Droogte velt geen gezonde bomen

Sterven onze bomen staande? Een aantal laat veel vroeger dan anders de bladeren los. Het voelt als zomer in onze tuinen, maar het ziet er al uit als herfst. De aanhoudende droogte – al een aantal jaar op rij – en de extreem hoge temperaturen maken het de bomen lastig. “Maar”, stelt Charles Van Tieghem van boomkwekerij Joos in Waregem ons gerust, “bomen zijn sterk. Een gezonde boom overleeft. Maar voor jonge aanplant die aan zijn lot wordt overgelaten én bomen die al problemen hadden met hun ondergrond kan het noodlottig worden.”

De vraag naar bomen is groot. Jonge mensen, zelfs in steden, durven voor hun tuin weer voor bomen kiezen. “Een tuin zonder bomen is eigenlijk een kamer zonder meubels,” zegt Charles Van Tieghem. “Het zal natuurlijk geen toeval zijn dat er bijvoorbeeld veel vraag is naar schaduwbomen. Mensen ondervinden dat het in zulke zomers als de recente bakken en braden is op hun zuidgericht terras. Meerstammige bomen brengen schaduw en verkoeling.” Er wordt beweerd dat het tot graden minder warm is onder de kruin van een boom. “Minstens tien graden,” zegt Charles Van Tieghem. “De bladverdamping geeft verkoeling. En de schaduw ook, natuurlijk.”

Bladval is normaal

Volwassen bomen op gezonde grond overleven dus. Dat ze hun bladeren nu al loslaten, is normaal. “Gezonde bomen laten inderdaad bij zo’n weer hun bladeren vallen. Ze gaan vroeger dan anders in herfstmodus. Dat is op zich geen probleem. Maar voor jonge bomen die recent geplant zijn, is wel nazorg nodig. En meer dan mensen doorgaans aannemen. Jonge bomen hebben water nodig. Niet alleen het eerste jaar, maar ook de jaren daarop. En mensen schatten het weer vaak verkeerd in. Een miezerige dag is voor velen al een regendag, maar jonge bomen hebben meer nodig dan wat dat gemiezer aan water levert. Die nazorg is vaak veel te beperkt of mensen grijpen te laat in”, legt Charles uit. Al geeft hij meteen ook toe dat het niet eenvoudig is. Er spelen veel factoren mee die niet altijd zichtbaar zijn. “Vooral de ondergrond is heel belangrijk voor een boom. Een goede ondergrond bevat voldoende organisch materiaal, humus en water. Maar te veel water kan ook schadelijk zijn, omdat de grond dan te weinig zuurstof kan bevatten.”

Ondergrond is belangrijk

Mensen sukkelen wel eens met bomen op grond van verkavelingen. “De bovenste laag van de grond is voor de bouwwerken weggehaald en de grond is er vaak dichtgereden door de machines. Er zit geen zuurstof meer in de grond en vaak ontbreekt er ook voldoende organisch materiaal. In zulke omstandigheden is het normaal dat jonge bomen moeilijk aanpakken,” zegt de Waregemse boomkweker.

“Jongeren kiezen echt weer voor bomen in hun tuin. Zelfs in stadstuinen. Dat is hoopgevend.”

Moeten we niet meer kiezen voor zuiderse boomsoorten als het klimaat hier echt zuiders wordt? Er wordt beweerd dat onze beuken en eiken het lastig hebben en dat ze minder geschikt zijn voor de zomers die we nu meemaken. “Ik zal je straks een beuk laten zien die er behoorlijk fris bij staat,” zegt Charles Van Tieghem. “De meeste bomen van bij ons kunnen tegen dit soort weer. Maar natuurlijk, bomen die niet op een geschikte plaats staan, hebben het lastig. Er zijn eiken en beuken langs de wegen bijvoorbeeld die lijden, maar dat heeft vooral te maken met de slechte ondergrond of met gebrek aan wortelruimte.”

Zuiderse soorten

Volgens de Waregemse boomkweker is de vraag naar zuiderse boomsoorten toegenomen. “Bijvoorbeeld de vraag naar steeneiken. Maar daar moeten we toch mee oppassen en zeker nagaan hoe vorstgevoelig die zuiderse bomen zijn. Hoe de winters evolueren bij ons, weten we niet, maar het kan nog altijd vriezen, zeker in het binnenland, en bepaalde zuiderse soorten kunnen daar niet tegen.”

Eigenlijk moeten we het aantal boomsoorten die al of niet passen bij het gewijzigde klimaat inperken. Charles: “Elke soort heeft haar specifieke eigenschappen en nut in onze leefomgeving. Het komt er vooral op aan om de omstandigheden te verbeteren waarin de bomen moeten groeien,” zegt de Waregemse boomkweker.

Fruitbomen

Opvallend is trouwens dat ook de vraag naar fruitbomen groeit. “Het gaat om alle soorten fruit, onder andere ook om allerlei bessensoorten. En… oude inlandse soorten zijn ineens weer in trek. Ik denk aan de mispel, aan de kweepeer en de zwarte moerbei.”

Boomkwekerij Joos bevindt zich in de buurt van de Gentsesteenweg in Waregem (Beveren-Leie). Het geraas van de drukke steenweg dringt niet door tot het unieke domein, met onder meer nog een hoogstammige boomgaard en oude, unieke bomen. Een parel van rust en stilte ook. “Maar”, zegt vader Joos en passant, “mensen moeten weer cultuur in de tuin durven brengen. Tuinen missen vandaag ritme, beweging, muziek, dans…,” zegt hij lyrisch.