Bibliotheken: van de knip op de wip?

Jan Gheysen
Jan Gheysen Opiniërend hoofdredacteur

Er is een decreet in de maak dat gemeenten ontslaat van de plicht om een bibliotheek open te houden. De lokale besturen krijgen meer vrijheid om zelf te beslissen wat er met het geld van de Vlaamse overheid plaatselijk moet gebeuren.

Leve de gemeentelijke autonomie. Weg bevoogding, weg betutteling, weg regelneverij! Applaus op alle banken: deze Vlaamse regering doet wat vorige hoogstens aankondigden of beloofden. Bovendien: het kost gemeentes en Vlaamse overheid niet meer geld dan voorheen, integendeel zelfs.

Kortom: de Vlaamse ontvoogding strekt voortaan van het Martelarenplein tot het dorpsplein! Vlaanderen leeft. Hoera!

Doemdenkers zijn er altijd en overal. Wie zou durven denken dat gemeentebesturen, nu de verplichting is weggevallen, er zou aan denken om een bibliotheek op te doeken? Wie zou durven denken dat investeringsgeld voor een bibfiliaal ineens naar een uitbreiding van een sportstadion zou verhuizen? Wie zou er durven denken dat bibliotheekpersoneel bij oppensioenstelling niet zou vervangen worden omdat de groendienst onderbemand is? Wie zou durven denken dat gemeenten al eens over de grenzen gaan kijken om bib-investeringen met mekaar te delen en op termijn zelfs gaan voor een gemeenschappelijke bib?

Iedereen weet dat zodra verplichtingen wegvallen, inspanningen verslappen

Doemdenkers zijn we niet, maar fantasten evenmin. Iedereen weet dat zodra verplichtingen wegvallen, inspanningen verslappen. En we weten ook dat bibliotheken zelden op handen worden gedragen door het gros van de gemeentebesturen. In een beperkt aantal van onze steden en gemeenten floreren de bibliotheken als kenniscentra, maar in heel wat andere gemeenten en steden lijkt het meer alsof die bibs door de lokale overheid gedoogd worden in plaats van gestimuleerd. De kans bestaat dus wel degelijk dat die bibliotheken nooit meer ontwikkeld worden tot kenniscentra en dat gedogen na verloop van tijd uitdoven wordt.

Is dat doemdenken? Was het dat maar! Maar we vrezen – met het verleden in het achterhoofd – dat we vrij realistisch zijn. Bijna een halve eeuw geleden konden wij veilig te voet naar een vrije bibliotheek op onze gemeente. Een architecturaal pareltje was die bib niet én de organisatie en service ervan waren nogal wisselvallig. Maar op donderdagavond en op zondagvoormiddag konden we er onze boekenvoorraad inslaan. Veertig jaar later – de gemeente was intussen een deelgemeente en de middelen waarover zij kon beschikken waren verveelvoudigd – werd de vrije bibliotheek als filiaal van de gemeentelijke bibliotheek opgedoekt. Onze kinderen naar de bib? Ja, vijf kilometer verderop, met de wagen dus. Alhoewel… er was niet eens een ruime parkeerzone voor die bib.

Met andere woorden… we staan er nu niet per se beter voor dan een halve eeuw geleden en de kans is groot dat het straks slechter wordt, wat de bibliotheken betreft. Waar staan we dan met die partijen die vrijheid in het vaandel voeren en eigen identiteit zo belangrijk vinden? Zou het kunnen dat die vrijheid en identiteit vooral een portemonneekwestie is en dat wij finaal met een kluitje het riet worden ingestuurd?

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier