Joachim Coens na koninklijke opdracht: “Verkiezingen? Wat moeten mensen dan kiezen?”

De jas van Joachim Coens is bijna bekender dan de man zelf. © Davy Coghe
Redactie KW

Anderhalve dag. Zolang was Joachim Coens voorzitter van CD&V toen hij bij de koning werd verwacht voor een flexijob als ‘informateur’. Vrijdag kwam er een einde aan zijn koninklijke escapade. Maar het leven van de gewezen havenbaas en burgemeester van Damme zit nog altijd in een stroomversnelling. Dat kunnen we niet zeggen over de regeringsvorming. Dat blijft stil water. En van stille waters verwachten we doorgaans weinig goed.

Vorige week vrijdag beëindigde de koning de informatieopdracht van Joachim Coens en Georges-Louis Bouchez. Totaal onverwacht stuurde hij minister Koen Geens als koninklijk opdrachthouder het veld in. Joachim Coens vinden we enkele dagen later in het ruime, moderne en transparante administratief centrum van Damme in Moerkerke. Hij zit er als burgemeester het schepencollege voor. Behalve de Wetstraat is er ook nog de Dorpsstraat. Niet bij wijze van spreken, maar omdat die Dorpsstraat net zo belangrijk is, zal burgemeester Coens meer dan een keer zeggen. Niet alleen voor hem, maar zeker ook voor zijn partij.

“Als we meebesturen, willen we voor ethische thema’s zoals euthanasie geen wisselmeerderheid”

De ochtend van het gesprek beheerste hij met de suggestie voor een ‘afspiegelingsregering’ de nieuwsbulletins. “Als niets meer lukt, waarom vertrekken we dan niet van de regionale meerderheden die intussen aan de slag zijn,” luidde de suggestie. Concreet betekent het dat we in dat geval een regering zouden hebben met de partijen die deel uitmaken van de Vlaamse regering (N-VA, CD&V en Open VLD) en van de Waalse regering (PS, MR en Ecolo).

Uw suggestie wordt maar lauw onthaald. Intussen groeit de groep met mensen die afhaken, die het beu zijn dat het zolang duurt – de verkiezingen waren in mei vorig jaar – eer we een federale regering hebben.

Joachim Coens: “Het wordt inderdaad stilaan onbegrijpelijk voor de mensen. En dat begrijp ik. Het is niet alleen nu dat het bijzonder moeilijk lijkt om een federale regering te vormen, het was de vorige keer ook al heel moeilijk en de keer daarvoor… Het lijkt wel systematisch te worden. We moeten er echt iets op vinden om de zaak te deblokkeren. Eén van de mogelijkheden – vandaar mijn suggestie – is vertrekken van meerderheden die intussen al werken. Een afspiegelingsregering dus. In Zwitserland zijn ze vertrouwd met die formule. Ze noemen het daar de ‘toverformule’.”

Een andere mogelijkheid is natuurlijk om de mensen opnieuw naar de stembus te sturen.

Joachim Coens: “Nieuwe verkiezingen is het laatste wat we op dit ogenblik willen. Wat moeten de mensen kiezen? Normaal doen ze dat op basis van wat een regering heeft gepresteerd. Dat kunnen ze nu niet. Nee, verkiezingen zijn niet evident.”

Maar legt u, zoals Bart De Wever van N-VA deed, een deadline vast? Als de onderhandelingen tegen pakweg mei tot niets leiden, dan toch verkiezingen?

Joachim Coens: “Laat ons hopen dat we rapper een regering krijgen. Een deadline hoeven we niet vast te leggen.”

Die informateursopdracht was wel een vuurdoop. Amper voorzitter en al meteen in die nationale arena. Was u nerveus om eraan te beginnen?

Joachim Coens: “Nerveus? Geen enkel moment, neen. Ik vond het wel belangrijk om die opdracht te doen. En ik heb heel veel mensen leren kennen. Ik ben niet de enige nieuwe partijvoorzitter, er is een hele nieuwe lichting aan het werk. Dat was interessant. Ik heb die opdracht naar godsvrucht en vermogen en in alle discretie uitgevoerd…”

Dat van die discretie kan niet meteen van uw collega-informateur MR-voorzitter Bouchez worden gezegd…

Joachim Coens: “Iedereen heeft zijn eigen identiteit en karakter. Ik heb wel geleerd dat er twee politieke werelden zijn – een Vlaamse en een Franstalige – en die verschillen van elkaar. Dat geldt ook voor de media, die verschillen ook sterk, qua aanpak… Wij hebben trouwens niet alleen maar politici geraadpleegd. Nee, er is veel werk verricht en ik hoop dat Koen Geens daar nu een vervolg op kan maken. Hij is geen informateur, maar koninklijk opdrachthouder, dat geeft hem meer ruimte. Hij is alleen en vrij.”

