Francesco Vanderjeugd: West-Vlaams godenkind of doorgewinterde fantast?

Hij laat geen ruimte voor twijfel, hij is duidelijk: hij wil de nieuwe voorzitter van Open VLD worden. Francesco Vanderjeugd is in elk geval ruim op tijd met zijn mededeling. De burgemeester van Staden is er vast van overtuigd dat de partij hem van doen heeft. Is hij het politieke beest waarvoor velen hem houden, is hij een naïeve lefgozer of is hij een doorgewinterde fantast? Een portret.

Dat hij als 18-jarige met de liberalen deelneemt aan de gemeenteraadsverkiezingen in Staden: het viel bij moeder Christine Vanoplynus op een koude steen. Politiek tot daar aan toe, maar om daarvoor het gezelschap van libertijnse vrijbuiters of ketterse logebroeders op te zoeken, nee, zo kende ze haar zoon niet. Tot zijn twaalfde misdienaar en in die tijd ook geregeld haar tochtgenoot op bedevaarten naar Oostakker, Banneux of Lourdes.

Maar de jonge kapper-politicus neemt zijn mandaat van gemeenteraadslid serieus, aarzelt niet om de wereld zijn ambities te delen en naast een goeddraaiend kapsalon is dat het burgemeesterschap van zijn gemeente. Staden is sinds jaar en dag een stevig CD&V-bastion dat met ‘ernst en zonder luim’ gedijt in ‘rustige vastheid’. Dat er af en toe een jong woelwater van zich laat spreken, hoort er bij. Vooral niet te zwaar aan tillen en al zeker niet ernstig nemen, luidt het in de kabinetten van het Stadense gemeentehuis. Dat zal ze in oktober 2012 zuur opbreken. Want wat niemand had verwacht, gebeurt dan: de CD&V verliest haar absolute meerderheid, Francesco Vanderjeugd ziet al vrij vlug op verkiezingszondag zijn kans, smeedt een nipt coalitieakkoord en wordt zo, op zijn 24ste, ‘s lands jongste burgemeester.

Goudhaantje

Voor de liberalen lijkt zo een nieuw goudhaantje in de maak, voor de lokale christendemocraten is het een eenmalig succesje, dat ze met hun deskundige doortastendheid wel op zijn plaats zullen zetten. De coalitie van Open VLD met SP.A en N-VA is krap – amper één zetel op overschot – én breekbaar. Dat blijkt als in 2016 N-VA’er Koen Demonie zich van zijn fractie losscheurt en als onafhankelijke gaat zetelen. Burgemeester Vanderjeugd is dan zijn meerderheid kwijt én Staden raakt zo in een politieke impasse. Maar negen maanden later verschijnt een zelfzekere burgemeester voor de eigen Facebookcamera waarin hij live meedeelt iemand uit de CD&V-rangen zijn ploeg voortaan als onafhankelijke zal steunen.

Kraaien

Voor CD&V is het duidelijk: Staden zijn ze kwijt, niet voor eventjes, maar misschien voorgoed of toch zeker voor ettelijke jaren. Want de burgemeester is intussen ook Vlaams parlementslid. En dat werd hij niet zomaar: lijstenmaker Bart Tommelein schoof daarvoor zelfs de burgemeester van Ardooie Karlos Callens van de Vlaamse liberale lijst naar de Europese. En Francesco haalt vanop een strijdplek de derde zetel binnen voor de liberalen. Er zal, denkt het goudhaantje hardop, voortaan geluisterd worden als hij kraait, reken maar.

Alles lijkt te lukken voor de jonge burgemeester. Hij blijft naar iedereen zwaaien, haalt zonder slag of stoot, met of zonder nieuw lief, de media. En ook Staden weer vooruit, het dorp krijgt een nieuw gemeentehuis dat ze met wat lef zelfs dopen tot AC/DC. Het heeft geen haar gescheeld of er stond nog een smiley bij, gekscheren ze aan de toog. Waar wel meer geroddeld en gezeikt wordt. Ook over de burgemeester. Hij krijgt af te rekenen met een stalker, wordt tussendoor valselijk beticht. Zijn leven is al vrij jong rijp voor mémoires – hij schrijft dan ook een boek – en heeft vooral veel van een rollercoaster waarin hij zichzelf én zijn geliefden voorbijloopt. Eind vorige zomer volgt daarop een mentale crash. Vlak voor de gemeenteraadsverkiezingen. Vanuit de ziekenhuiskamer, maar met welhaast presidentiële ernst laat hij de Stadenaars weten dat hij kort wat gas terugneemt. Het is hem trouwens al eens eerder overkomen. Kort nadat hij burgemeester was. En nu weer. Maar er is nog werk en hij is daarvoor het meest geschikt en het best geplaatst, vindt hij zelf. En hij krijgt overschot van gelijk van de Stadenaars: ze geven hem de absolute meerderheid.

Kijvende tante

Hij is dé kampioen van de voorkeurstemmen, is zeker van een topplaats op de liberale lijst voor het Vlaams parlement. Maar… in Brugge ontpopt een misnoegde, want achteruitgestelde Mercedes Van Volcem zich tot een kijvende tante waar Francesco wél oog en oor voor heeft. Tegen de zin van Tommelein wisselt Francesco van plaats met Mercedes, waardoor hij nog meer dan anders in de gratie valt van partijleden en buitenstaanders. Het gaat hier, zo menen de mensen, niet om een berekend gebaar, maar om galanterie van de zuiverste soort, of, voor wie het wil geloven, een verloren gewaande vorm van altruïsme.

Een berekend risico blijft een risico. Dat ondervinden nogal wat kandidaten met de parlementsverkiezingen vorige maand. Eén van hen is Francesco Vanderjeugd. Hij haalt de vierde zetel niet binnen. Ondanks zijn persoonlijke recordscore. En dus, denkt hij, het gaat fout met Open VLD, het kan beter, ik kan het maar beter zelf doen. Overigens… wanneer zijn die voorzittersverkiezingen bij Open VLD? Maart volgend jaar! Dat is nog eventjes, maar wie eerst komt, eerst maalt, weten ze in Staden. In Oostende en Kortrijk weten ze dat nu ook. Godenkind of doorgewinterde fantast? Misschien toch vooral een gewiekst politiek beest.