De mannen die N-VA moeten redden op 26 mei

Bert Maertens, Sander Loones, Geert Bourgeois én dan toch ook Jean-Marie Dedecker. Dat zijn de mannen die bij de verkiezingen van 26 mei de N-VA moeten redden in West-Vlaanderen. Als onafhankelijk kandidaat duwt Dedecker de Kamerlijst van kopman Sander Loones. Izegems burgemeester Bert Maertens trekt de Vlaamse lijst. Zijn politieke vader Geert Bourgeois wil scoren in Europa. Met dit kwartet wil de N-VA doen wat niet lukte op 14 oktober: de West-Vlaamse hegemonie van CD&V doorbreken.

Afgaand op de wallen onder de ogen van Sander Loones (39, Koksijde) en Bert Maertens (37, Izegem) zijn het deze week bijzonder lange dagen geweest binnen de N-VA. “Veel werk maar geen job”, lacht Sander Loones, die daarmee verwijst naar zijn bijzondere situatie. Voor het ministerschap liet hij zijn job als ondervoorzitter en Europees parlementslid varen, maar nog geen maand later spatte de federale regering uit elkaar. Gevolg: officieel werkloos. “Achter de schermen zorg ik dat onze kabinetsmensen goed terechtkomen en uiteraard ben ik volop bezig met ons verkiezingsprogramma en de lijstvorming.” Daarvan werden de hoofdlijnen deze week vastgelegd. Sander Loones staat aan de kop van de Kamerlijst, Izegems burgemeester Bert Maertens krijgt de eerste plek op de Vlaamse lijst. “Mijn naam werd wel vaak genoemd als mogelijke kandidaat, maar als je op zondag om 23 uur telefoon krijgt van Sander met de boodschap: ‘Proficiat, meneer de lijsttrekker’, dan slik je wel even”, lacht Bert Maertens.

Het federale lijsttrekkerschap van Sander Loones lag eerder al vast. Waarom koos de partij voor Bert Maertens als de Vlaamse lijsttrekker?

Sander Loones: “Binnen de partij was de puzzel snel gelegd. N-VA is een authentieke, centrum-rechtse bestuurspartij. Wij zijn niet gemaakt voor de oppositie, we willen dingen veranderen. Als je naar mensen met echte bestuursvaardigheid in West-Vlaanderen kijkt, is Bert de allereerste naam die valt. Niet alleen is hij al zes jaar burgemeester van zijn stad, maar hij doet het ook goed en heeft zelfs zijn positie versterkt.”

Bert, hoe groot was de hand van Geert Bourgeois, van wie u al uw hele carrière de opvolger bent?

Sander Loones: “Dat is een kwaliteitslabel!”

Bert Maertens: “Wat er achter de schermen gebeurde, weet ik niet. Ik ben fier dat men mij altijd in één adem noemt met Geert Bourgeois, maar ook blij dat de brede partijtop mijn voordracht enorm steunt. Geert is mijn politieke vader, ik heb alles aan hem te danken. Er lopen trouwens nog veel politieke zonen van Geert rond. Ook Sander behoort daartoe. En je hebt ook Ben Weyts, Theo Francken en Axel Ronse die op het kabinet van Geert hebben gewerkt. Hij investeert heel bewust in jonge mensen, een systeem dat andere ministers intussen hebben overgenomen.”

Het is met volle goesting en ambitie dat ik de lijst trek, niet omdat er geen alternatief zou zijn

Sander Loones: “Binnen de partij spreken we over ‘de school van Bourgeois’. Geert speurt die talenten op, leidt ze op en laat hen zichzelf overstijgen. Die traditie willen we voortzetten. Je zal zien dat er nog talentvolle generatiegenoten een plaats op de lijst zullen krijgen. En zij zullen werken op zijn Geerts: voetjes in de klei, dossiers in de cannasière en naar Brussel. Werken in het belang van de West-Vlaming.”

Zijn jullie wel bekend genoeg in de hele West-Vlaamse kieskring?

Bert Maertens: “Iedereen moet ergens beginnen. Je moet er keihard voor werken en we zullen dat ook doen met een doorgedreven campagne in heel de provincie. Daar koppel ik een oproep aan: in het Vlaamse parlement zie je achter de schermen dat alle Limburgse politici bijzonder goed overeenkomen en zoveel mogelijk middelen naar hun provincie proberen te krijgen. Dat moeten wij ook doen: over de partijgrenzen heen proberen om zoveel mogelijk investeringen naar onze provincie te halen. Als burgemeester is het mijn dagelijkse rol om de dingen te verzoenen en die rol wil ik ook ik het Vlaams parlement op mij nemen.”

Sander Loones: “Men probeert van N-VA een Antwerpse partij te maken, door de aanwezigheid van Bart De Wever en Jan Jambon. Als je kijkt naar de feiten, zie je dat N-VA-ministers meer dan vroeger investeerden in West-Vlaanderen: mobiliteit, veiligheid en migratie… Als West-Vlaamse parlementsleden staan we nog te veel alleen. Dat moet veranderen.”

Om het gebrek aan stemmenkanonnen op te vangen, komt Jean-Marie Dedecker wel de lijst versterken.

Sander Loones: “Kijk, we staan als Vlaamse samenleving op een kantelpunt. Voor de andere partijen was het Marrakesh-dossier het allerbelangrijkste, ook al zeiden we dat het voor ons heel moeilijk lag. Onze partners wilden niet meegaan in het compromis van de onthouding, maar internationaal duidelijk maken dat ze een pact steunen dat staat voor een soepelere gezinshereniging, voor meer papieren voor illegalen… De regering is gecrasht en die andere partijen gaan verder op hun elan. Maar de mensen willen niet dat al het bereikte weer van tafel wordt geveegd en mobiliseren zich. Zowel binnen als buiten de partij. Een van de mensen die het niet op zijn geweten wil hebben dat hij er niets aan deed om het te voorkomen, is Jean-Marie Dedecker. Hij zal de Kamerlijst steunen, vanop de duwersplaats. Uitdrukkelijk als onafhankelijk kandidaat.”

Hoe groot was de discussie binnen de partij over de komst van Jean-Marie Dedecker?

Sander Loones: “Jean-Marie komt met de steun van ons allemaal, ook met de expliciete steun van Geert Bourgeois.”

De onderpastoor, zoals Dedecker hem vorige week nog noemde in Trends?

Sander Loones: (onverstoord) “We beseffen allemaal dat het alle hens aan dek is, dat we ons zo breed mogelijk moeten zetten. Anders zullen we de linkse afslag van het beleid niet kunnen stoppen. Zijn er mensen die minder tevreden zijn met zijn stijl en sommige inhoudelijke uitspraken? Natuurlijk. Daarom is hij geen N-VA’er en staat hij ook niet als N-VA’er op onze lijst. Jean-Marie is Jean-Marie. Je kan honderd quotes vinden van hem waarin hij commentaar op ons heeft, maar je zal er nog meer vinden waarbij hij onze analyse deelt. We hebben niet de gewoonte om onafhankelijke mensen op onze lijst te zetten, dat zit niet in ons DNA, maar dit moment is zo historische belangrijk.”

Welke rol is er weggelegd voor Pol Van Den Driessche?

Sander Loones: “Daarover zal ten gepaste tijde worden gecommuniceerd.”

Staat hij nog op een lijst?

Sander Loones: “Daarover zal ten gepaste tijde worden gecommuniceerd.”

Jullie lijsttrekkerschap is ook een beloning voor een goeie gemeenteraadsverkiezing. In Koksijde ging N-VA van 7 naar 8 zetels, in Izegem van 12 naar 13. Haast de uitzondering in de provincie. Hoe kijken jullie terug op die stembusslag?

Sander Loones: “Bert kennen we al jaar en dag als een goeie burgemeester, en dat vertaalt zich in een goeie lokale score. Maar dat is niet de reden waarom hij lijsttrekker is.”

Bert Maertens: “In bepaald steden hebben we inderdaad wat verloren…”

Wat verloren? In Brugge is de N-VA-fractie gehalveerd.

Bert Maertens:(onverstoord) “Dat zie je meestal in steden of gemeenten waar we meebestuurd hebben, maar waar de burgemeester eigenlijk alle communicatie wegkaapte. Neem Beernem: Gijs Degrande leverde als schepen uitstekend werk, behaalde het record aan voorkeurstemmen maar werd toch aan de kant gezet. Het beeld is veel genuanceerder.”

Als lijsttrekker ben je per definitie kandidaat-minister

Sander Loones: “Het probleem: we boksen nog steeds op tegen een CD&V die aanzien wordt als een centrumrechtse bestuurspartij. Op lokaal vlak bestuurt CD&V vaak centrumrechts en voeren ze een N-VA-programma. Maar de lijn tussen de West-Vlaamse en de nationale CD&V’ers is doorbroken. Een federale stem voor CD&V is een linkse stem geweest, ze voerden een oppositie in de federale regering. Hendrik Bogaert probeert wel te praten als een N-VA’er, maar hij is er geen. Dat maakt van hem een politieke vliegenvanger, die stemmen probeert in te pikken. Wat heeft Bogaert gedaan? Op het Marrakesh-knopje geduwd, samen met de PS. Ondanks al zijn stoere verklaringen.”

Hoe ver reikt jullie ambitie? Is het ministerschap een doel?

Bert Maertens: “Wel…”

Sander Loones: “Als lijsttrekker ben je per definitie kandidaat-minister. Bert kennende is hij veel te bescheiden en daarom zal ik antwoorden in zijn plaats.” (lacht)

Bert Maertens: “Als je lijsttrekker bent, wil je spelverdeler en topschutter zijn. Het is met volle goesting en ambitie dat ik de lijst trek, niet omdat er geen alternatief zou zijn. Die zijn er wel, met veel capaciteiten. De media zullen schrijven dat het moeilijk wordt, maar ik ben overtuigd van het omgekeerde. Omdat de centrumrechtse grondstroom en het ondernemerschap in ons West-Vlaams bloed zit.”

Sander Loones: Wie zijn best doet, willen we ondersteunen. Wie profiteert, willen we responsabiliseren. Met Geert hebben we in Brussel altijd de sterkste minister gehad, dus het is een evidentie dat we de ambitie hebben om een West-Vlaamse minister te leveren, als de kaarten zo vallen.”

Jean-Marie Dedecker: “Dat wordt nachten alleen slapen”

Hoewel zijn echtgenote er tegen is, zal Jean-Marie Dedecker toch deelnemen aan de federale verkiezingen in mei. Als onafhankelijke kandidaat duwt hij de Kamerlijst van N-VA. “Dat wordt enkele nachten alleen slapen”, zegt Jean-Marie Dedecker doodserieus. “Het ligt thuis heel gevoelig. We hebben momenteel een heel grote levenskwaliteit en ze vreest dat ik daarin weer zal moeten inboeten omdat me in Middelkerke al een titanenwerk wacht. Mijn gemeente is en blijft mijn nummer één. Dat is ook een van de redenen waarom ik meedoe. Een gemeente moet een rechtstreekse lijn hebben met de ministers en de partijen in Brussel. Waarom doe ik nog mee: ik wil dat het socio-economisch rechts bestuur van N-VA en het migratiebeleid van Theo Francken voorgezet wordt en wil tegen de klimaatreligie ingaan. Ik ben voor de kerncentrales. In die drie grote debatten wil ik mijn zegje doen.”

Het zijn Bart De Wever en Theo Francken die Jean-Marie Dedecker overtuigden. De schuldinlossing nadat N-VA hem er ten tijde van het kartel met CD&V buiten moest zetten? “Daar heeft het niets mee te maken, dat hebben we vorig jaar al bijgelegd. Het is geen toegift aan mij. Ik denk dat ik momenteel veel meer kan bijbrengen door op hun lijst te staan.”

Met het lijstduwerschap kan de Middelkerkse burgemeester leven. “Bij VLD was ik altijd lijstduwer. De eerste keer werd ik senator, bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2006 haalde ik meer stemmen dan de lijsttrekker, ene Bart Tommelein. Het lijstduwerschap heeft ook het voordeel dat ik niemand uit de traditionale N-VA-familie opzij moet duwen. Als ik verkozen raak, zal het op eigen kracht zijn. Daar hou ik ook van.”

Geert Bourgeois: “Europa is geen rusthuis voor politici”

Geert Bourgeois zal zichzelf niet opvolgen als minister-president. De 67-jarige Izegemnaar trekt in mei de Europese lijst voor zijn partij en maakt plaats voor Bart De Wever, die de leiding over de Vlaamse regering wil nemen. “Deze beslissing gebeurde in volle consensus”, reageert hij. “Het minister-presidentschap is een van de allermooiste jobs die er bestaan voor een Vlaams-nationalist. Wij moeten strategische keuzes maken, en daar is een casting aan gekoppeld. Van meet af aan heb ik ervoor gepleit en de keuze ondersteund om Bart De Wever de frontman op het Vlaamse niveau te laten zijn. Mijn hart en mijn verstand zegt: voor de partij is dit het beste, hier sta ik achter. Europa is voor mij geen rusthuis voor politici. Daar ben ik trouwens nog veel te goed voor. Mijn ambitie is om in het Europees parlement onze visie uit te dragen. Intussen blijven we met de Vlaamse regering keihard werken. Met mijn kabinet heb ik vorig weekend alle nog uit te voeren opdrachten opgelijst en onze prioriteiten opgesteld. Ik ga nog niet in campagnemodus.”