Deze week bent u ‘eindelijk’ weer voluit partijvoorzitter. Er wacht een berg werk: de partij heeft zwaar geleden onder haar verkiezingsnederlaag. Wat gaat u nu eerst en vooral doen?

Joachim Coens: “Ik kijk er vooral naar uit om die partij weer op te krikken en opnieuw zelfvertrouwen te geven. De voorbije weken heb ik toch al heel wat nieuwjaarsrecepties bezocht, van De Haan tot in Tongeren. Daar zie je lokale mandatarissen en partijmensen en natuurlijk zijn dat geen gesprekken in de diepte die je op zulke recepties voert, maar je kan wel de temperatuur voelen. Ik wil dit blijven doen, afdelingen bezoeken om diepgaandere gesprekken te voeren.”

Zijn er dan omstandigheden, ontmoetingen, oprispingen van leden waarvan je schrikt?

Joachim Coens: “Ik ben vooral geschrokken van ons aantal lokale mandatarissen en van hun lokale inzet. Het zijn er ruim 2.000. Maar je merkt inderdaad grote verschillen op tussen de afdelingen onderling. Je ontmoet mensen die vanuit een oppositie werken, anderen hebben een volstrekte meerderheid, er was ook een afdeling waar we maar één raadslid hebben… Maar pas op, de afdelingen waarvan de partij lokaal in de oppositie zit, zijn niet noodzakelijk de minst dynamische, integendeel.”

Joachim Coens na koninklijke opdracht:
© Davy Coghe

“Burgemeesters laten kiezen tussen geel-zwarte en tricolore sjerp is in tegenspraak met verplichte neutraliteit”

“Je mag niet onderschatten hoe belangrijk die lokale verworteling is voor ons: daar steekt de kracht van onze partij. Die lokale stem laten horen, dat is een van de belangrijkste opdrachten voor me. Je staat ervan versteld hoe rap je in Brussel in een politieke bubbel opgesloten raakt. Dat geldt ook voor de Wetstraatmedia.”

De partij is na de verkiezingen doorgelicht door een zogenoemde ‘Groep van 12’. Die doorlichting bracht een reeks aanbevelingen voor de nieuwe voorzitter. Heeft u die mensen al gesproken?

Joachim Coens: “Ik heb die ‘Groep van 12’ inmiddels al ontvangen en we hebben hun rapport doorgenomen. Het is de bedoeling dat we dat geregeld opvolgen. Een van de belangrijkste aanbevelingen was het belang erkennen van de lokale doorstroming. Wat lokaal leeft moet tot bij de partijtop komen. Wij hebben intussen Whatsapp-groepen geïnstalleerd. Een met onze burgemeesters, een groep voor onze lokale mandatarissen per provincie… Op die manier kan er heel snel gecommuniceerd en geschakeld worden.”

Lokale mandatarissen zijn belangrijk voor CD&V, maar dat zijn de grote pionnen in de Vlaamse regering ook. En daar is uw voorganger, Wouter Beke, toch al meer dan eens in de problemen gekomen. Uitgerekend met de mensen uit de zorg, een belangrijke sector voor uw partij. Verkeerde man op de verkeerde plaats?

Joachim Coens: “Het is voor Wouter een nieuwe job en het is dus wennen. De voorbije weken werd hij meer dan eens in het vizier genomen.”

Mocht u toen voorzitter geweest zijn, had u Wouter Beke die portefeuille gegeven?

Joachim Coens: “Het is nog te vroeg om te oordelen. Die zorgsector is heel belangrijk voor onze partij. Onze mensen in de Vlaamse regering hebben heel belangrijke departementen – Hilde Crevits economie en innovatie, Benjamin Dalle jeugd en media en Wouter de zorg – en wij vertrouwen erop dat zij daar het maximum halen uit het Vlaamse regeerakkoord. Maar het is normaal dat het wat duurt eer een nieuwe regering haar weg vindt. Ook de minister-president heeft dat al ondervonden.”

U heeft de voorzittersverkiezingen nipt gewonnen van tegenkandidaat Sammy Mahdi. U kondigde aan dat u met hem een tandem zou vormen. Wanneer zien we die tandem?

Joachim Coens: “Hij is nationaal jongerenvoorzitter, ik ben nationaal voorzitter, die tandem werkt. Velen benijden hem om zijn talent én hij heeft charisma. Ik heb het op de nieuwjaarsspeech al gezegd: hij heeft de specifieke opdracht om jonge en nieuwe mensen aan te trekken. We gaan werken met oranje trefpunten: plaatsen waar mandatarissen mensen kunnen ontmoeten om met hen in dialoog te gaan.”

Een variant op de bijenkorven die Stefaan De Clerck ooit lanceerde om de partij op te krikken?

Joachim Coens: “Dat was inderdaad vanuit een soortgelijke bekommernis: om mensen vanuit de diaspora weer samen te brengen rond de politiek. Op onze nieuwjaarsbijeenkomst in Sint-Niklaas hebben wij de mensen laten stemmen via gsm om te bepalen welke thema’s op ons congres in het najaar aan bod moeten komen. De zorg om de buurt bleek daar de meeste stemmen te halen. De nood aan sociale cohesie is groot. In een globale wereld dreigen mensen de schaal te verliezen die toelaat om zich betrokken te voelen. En dat geldt niet alleen voor plattelandsgebieden, maar ook voor bepaalde wijken in steden.”

Eén van de speerpunten van CD&V is de ethiek. In zogenoemde ethische kwesties – abortus, euthanasie – wilt u de puntjes op de i zetten. Uitbreiding van abortus via het parlement, de eis van Open VLD voor volledig zelfbeschikkingsrecht… Zijn dat breekpunten bij een regeringsvorming?

Joachim Coens: “Vanuit onze waardengevoeligheid willen wij zorgen voor de meest kwetsbare mensen. Dat is belangrijk voor ons. Iedere partij heeft zo haar thema’s. Als men het heeft over euthanasie voor mensen die hun leven voltooid vinden, vragen wij ons af of wij daar als samenleving geen taak hebben laten liggen. Als we meebesturen, willen we in elk geval niet voor die thema’s in de minderheid gesteld worden.”

De Vlaamse regering legt levensbeschouwelijke neutraliteit op aan de ambtenarij en aan het onderwijs. Een verbod op religieuze symbolen dus. Strookt dat met uw aandacht voor waarden?

Joachim Coens: “Ik vind het normaal dat mensen aan het loket neutraliteit uitstralen. Ik heb daar geen probleem mee. Maar er zit op dat vlak toch iets contradictorisch in het regeerakkoord. Het betreft de keuze van de sjerp die de burgemeester draagt. De Vlaamse regering wil dat een burgemeester kiest tussen een zwart-gele sjerp of de traditionele tricolore. Maar als een burgemeester kiest, is hij niet langer neutraal. Als ik hier straks in het gemeentehuis een koppel huw van wie de man bijvoorbeeld de zoon is van een oud-strijder en ik draag de geel-zwarte sjerp, dan kan die man daaruit afleiden dat hij voor een Vlaams nationalist staat, of omgekeerd…”

Joachim Coens na koninklijke opdracht:
© Davy Coghe

Over zijn mantel en zijn thuis

Zijn mantel heeft hij tijdens ons interview achteloos in de wagen laten liggen. Er is geen kledingstuk – op de schoenen van zijn socialistische collega Conner na misschien – die zo de media haalde als de groen geruite mantel van Joachim Coens. “En ik droeg die al een jaar. Maar ineens werd daar, toen ik de eerste keer van bij de koning kwam, een zaak van gemaakt. Ik had dat vooraf nooit kunnen bedenken”, zegt hij.

De haven loslaten voor een job in de politiek, het ligt niet voor de hand.

“Ik hield van mijn job en van de haven, laat dat duidelijk zijn. Maar ik ben 53 – de leeftijd waarop mijn vader overleed – en ik maakte voor mezelf de balans. Als ik ooit nog iets anders wil, dan moet dat nu gebeuren.”

Zijn er de voorbije weken ooit momenten geweest waarop u uw vader en oud-minister Daniël Coens om advies had willen vragen?

“Ik was aan het werk in het buitenland toen mijn vader overleed. Hij heeft mij nooit politiek actief geweten. Pas na zijn overlijden heb ik mij geëngageerd in de jongerenwerking. Maar er zijn niet echt momenten geweest dat ik hem om advies had willen vragen. Het heeft er mee te maken dat we in een totaal andere politieke wereld zijn intussen…”

Een van uw zussen verblijft in een slotklooster in Frankrijk. Haar contemplatief leven staat in schril contrast met uw hectisch bestaan. Geeft zij u soms advies?

“Ze staat natuurlijk heel ver van het gebeuren. We bezoeken haar één keer per jaar en geregeld schrijft ze wel eens een brief. Ze steunt mij in wat ik onderneem. Maar ‘t is natuurlijk allemaal heel veraf voor haar.”

Thuis liggen ze niet meteen wakker van zijn jobwentelingen. Zijn dochters hebben een lesvrije week. Ze studeren in Leuven, maar zijn nu aan het skiën. Zijn twee zonen zitten in de humaniora. Hij aarzelt niet en haalt op zijn gsm een foto van zijn dochters boven. We zien vooral een trotse vader…

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier