Het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) en het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) doen steeds meer onderzoek naar haaien in het Belgische deel van de Noordzee. Met behulp van kleine zenders proberen de wetenschappers te ontdekken waar en wanneer verschillende haaisoorten voorkomen, hoe ze zich verplaatsen en welke gebieden belangrijk zijn voor hun overleving. Die kennis is nodig om de dieren en hun leefomgeving beter te beschermen.
“Er is nog verrassend weinig basiskennis over de haaien in onze Noordzee”, weet onderzoeker Jan Reubens van het VLIZ ons te vertellen. “We willen begrijpen waar, waarom en wanneer ze aanwezig zijn. Pas als we dat weten, kunnen we bepalen welke maatregelen echt helpen om hen te beschermen.” Ondertussen zijn al zo’n 140 haaien, vooral hondshaaien en gevlekte gladde haaien, uitgerust met een zender.
Het onderzoek is technisch uitdagend. Haaien zijn niet makkelijk te vangen en elke ingreep moet zo diervriendelijk mogelijk gebeuren. “De vissen worden kort verdoofd, zodat we het zendertje veilig kunnen inplanten”, legt Reubens uit. “
Binnenbrengen
De zenders worden zorgvuldig gekozen in functie van de grootte van de haai, zodat ze geen last veroorzaken. Sommige zenders blijven in het lichaam en zullen akoestische signalen uitzenden, andere komen na verloop van tijd los en kunnen aanspoelen. Wie zo’n zendertje vindt en binnenbrengt bij VLIZ, helpt ons onderzoek enorm vooruit.”
Naast het volgen van individuele dieren onderzoeken de wetenschappers ook de invloed van menselijke activiteiten op het zeeleven. Vooral windmolenparken wekken vragen op. ” Er wordt gespeculeerd dat sommige haaisoorten elektromagnetische velden kunnen waarnemen. Door de aanleg van kabels op de zeebodem voor de windmolenparken kunnen ze mogelijk verward raken of hun gedrag aanpassen. Hoe groot die invloed is, weten we nog niet en net dat willen we nu vastleggen”, aldus Reubens.
Bewakers van balans in de zee
De eerste uitgebreide resultaten worden tegen juni 2026 verwacht. Die moeten duidelijk maken welke zones in de Noordzee als kraamkamer of rustgebied dienen. “Haaien staan redelijk bovenaan de voedselketen en helpen het ecosysteem in balans te houden”, duit Reubens. “Als zulke sleutelsoorten verdwijnen, raakt het hele systeem ontwricht.””Ons doel is om via dit onderzoek de kennis te leveren die nodig is om de Noordzee gezond te houden. Dit doen we voor de haaien, alle andere zeedieren én voor de mens.” (ZB)
