In De Palingbeek registreerde afgelopen zomer een cameraval een boommarter. De soort was helemaal verdwenen uit de Westhoek sinds de vernietiging van de bossen tijdens WO I, maar tientallen jaren van natuurherstel werpen nu dus hun vruchten af. Volgens Kristof Goemaere van Natuurpunt is dat bijzonder goed nieuws en misschien de voorbode voor de terugkeer van andere grote zoogdieren.
“In de loop van juni 2021 bereikte ons heel mooi nieuws. In de Ieperboog, meer bepaald in het provinciaal domein De Palingbeek, werd een boommarter vastgesteld. Dit is de eerste bekende waarneming van deze soort in de zuidelijke Westhoek”, pende Kristof Goemaere euforisch neer in het jongste magazine van Natuurpunt De Bron.
De soort werd met zekerheid vastgesteld door een cameraval, opgesteld door Rollin Verlinde van het fotografencollectief ‘VILDAphoto’. Rollin was in opdracht van de provincie bezig de natuur in het gebied in beeld te brengen. “In het kader van nieuwe producten en de herinrichting van Bezoekerscentrum De Palingbeek, waarin de focus ligt op het zichtbaar maken van de onzichtbare wereld van dieren, was er nood aan foto- en filmbeelden van dieren in hun leefwereld in de Palingbeek, doorheen het jaar over de verschillende seizoenen heen”, legt Liesbeth Sobry, educator bij Bezoekerscentrum De Palingbeek. “Daarom worden een jaar lang – van mei 2021 tot mei 2022 – opnames gemaakt in het domein. Dat gebeurt met verschillende tools, zoals wildcamera’s, infraroodcamera’s, onderwatercamera… Tijdens één van de opnames kwam de boommarter in beeld.”
Bijzonder schuw roofdier
Cameravallen zijn verborgen camera’s die bewegende objecten, ook in het donker, filmen. “De verrassing én verbazing was enorm toen plots een boommarter zeer mooi in beeld verscheen op de cameraval”, vertelt Kristof Goemaere. “Van dit prachtige, bijzonder schuwe roofdier zijn in de hele Westhoek amper waarnemingen bekend. Er kan met bijna-zekerheid worden aangenomen dat deze diersoort sedert de algemene vernietiging van alle bossen rond Ieper tijdens de Eerste Wereldoorlog, dus al méér dan een eeuw geleden, niet voorkwam in de ruime regio. Tot dit jaar dus. Maar ook voordien, in de 19de eeuw, lag de populatie marters, zowel boom- als steenmarter, in West- en Oost-Vlaanderen bijzonder laag vanwege een voortdurende verdelging door de mens.”
Verkeersslachtoffers
“Deze waarneming getuigt dan ook van een vrij recente kolonisatie”, vervolgt Kristof. “Het is natuurlijk mogelijk dat de boommarter hier eventjes onder de radar bleef en al langer in de regio verblijft, maar gezien cameravallen al wijdverspreid worden ingezet, onder meer ook in het onderzoek naar de eikelmuis, is het meestal een kwestie van tijd vooraleer nieuwe soorten worden vastgesteld. Naast cameravallen geven helaas ook verkeersslachtoffers vrij snel een indicatie van de kolonisatie door nieuwe soorten. Denk maar aan de vele meldingen van steenmarter, eekhoorn en vos als verkeersslachtoffer tijdens de beginjaren na hun terugkeer tussen 1995 en 2015. Voorlopig wist de boommarter hieraan te ontsnappen.”
Vanuit Wijnendalebos
De afgelopen decennia zijn er wel meer grote zoogdieren teruggekeerd naar de Westhoek. “De ree bijvoorbeeld was dertig jaar geleden nauwelijks aanwezig in de regio, maar de boommarter is een speciaal geval, want dat is een soort die in heel Vlaanderen nauwelijks aanwezig was. Stelselmatig is de soort vanuit de Ardennen, waar hij nooit verdwenen is, beginnen oprukken. Dat was voornamelijk in Limburg en Antwerpen. West-Vlaanderen bleef achter. Het begon met een aantal meldingen in het Wijnendalebos. Het heeft lang geduurd voor we bevestiging hadden van hun aanwezigheid in de Palingbeek, maar misschien zijn er nog locaties waar ze zitten.”
Landschapsherstel
Volgens Kristof is de terugkeer van de bever een verrijking voor de streek. “Na meer dan een eeuw afwezigheid is dit toch wel een vrij spectaculaire soort die onze zuidelijke Westhoek terug koloniseert. De meeste zoogdieren reageren trager dan bijvoorbeeld vogels op biotoopherstel of nieuwe potenties in een bepaald gebied, gezien hun mobiliteit en voortplantingsvermogen een stuk lager ligt. Maar op termijn lukt het dus wel. Of de soort zich al definitief gevestigd heeft en tot voorplanting komt, weten we voorlopig niet. Het landschap is er alvast prima geschikt en de oppervlakte goed ontwikkeld bos binnen de Ieperboog is intussen, na 100 jaar landschapsherstel, zeker voldoende om een populatie op te bouwen. Ook richting de Heuvellandse bosgebieden moeten er potenties zijn. Rond de Palingbeek zijn de afgelopen tien jaar de bossen aanzienlijk uitgebreid. De grootste bedreiging voor de boommarter is nog steeds het verkeer, maar in grotere bossen is dat minder een probleem.”
Wolf
Mogelijk kunnen er nog nieuwe soorten opduiken in de Westhoek. “Bijvoorbeeld de bever”, vertelt Kristof. “We zien dat die op een aantal plaatsen in West-Vlaanderen opduikt. Eventueel de otter op termijn. Die zijn zeker in de Scheldevallei aan een terugkeer bezig. De das is ook zo’n grote marterachtige die momenteel in West-Vlaanderen nauwelijks voorkomt, met uitzondering van de regio rond Brugge. Ze zijn echter ook in Frankrijk aanwezig, dus mogelijk kunnen ze de grens oversteken. Vroeger hebben ze alleszins nog in het Heuvelland gezeten. Voor de wolf zijn de natuurgebieden te klein om voldoende voedsel te vinden. Het is echter niet uitgesloten dat een wolf ooit door West-Vlaanderen trekt vanuit een andere regio. De wolven die zich nu in Limburg gevestigd hebben komen vanuit Duitsland en hebben grote afstanden afgelegd, ook door bewoond gebied.”
Zichtbaarder dan steenmarter
Dat u tijdens uw wandeling in De Palingbeek binnenkort oog in oog staat met een boommarter is wel nog zeer klein. “De boommarter is iets zichtbaarder dan de steenmarter omdat hij soms ook overdag actief is, maar er zijn er nog altijd heel weinig. De kans is dus nog altijd zeer klein. Momenteel toch, maar misschien is dat over vijf jaar anders. In de Ardennen zijn er bijvoorbeeld nu en dan meldingen van wandelaars die een boommarter een eekhoorn zien achtervolgen. Dat kan dus allemaal nog gebeuren”, besluit Kristof.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
