Kan een café de planeet redden?

Enkele vrijwilligers van het Repair Café in Roeselare. © Stefaan Beel

Redactie KW

6 mei 2022, 08:00 Bijgewerkt op: 20 mei 2022, 12:34

West-Vlaanderen is meer Europees dan je zou denken. In deze reeks tonen toekomstige journalisten waar je hier Europa kan vinden. Aflevering 1: met subsidies op café.

Door student journalistiek Thomas Soen

Microgolfovens, radio’s, toasters, naaimachines, dompelpompen, elektrische tandenborstels, kledij en nog veel meer: haast alles wat kapot kan, mag je binnenbrengen in een Repair Café. Onze provincie telt een tiental van die herstelcafés, waar vrijwilligers de spullen en apparaten helemaal gratis een tweede leven geven. Met dank aan… Europa.

De herstelcafés vallen onder het Europese samenwerkingsproject Sharepair. De Europese Unie wil immers uiterlijk tegen 2050 een circulaire economie tot stand brengen waarbij bestaande materialen en producten zo lang mogelijk hergebruikt, gedeeld, verhuurd, hersteld, opgeknapt en gerecycleerd worden. Producten krijgen daardoor een langere levenscyclus, waardoor er nog een minimum aan afval is.

Repair Cafés zijn belangrijk om die doelstellingen te halen. Elektronica en afval van elektrische apparaten vormen momenteel de snelst groeiende afvalstroom in Europa. Met het project Sharepair trekt de Europese Unie een kleine 5 miljoen euro uit om de herstelcafés te ondersteunen. Met die centen werd ook een digitaal platform uit de grond gestampt, waar je gemakkelijk aan de slag kunt met fiches en handleidingen om apparaten te herstellen.

In Vlaanderen zijn de grootste Repair Cafés te vinden in Oostende, Izegem, Deerlijk en Leuven. Die laatste heeft de leiding over het partnerschap van het project.

Geen dagelijks café

Een Repair Café is geen plaats waar je dagelijks iets kan gaan drinken. Michel Gellynck, voorzitter van het Repair Café in Roeselare, legt uit: “Het is een bijeenkomst die ongeveer vijf keer per jaar plaatsvindt en waar mensen samen dingen herstellen. Dan is iedereen welkom om zijn apparaten binnen te brengen en met een drankje bij de hersteller te zitten. Maandelijks houden we ook herstelavonden met een kern van ongeveer twaalf gemotiveerde herstellers, dan zijn er geen toeschouwers aanwezig. Op zulke avonden wisselen de vrijwilligers informatie uit met elkaar en gebeuren de reparaties gemoedelijker. Dat is het leuke aan het project: iedereen blijft bijleren.”

Iets laten herstellen bij een Repair Café is trouwens helemaal gratis. Tevreden klanten kunnen achteraf wel vrijblijvend iets schenken aan de organisatie. Dat geld gaat dan naar benodigdheden om te repareren zoals lijm en afstofmiddel. Het Repair Café in Roeselare kreeg van de stad een plekje in de Brugsesteenweg. De stad ondersteunt het project ten volle en kadert het in zijn Klimaatswitch. Niels Kinds, medewerker van Stad Roeselare: “Onze stad wil enorm inzetten op duurzaamheid en de omschakeling naar een circulaire economie. Sinds twee jaar ben ik fulltime aan de slag om het project Sharepair in Roeselare te ondersteunen. Ik ontlast de vrijwilligers op administratief vlak en door mijn berekeningen ziet de stad ook wat de gratis herstellingen opleveren.”

Duurzaamheid

Een Repair Café kan gemiddeld 90 procent van de binnengebrachte elektrische toestellen herstellen. Iets laten herstellen, is een reflex die we met zijn allen vaker moeten maken. Door de 84 herstellingen in 2021 konden de herstellers in Roeselare maar liefst 5.248 kilo CO2-uitstoot voorkomen. Dat is vergelijkbaar met bijna 44.000 kilometer autorijden. De resultaten mogen er dus zijn, maar de herstellers merken wel een negatieve tendens op. “Goedkope apparaten vallen bijna niet meer te herstellen. We krijgen ze niet meer open en vervangstukken zijn amper te vinden. Het is beter om soms wat meer te betalen en iets duurzaam te kopen in plaats van de goedkopere goederen die we op termijn toch allemaal moeten wegsmijten. Het businessmodel van grote bedrijven moet dringend veranderen, vandaar mijn oproep aan alle mensen om duurzaam te kopen”, vertelt Michel Gellynck.

Circulaire economie

De EU wil werk maken van een duurzame economie, maar dat staat nog in zijn kinderschoenen, zegt Europarlementslid Kathleen Van Brempt (Vooruit). “We zetten nu pas de eerste stappen in het duurzamer maken van onze economie. Europa probeert te werken aan circulaire economie, maar het gaat om veel meer dan dat. Het is een uitdaging om uit te zoeken hoe we onze economie tegelijk sterk én klimaatneutraal kunnen maken.”

Circulaire economie is daarbij cruciaal. Volgens Van Brempt komt er een grote transitie aan. “We willen steeds meer en verscheidene producten, dus creativiteit omtrent recyclage is heel belangrijk. De situatie in Oekraïne heeft ons geleerd dat onafhankelijkheid van grondstoffen noodzakelijk zal zijn voor onze eigen veiligheid. Een reden te meer om in te zetten op circulaire economie. Als we grondstoffen vaker kunnen hergebruiken, moeten we niet meer blijven ontginnen. Projecten als het Repair Café in Roeselare kan ik alleen maar toejuichen.”

De Europeaan in Thomas Soen

“Mijn naam is Thomas Soen. Ik ben 19 jaar en afkomstig uit Desselgem. Ik studeer sportjournalistiek aan Howest en werk momenteel al voor Focus-WTV. Ik vind het Europese project heel belangrijk, omdat je de voordelen ervan in het dagelijkse leven voelt. Dat is ook zo in het project Sharepair dat ik vandaag wil bespreken. Sharepair organiseert Repair Cafés, waar mensen spullen en elektronica kunnen laten herstellen. Het brengt mensen bij elkaar en het is beter voor het milieu. Het is een win-winsituatie. Dat is voor mij ook de toekomst: aan de slag gaan met je spullen, in plaats van alles meteen weg te gooien.” (SC)