Geluidshinder veroorzaakt door de scheepvaart is een ernstiger probleem voor het marien leven dan gedacht. Er werd door studiebureau TNO uitvoerig onderzoek naar verricht. Dit bracht een waaier aan oplossingen aan de oppervlakte. Minister van Noordzee Vincent Van Quickenborne (Open VLD) stelde die voor.
Geluidshinder is een ernstiger probleem dan algemeen wordt aangenomen. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie is geluidshinder, na luchtvervuiling, de grootste bedreiging voor de menselijke gezondheid. Net zoals bij de mens heeft geluidsoverlast ook een grote impact op het marien leven: meer dan 150 soorten worden hierdoor bedreigd. Het verstoort vooral de interactie tussen individuen zoals tussen prooi en predator en de voortplanting.
Op alle soorten van marien leven zijn effecten waargenomen en de impact varieert per soort. Ongewervelden zoals mosselen hebben onder andere een lagere groeisnelheid, een hoger metabolisme, een hoger zuurstofverbruik en meer DNA-schade. Vissen vertonen verstoorde eetpatronen, vormen kleinere scholen en hebben minder nakomelingen. Ze worden ook gemakkelijker gevangen door andere dieren waardoor er minder volwassen exemplaren zijn. Zeezoogdieren communiceren het meest via geluid en worden het vaakst bestudeerd. Sommige soorten zoals de blauwe vinvis passen hun zangpatroon aan om boven het geluid van het schip uit te komen. Maar dit aanpassingsgedrag kost energie. Ook zeezoogdieren zullen door onderwatergeluid minder succesvol voedsel zoeken en opnemen. V oor spitssnuitdolfijnen bijvoorbeeld is dat een vermindering van meer dan de helft.
Continu onderwatergeluid
Er zijn veel bronnen van onderwatergeluid, zowel van natuurlijke oorsprong als door menselijke activiteiten. In een milieu-analyse ervan wordt onderscheid gemaakt tussen de impact van acuut geluid dat heel sterk is en beperkt in de tijd, zoals een ontploffing of het heien van windmolenpalen en achtergrondgeluid dat continu aanhoudt. Het onderzoek van studiebureau TNO op vraag van de FOD Volksgezondheid richt zich op het continue achtergrondgeluid, waarvan de scheepvaart één van de grootste bronnen is. Omdat de respons van dieren op onderwatergeluid zo verschillend is, is er nog geen wetenschappelijke consensus over een aanvaardbaar geluidsniveau en binnen welke frequentiebanden men moet werken. Ook zonder normering is wel al duidelijk dat elke daling van onderwatergeluid, hoe beperkt ook, al een groot verschil betekent voor verschillende diersoorten omdat het de continue stress vermindert. Een school vissen zal bijvoorbeeld met een daling van 6 dB 8 maal meer ruimte krijgen om te communiceren.
Reders werken mee
Voor het onderzoek werd nauw samengewerkt met de Koninklijke Belgische Redersvereniging. De Belgische reders hebben zich in 2018 in het plan voor duurzame scheepvaart geëngageerd om constructief mee te werken.
“We pakken twee milieudoelstellingen tegelijk aan: klimaatverandering en luchtvervuiling”
Het onderzoek toont aan dat elk schip een set van mogelijkheden heeft om zijn geluidsemissies te verlagen en hierdoor ook andere schadelijke emissies kan verminderen. De voorgestelde maatregelen hebben een impact op de geluidsproductie van de schroef en de weerstand van het schip. Het gaat onder meer om een beter design van de romp en het verminderen van de weerstand door een beter onderhoud van de scheepsromp en scheepsschroef. De winst die gehaald kan worden bij deze individuele maatregelen is sterk variabel per schip en moet case per case bekeken worden.
Dit bevestigt de resultaten van Maersk, de containerrederij die in 2015 besloot om 100 van zijn containerschepen aan te passen met als doel hun energie-efficiëntie te verhogen. 1 miljard dollar werd geïnvesteerd om boegen boller te maken, nieuwe propellers en propellerkappen te installeren, motoren met nieuwe technologieën af te stellen en snelheid en diepte te optimaliseren. Vijf van deze schepen werden voor en na hun retrofit nader onderzocht en gaven naast de gewenste vermindering in brandstofverbruik ook een daling van hun geluidsemissie met maar liefst 75 procent.
Internationaal afstemmen
Collectieve maatregelen kunnen ook bijdragen. Het onderzoek geeft aan dat het verminderen van de snelheid van schepen in de Noordzee eveneens een flinke vermindering van geluid en emissies oplevert. Vooraleer dit in de praktijk om te zetten is het noodzakelijk om dit op internationaal niveau af te stemmen. Een gelijk speelveld moet immers behouden worden bij het nemen van dergelijke maatregelen.
“Het bijzondere aan dit onderzoek is dat niet alleen gefocust wordt op onderwatergeluid, maar ook op de vermindering van CO2-uitstoot, andere schadelijke stoffen en fijn stof”, zegt minister van Noordzee Vincent Van Quickenborne. Hiermee worden twee milieudoelstellingen, klimaatverandering en luchtvervuiling, aangepakt waar de scheepvaart op dit moment sterk op inzet. In het kader van mijn Noordzeebeleid wil ik hiermee verder aan de slag samen met de sector. België speelt hierin op internationaal niveau een voortrekkersrol en wil nauw samenwerken met de sector, internationale partners en ngo’s. Onze ambitie is om de CO2-uitstoot te verminderen met 55 procent tegen 2030 en zero emissie tegen 2050. Ook inzake de reductie van onderwatergeluid moeten we ambitieus zijn.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier