De nakende sluiting van vuilnisbelten in Spanje zullen een grote invloed hebben op het gedrag van de ooievaars. En steeds vaker steken de vogels de Sahara over om te overwinteren in West-Afrika. Het zijn maar enkele van de vaststellingen die ze in het Zwin Natuur Park in Knokke-Heist deden. Het zenderproject van het Zwin loopt vijf jaar, en daarom presenteerde het natuurpark maandag de resultaten van het wetenschappelijk onderzoek. “Hoe meer data we verzamelen, hoe meer vragen zich stellen”, zegt onderzoeker Wouter Faveyts. Maar wat hebben die zenders ons nu eigenlijk al geleerd?
In 2019 startte het Zwin met het bezenderen van ooievaars. De voorbije vijf jaar werden alles samen al 23 ooievaars van een zendertje voorzien. Daarvan zijn op vandaag nog dertien dieren in leven. Het opzet van het zenderproject is om meer inzicht te krijgen in de verspreiding van ooievaars uit het Zwin Natuur Park in ruimte en tijd, ook in functie van veranderende leefomstandigheden van de vogels.
Dat we in onze contreien ooievaars zien vliegen, is minder evident dan het lijkt. Dat mensen de vogels überhaupt kunnen bewonderen in West-Vlaanderen, is grotendeels te danken aan voormalig burgemeester Léon Lippens, vader van de in 2021 overleden Leopold Lippens. In de jaren ‘50 besloot Lippens ooievaars uit te zetten in het Zwin nadat ze als broedvogel al tientallen jaren uitgestorven waren in ons land. Vandaag vormt het natuurpark in Knokke-Heist nog steeds de basis van de volledige populatie in ons land. En daar verzamelen ze nu dus al voor het vijfde jaar op rij grote hoeveelheden data dankzij de zendertjes op de rug van ooievaars – die werken op zonnepanelen.
Afvalstorten in Spanje
“Jaarlijks krijgen drie tot zes vogels een zender, om hun bewegingen te volgen”, legt onderzoeker Wouter Faveyts uit. “Dat idee is gegroeid uit het feit dat veel afvalstorten in Spanje, volgens de Europese wetgeving, binnenkort moeten sluiten of minstens afgebouwd worden. En laat die vuilnisbelten nu net een zéér grote trekpleister zijn voor ooievaars. Voor die dieren is het eigenlijk een fastfoodrestaurant waar ze onbeperkt voedsel vinden.”
De verplichte sluiting van die vuilnisbelten kan dus grote gevolgen hebben voor de trekroutes van de ooievaar. Al hoeft dat op zich geen probleem te zijn, want van nature is de ooievaar het gewoon om richting West-Afrika te trekken om te overwinteren. “Maar sinds ze die afvalstorten ontdekten, werd hun trekroute tijdens de wintermaanden flink ingekort en bleven ze vaker hangen in Spanje”, aldus Faveyts.
Het zenderproject moet het natuurpark dus meer inzicht geven in het gedrag van de ooievaar. En dat levert boeiende resultaten op. Tussen 2019 en 2021 stak amper één jonge ooievaar de Sahara over, maar vorig jaar deden maar liefst drie van de vijf vogels met een zender dat toch. “Die vaststelling toont aan dat het belangrijk is om dit wetenschappelijk project op lange termijn te bestuderen. Ooievaars zijn langlevende dieren en om degelijke inzichten te krijgen is het cruciaal dat een onderzoeksproject als dit lang genoeg kan doorgaan, en dat een aanzienlijk aantal vogels zo lang mogelijk kan worden gevolgd met een zender”, stelt Wouter Faveyts. “Het project leert ons echt welke trekroutes de ooievaars nemen, waar ze overwinteren en geeft ook inzicht in de uitdagingen waarmee de vogels te maken krijgen.”
Verschil met ringnummer
Als de stortplaatsen in Zuid-Europa effectief sluiten, is het alvast hoopgevend nieuws dat de vogels nog steeds de weg naar Afrika blijken te vinden. “Het zenderproject levert ons dagelijks zeer boeiende informatie op. Bij een klassieke ring kunnen we de ooievaars niet exact volgen tijdens hun trektocht. Je moet ook al geluk hebben dat iemand de vogel spot, het ringnummer noteert én ons die gegevens bezorgt. Met de zenders zijn we eigenlijk van niemand afhankelijk. Waar stoppen ze? Hoe snel vliegen ze? Op welke hoogte? We kunnen het live volgen. Elke vijf minuten ontvangen we een signaal. Omdat de zenders in verbinding staat met Google Earth, kunnen we zelfs kijken op wélke locatie of afvalberg ze exact stoppen”, besluit Faveyts. (MM)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
