ze in Brussel toen al op de hoogte van de gespannen verhouding tussen Dentergem en Wakken en stelden ze voor om te denken aan een totaal nieuwe naam voor de fusiegemeente. Misschien iets met Mandel erin, zo werd geopperd, want alle vier de kernen worden bevloeid door de oude of de nieuwe Mandel. Hiermee zouden de inwoners moeten kunnen ontdaan worden van de wellicht kunstmatig en opzettelijk verwerkte emotionele tegenstellingen, zo werd toegelicht.
Historisch verleden
De Dentergemse gemeenteraad besliste op 7 november 1974 om aan de regering te suggereren dat ‘Mandelbeke’ geen slechte oplossing zou zijn. Maar dat woog blijkbaar niet op tegen wat zich ondertussen achter de politieke schermen in Wakken afspeelde. Daar vond men dit naamvoorstel een regelrechte aanfluiting van de, zo vonden zij, natuurlijke centrumfunctie van Wakken. Dat met onder meer zijn wekelijkse markt en zijn rijkswachtbrigade betere voorzieningen had, maar ook een rijk historisch verleden met onder andere een Bourgondische residente en een bloeiende rederijkerskamer. Tot in de 19de eeuw was Wakken inderdaad een klein stadje dat zelfs kantonhoofdplaats was, maar die functie moest het geleidelijk aan prijsgeven aan Waregem. Om al die redenen had de provinciale commissie ter voorbereiding van de gemeentefusies Wakken voorgesteld als hoofdgemeente.
Minder inwoners
Maar ondanks al die adelbrieven moest Wakken qua inwonersaantal in Dentergem zijn meerdere erkennen. Omstreeks 1970 schommelde het verschil van jaar tot jaar rond de 150 inwoners, maar in 1972 was dat verschil maar 12 meer, en in 1973 welgeteld één inwoner: 2.589 voor Dentergem tegen 2.588 voor Wakken. “Toch wel straf”, laat Victor Vercruysse zich ontvallen. “Ik heb sterke vermoedens dat er toen toch wel een beetje ‘geprutst’ is aan die cijfers, door bijvoorbeeld personen die de gemeente verlaten hadden niet dadelijk uit te schrijven.”
Maar het volgende jaar, 1974, het jaar vóór de definitieve fusiebeslissing, bedroeg het verschil toch al weer 54 in het voordeel van Dentergem. Op vandaag is Wakken wel afgetekend de grootste: 2.933 tegenover 2.667…
“Heel het fusiegedoe zorgde alvast voor erg spannende verkiezingen in oktober 1976. Die door burgemeester Dekeyzer van Dentergem werden verloren. “Een beetje zijn eigen schuld”, zegt Victor, “want hij was te koppig om, ondanks de goede raad van zijn moeder Elodie, in te gaan op het voorstel van burgemeester Daniël Beels van Oeselgem om samen te werken. Het werd het begin van een politiek verscheurd tijdperk, tot Koenraad Degroote in 1988 de verkiezingen won en inderdaad de Eendracht bracht die hij had beloofd. Hij is bijna 30 jaar burgemeester en hij doet dat goed. Ik geef hem 8 op 10!”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier