Kleine pieterman in opmars aan onze kust: “Draag watersandalen”

De opwarming van het zeewater verklaart de opmars van de kleine pieterman. © VLIZ
Redactie KW

Een Antwerpse vrouw ligt al dagenlang in het ziekenhuis na een prik van een kleine pieterman. De vrouw had wellicht een ernstige allergische reactie, maar ook voor wie niet allergisch is kan de steek van het kleine visje erg pijnlijk zijn. We klopten aan bij het Vlaams Instituut van de Zee en hoorden welke voorzorgsmaatregelen je kan nemen.

Wie graag eens ‘met de voeten in het water gaat’ moet opletten dezer dagen. De kleine pieterman ligt klaar om een venijnige steek uit te delen. “Als je gestoken bent, krijg je in bijvoorbeeld je teen twee duidelijk zichtbare puntjes op een halve centimeter van elkaar, met daarrond veel roodheid en zwelling“, vertelt Jan Seys van het VLIZ. “Deze puntjes zijn de sporen van twee van de zes rugstekels waarmee Echiichthys vipera – de kleine pieterman – is uitgerust. In de groeven aan beide zijden van die stekels en aan de basis van een extra doorn op het kieuwdeksel, bevindt zich een gifklier. Hieruit perst de vis bij gevaar of als hij een prooi wil verschalken een heldergrijze vloeistof met ammoniakgeur, die voor helse pijn zorgt.”

Er bestaat nog geen erkend antigif tegen dergelijke steken. “Wat wel helpt, is je voet in zo warm mogelijk water dompelen”, gaat Jan Seys verder. “Het gif is thermolabiel en verliest zijn werking boven de 40 graden celcius. Het gif uit de wonde proberen te zuigen of de wonde insnijden is overigens niet aan te raden, en ook het gebruik van antibiotica of antitetanus medicatie is veelal overbodig. Een pijnstiller kan natuurlijk wel.”

De pijn en zwelling kunnen ook uitstralen naar het volledige ledemaat, meer dan twee weken aanhouden en vergezeld worden door bewusteloosheid, koorts, misselijkheid, hartkloppingen, ademhalingsproblemen, stuiptrekkingen, en zelfs de dood. “Het gif is dan ook sterk verwant aan dat van de uiterst gevaarlijke pijlstaartrog, steenvis of koraalduivel, en enkele duizendsten van een milliliter volstaat om een muis naar de eeuwige graanvelden te sturen.” De soort is in volle opmars in onze contreien. “Uit een analyse van de verspreiding van 118 vissoorten in de Noordzee in de afgelopen 22 jaar blijkt de kleine pieterman een van de vijf meest expansieve soorten te zijn. De opwarming van het zeewater zou hiervan de oorzaak zijn.”

Het kleine visje houdt van zandige zeebodems. Deze geelbruine, lome graver zoekt vooral in de zomer het ondiepe strandwater op. “Ingegraven in het zand steken dan nog enkel de ogen, de naar boven gerichte bek en de zwarte rugstekels uit. Doorgaans is het een slechte zwemmer, maar als er een prooi – een garnaal, vlokreeftje, worm of visje – in zijn vizier komt, kan hij bliksemsnel toeslaan. Eten doet hij vooral na middernacht. En hoewel het vlees van zijn familiegenoot, de grote pieterman, bijzonder vast en smakelijk is, worden pietermannen in onze contreien nog nauwelijks bevist en gegeten“, weet Jan.

De ultieme tip? Niet meer op blote voeten door het water wandelen, maar watersandalen dragen!

(GLO)

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier