Open brief aan minister van Onderwijs Hilde Crevits

Over de automatische toekenning van studietoelagen: "Maar slagen doet u (voorlopig) niet, want tussen droom en daad staan wetten en praktische bezwaren." © BELGA
Fernand Jonckheere
Fernand Jonckheere Voorzitter Werkgroep Armoede beweging.net West

Oostendenaar Fernand Jonckheere, voorzitter Werkgroep Armoede beweging.net West, schrijft een open brief aan minister van Onderwijs Hilde Crevits.

Geachte mevrouw de minister,

Volgens recente cijfers van de studiedienst van de Vlaamse regering, waar u deel van uitmaakt, leeft 15% van de Vlaamse bevolking in armoede. (1) Grofweg zijn dat 1 miljoen mensen. De evolutie van de cijfers is volgens het rapport “relatief stabiel” te noemen. En inderdaad, op 0,2 procentpunt na is er tussen 2008 en 2013 weinig veranderd aan de armoede in Vlaanderen.

“Hoera”, zouden we kunnen roepen, “het is niet erger geworden”! Maar dat doen we niet. De cijfers, zowel relatief als absoluut, nemen immers ook niet af. Wij willen niet beweren, dat we ontevreden zijn. We beseffen dat het voorkomen van erger lang niet zo evident is als het lijkt. De economische crisis waar we al sinds 2008 onder gebukt gaan, heeft immers zwaar huisgehouden in onze samenleving.

Erfelijk

Armoede, mevrouw de minister, is jammer genoeg een erfelijk overdraagbare aandoening. Bij wijze van spreken natuurlijk. Een recente reeks artikelen in De Morgen wijst er ons eens te meer op: wie geboren wordt in armoede begint met een stevige en amper te overbruggen achterstand aan de schooltijd en bij uitbreiding de rest van het leven.

De pakkende getuigenis van Lotte Beckers laat weinig aan de verbeelding over: “Je kan een kind geen dt-regels aanleren als het ‘s ochtends niets gegeten heeft. Je kan het geen meetkunde aanleren als de moeder in de psychiatrie zit en het kind geen opvang heeft.”

Gelukkig gebeurt er heel wat om die achterstand te beperken en liefst nog in te halen. Verenigingen waar armen het woord nemen, lokale welzijnsschakelgroepen en projecten bieden aan hen een platform voor inspraak, participatie, ontmoeting en ondersteuning. Steeds meer scholen vertonen meer aandacht voor het herkennen en het omgaan met de problematiek en steeds meer leerkrachten krijgen speciale vorming om in hun klas attent te zijn op kinderen met een armoederisico of andere problematieken.

Ook de vorige ministers van Onderwijs beloofden ons al spoedig werk te zullen maken van de automatische toekenning. Wij zijn dat wachten stilaan beu

Brugfiguren

Want armoede bestaat steeds uit een combinatie van verschillende factoren die elkaar versterken: huisvesting, (geestelijke) gezondheid, toegang tot vrije tijd en dergelijke meer. Brugfiguren zorgen voor een groter begrip tussen ouders in armoede en onderwijs en scholen stellen mensen ter beschikking die bijna letterlijk de brug vormen tussen kansarme ouders enerzijds en de schooldirecties en de leerkrachten anderzijds. En ook vanuit het beleid neemt de aandacht toe.

We zijn verheugd met uw initiatief, mevrouw de minister, om studenten uit de verschillende lerarenopleidingen een sociale stage te laten lopen zodat onze toekomstige leraren vanaf hun eerste lesdag over de juiste vaardigheden beschikken om om te gaan met de diversiteit in hun klasgroepen. Wij hopen dat u verder op deze lijn blijft inzetten en dat u, indien mogelijk, zelfs meer doet. Overigens denken we dat alle middelen die nu ingezet worden om gelijke onderwijskansen te bevorderen, extra lestijd én extra werkingsmiddelen, voor die doelstelling gereserveerd moeten blijven.

Verantwoord omgaan met geld

Wij denken aan enkele concrete voorbeelden. Aandacht voor verantwoord omgaan met geld in de lespakketten van het lager en secundair onderwijs. Leren budgetteren kan op maat van verschillende leeftijden gebracht worden: omgaan met het eerste zakgeld, sparen voor een nieuwe spelconsole of budgetvriendelijk op reis gaan met vrienden… Voor elke leeftijdsgroep vallen er wel voorbeelden te vinden.

Maar belangrijker nog dan dat vinden wij de automatische toekenning van studietoelagen. Wij weten dat u hier voorstander van bent, zo hebt u ons bevestigd tijdens onze studiedag over armoede en onderwijs van 26 maart jl. Maar slagen doet u (voorlopig) niet, want tussen droom en daad staan wetten en praktische bezwaren. Wij hebben daar begrip voor. U wil er natuurlijk voor zorgen dat het systeem achter de automatische toekenning juridisch en technisch waterdicht is. Het gaat om gemeenschapsmiddelen, daar morst men niet mee.

Het wachten beu

Maar, mevrouw de minister, en u moet ons dat vergeven, wij wachten al lang. Ook uw voorgangers beloofden ons al spoedig werk te zullen maken van de automatische toekenning. Wij zijn dat wachten stilaan beu. Dat wij dat beu zijn, dat is à la limite nog niet zo erg. Veel erger is dat ouders en kinderen die recht hebben op deze studietoelage hun steun mislopen omdat de drempels van de administratie te hoog zijn of omdat ze simpelweg niet weten dat ze er aanspraak op kunnen maken. Elk schooljaar dat zij de broodnodige steun niet krijgen, is een schooljaar te veel.

De fiscus stuurt ons jaarlijks een gepersonaliseerd voorstel voor onze personenbelasting. Het bewijs dat de infrastructuur en de expertise aanwezig is om op basis van geïntegreerde informatie bepaalde rechten automatisch toe te kennen. Praktische beslommeringen om iedereen een belastingaangifte te bezorgen, resulteren toch ook niet in het feit dat niemand een aangifte ontvangt?

De zakdoek en het telraam

Daarom geven wij u twee geschenken mee. Ten eerste een zakdoek met een knoop. Steek deze op 1 september in uw zak zodat u onze bekommernis zeker niet vergeet. Ten tweede krijgt u van ons een telraam. We horen het overal: het budget is beperkt, de middelen schaars en er zal meer moeten gebeuren met minder. Daarom een klein hulpmiddel bij het opstellen van uw begroting, uiteraard met de bedoeling dat er voldoende middelen beschikbaar blijven voor de zwakste leerlingen in de klas. Want ook zij hebben een telraam nodig om elke maand opnieuw rond te komen, om de eindjes aan elkaar te knopen en om, wie weet, ooit eens iets over te houden voor een extraatje.

Namens de werkgroep armoede van beweging.net West.

Fernand Jonckheere

(1) http://www4.vlaanderen.be/sites/svr/publicaties/Publicaties/webpublicaties/2015-01-16-svr-stats-2014-5-armoede.pdf (geraadpleegd op 27.08.2015)

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier