Het Amazonewoud brandt en niet op een paar plaatsen, maar op duizenden plekken. De grootste groene long van de wereld is aan het verschroeien en dat is zonder enige twijfel een ramp.
De grote woudbrand kwam al vaak in het nieuws en sinds het weekend hebben de rijkste landen van de wereld (de G7) onder impuls van de Franse president Macron beslist om mee te helpen aan de bestrijding van de verwoestende vuurzee daar. Minder bekend is de verantwoordelijkheid van Vlaanderen in die ramp. Onze manier van landbouwbeleid, de invoer van veevoer uit het Amazongebied voor onze varkens helpt mee de lont aan te steken voor het vernietigen van de Amazone.
Mijn vriend en Knack-journalist Dirk Draulans gaf via een Facebookpost op een korte en heldere manier de hete cijfers en feiten. We kopiëren even Dirk: “de cijfers laten aan duidelijkheid niets te wensen over, als je ze wil zien tenminste. In de 19de eeuw was nog 14 procent van het aardoppervlak met woud bedekt, nu nog 6 procent. In de jaren ’70 was er nog ongeveer 5 miljoen vierkante kilometer Braziliaans regenwoud, nu nog 4 miljoen. In het begin van de 20ste eeuw groeiden er in het Amazonewoud naar schatting 390 miljard bomen (met een omtrek van meer dan 10 centimeter), maar alleen al in de jaren 2017/18 werden er daar minstens een miljard van vernietigd. In het lopende jaar zullen dat er nog veel meer zijn. Volgens het Wereldnatuurfonds ligt de mate van ontbossing in het Amazonewoud dit jaar 278 procent hoger dan vorig jaar.
Onze varkens vreten mee het Amazonewoud op
Het grote nieuws van de branden van de voorbije week is dat er zo snel een zo grote ommekeer in de bescherming van het Amazonewoud kon komen. De woede van de internationale gemeenschap heeft alles te maken met die ommekeer, en met de vrees dat het slechts het begin van een doemscenario is. De donkere smog die de Braziliaanse stad Sao Paulo trof is illustratief voor de omvang van de branden – de donkere as luchten kwamen soms aanwaaien van meer dan 3000 kilometer”.
Sinds 1 januari van dit jaar is de extreemrechtse Jair Bolsonaro president van Brazilië. Bolsonaro is als volbloed rechtse potentaat geen fan van mensenrechten en schrapte in de eerste weken van zijn heerschappij ook al direct een waslijst milieuwetten. De klimaatopwarming is volgens de man geen probleem en werelderfgoed en groene long van de wereld of niet volgens het heerschap staat het Amazonewoud in de weg van de economische vooruitgang. Hij is een exponent van de klassieke kortetermijnpolitiek van de kop in het zand steken om de grote problemen niet te moeten zien. Als hij daarvoor topwetenschappers uit zijn eigen administratie moet buitenwerken is dat geen probleem en pakken van die mensen zijn ondertussen daar al aan de deur gezet. Wat niet in zijn kraam past gaat er onverbiddelijk uit.
Om het, alle verhoudingen in acht genomen, op zijn West-Vlaams te plaatsen een vergelijking. Bolsonaro zijn politiek staat gelijk als iets van in naam van de economische groei natuurgebieden als Het Bulskampveld, Het Zwin, de IJzervallei en de Westhoekduinen op te schop te heffen om beton te gieten en jobs te creëren. Gelukkig zijn we in Vlaanderen, op een aantal politieke onverlaten na, zo verstandig dat we niet meer pleiten om al decennialang beschermde natuur kapot te maken.
Het afbranden is onderdeel van het Braziliaans beleid
Bolsonaro geeft door zijn politiek de facto aan vooral illegaal opererende ‘landontwikkelaars’ een vrijgeleide om het Amazonewoud in de fik te steken en te ontginnen. Die politiek van de meedogenloze verschroeide aarde doet duidelijk zijn werk en er zijn al duizenden vuurhaarden en tienduizenden hectare in de as gelegd. Zelfs nu hij besliste om het leger te sturen om eventjes orde op zaken te stellen, is de ravage aangericht: er gaat een massa nieuwe grond beschikbaar zijn om er weilanden voor vee van te maken, en soja en maïs voor de wereldwijde handel in veevoeder op te telen. Veevoer dat ook massaal naar ons land wordt verscheept.
De jongste jaren werd er wereldwijd 308 miljoen ton soja geoogst, waarvan amper 0,6 procent in de Europese Unie. De belangrijkste productielanden zijn de VS, Brazilië en Argentinië. België voerde in 2014 netto 690.000 ton sojaschroot, 75.000 ton sojaolie en 193.000 ton sojabonen in. Uitgedrukt in sojaboonequivalenten gaat het in totaal om 1,064 miljoen ton sojabonen of 0,35 procent van de wereldproductie. België is voor 50 procent afhankelijk van de import van eiwitbronnen, voornamelijk soja, van buiten de EU. Vooral de inmenging van koolzaadschroot, een restproduct van de biobrandstoffenindustrie, in veevoeder maakt dat het niet meer is. Deze feiten en cijfers komen niet uit een studie van Natuurpunt of Greenpeace, maar uit het rapport “Geen veevoeder zonder soja” van het Departement Landbouw en Visserij”.
Rij door West-Vlaamse wuivende graanvelden en besef vanaf nu dat daar niet je dagelijks broodje groeit, maar wel zowat alles bestemd is voor veevoer
De duizenden brandhaarden in het Amazonewoud (niet alleen in Brazilië, maar ook in Bolivia en Peru) is dus geen natuurverschijnsel, maar maakt deel uit van een politiek van ontbossing door brandstichting en daardoor de omzetting naar landbouwgrond. Het Amazonewoud moet door de politiek als die van Bolsonaro wijken voor een monocultuur van vooral soja voor de export. Die soja wordt niet gekweekt om te verwerken in sojamelk of -pudding, maar in Europa massaal ingevoerd als veevoeder. De miljoenen varkens die per jaar in Vlaanderen gekweekt worden hebben nu eenmaal miljoenen tonnen voer nodig. In eigen land wordt al circa 56 procent van de landbouwgrond gebruikt om er veevoer op te telen. Rij door West-Vlaamse wuivende graanvelden en besef vanaf nu dat daar niet je dagelijks broodje groeit, maar wel zowat alles bestemd is voor veevoer.
Onze eigen Vlaamse productie is ruim onvoldoende en daarom voeren we die grote hoeveelheden soja in. Wat we hier kweken en verbruiken heeft ergens in de wereld oppervlakte nodig. Onze varkens vreten dus niet meer of niet minder mee het Amazonewoud op. Het zit zoals ik al zo vaak schreef, velen wellicht niet lekker om dat te lezen, maar het is een vaststaand gegeven.
De splinter en de balk
Het is sympathiek dat zovelen nu bekommerd zijn om de teloorgang van het Amazonewoud. Laat ons echter ook de balk in het oog van ons eigen Vlaams landbouwbeleid durven zien en eindelijk conclusies durven trekken uit wat mondiaal gebeurt zoals nu met het Amazonegebied en hoe en waar we daarin mee verantwoordelijk zijn door ons beleid in Vlaanderen. Hoe klein dat Vlaanderen ook is en welk vervelend gevoel de waarheid ook geeft.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier