Boeren kleuren akkers oranje

© TOGH
Tom Gheeraert
Tom Gheeraert Medewerker KW

De landbouwers zijn druk bezig op de akkers. Maar… wie geregeld door open landschappen rijdt of wandelt, kan er niet naast kijken: een deel van de velden kleurt opvallend oranje. Volgens de natuurvereniging Natuurpunt is dat een gevolg van glyfosaat. Dat is een stof waarmee graslanden worden doodgespoten om nieuwe teelten mogelijk te maken. Landbouwersorganisatie ABS relativeert dat gebruik van glyfosaat. “Veel van die velden zijn bezaaid met Japanse haver die sterft bij vriestemperaturen.”

“Het is een jaarlijks terugkerend fenomeen in de lente: akkers en graslanden kleuren fluo-oranje. Oorzaak? Glyfosaat, een stof die ingezet wordt om graslanden letterlijk schoon te vegen voor nieuwe teelten. Wat overblijft zijn kale, oranje velden waar elke vorm van leven tijdelijk doodgespoten wordt”, klinkt het bij Hendrik Moeremans en Freek Verdonckt van Natuurpunt.

“Het oranje ontlokt deze dagen vooral op sociale media heftige reacties. Het toont dat burgers zich meer en meer beginnen af te vragen of de intensieve landbouwpraktijk wel met voldoende voorzorg gebeurt voor het leefmilieu en de boerennatuur. Ironisch genoeg zijn het vaak groenbemesters, ecologisch bedoelde maatregelen waarvoor financiële steun toegekend wordt via het Europese landbouwbeleid (GLB), die vandaag doodgespoten worden.”

Kankerverwekkend

Volgens het International Agency for Research on Cancer is glyfosaat ‘waarschijnlijk kankerverwekkend’ voor wie het gebruikt en er aan blootstaat. Particulieren en groendiensten mogen het niet meer gebruiken. Voor landbouwtoepassingen werd een uitstel op het verbod voor vijf jaar goedgekeurd.

“Hoewel glyfosaat al decennia wordt gebruikt in de landbouw, is ook de impact van het product op de boerennatuur nog veel te weinig onderzocht, zeker in combinatie met andere pesticiden. Tegelijk wordt het steeds moeilijker ontkennen hoe het insectenleven stelselmatig achteruit gaat en bodems verschralen. Met gehoor te geven aan de publieke ontstentenis over de oranje velden hoopt Natuurpunt daarmee een breed draagvlak te creëren om ervoor te ijveren dat onze landbouwpraktijken en ons voedselsysteem consequent duurzamer moeten worden.”

Twijfels over bindmiddel

De landbouwsector relativeert het probleem. “Het gaat niet over het product glyfosaat, maar over het bindmiddel dat erin zit. Veel handelsmerken gebruiken glyfosaat, maar er is één merk waar er een bindmiddel in zit waar er twijfels over bestaan. Daar wordt altijd verkeerde informatie over verspreid”, zegt voorzitter Danny Metsu van ABS Ieper.

“Ik zeg niet dat ik toejuich dat alles zomaar met chemische producten wordt behandeld. Als het anders kan, dan mag dat van mij. Maar de mensen vergeten dat de landbouwers door Europa verplicht worden om steeds meer groenbemesters in te zaaien. Er wordt maar een heel klein aantal soorten groenbemesters aanvaard, vooral grasachtigen. Daar wringt het schoentje, want grassen bevriezen niet in de winter.”

Landbouwers beschikken over weinig efficiënte alternatieven voor glyfosaat

“Een deel van de velden waarop Natuurpunt doelt is ingezaaid met Japanse haver. Men denkt dat die doodgespoten is, maar als het één dag vriest in de winter gaat dat vanzelf dood. Dat is wel een variëteit die goed zichzelf vernietigt in de winter. Als je daar een keer over rijdt, dan is dat volledig vermalen in de grond. Dat is het ideale scenario. Het grote probleem is dat wij groenbemesters moeten zaaien van eind juli tot halfweg oktober en dat je vanaf half september niet anders dan grasachtigen kan zaaien, maar die vriezen niet dood. Dat blijft doorgroeien. Dan krijg je dat niet allemaal ondergeploegd, waardoor het een zware belemmering wordt voor je nieuwe teelt. Daardoor zijn de landbouwers verplicht om een deel te vernietigen met dat glyfosaat.”

Omploegen van grassen

Volgens Natuurpunt zijn er alternatieven, zoals het omploegen van de grassen, maar dat is heel arbeidsintensief en duur. “Sproeien kost ongeveer 20 euro per hectare”, zegt Danny Metsu. “Met een tractor grassen kapot frezen kost je 55 à 60 euro per uur. Je zal een uur of drie bezig zijn per hectare. Dan is de keuze rap gemaakt.”

Bij Natuurpunt beseffen ze dat landbouwers niet veel keuze hebben, aangezien ze het nu al moeilijk hebben om het hoofd boven water te houden. “Dat is misschien wel de kern van dit probleem. De oranje velden zijn een klassieke manier van ‘kosten drukken’ in een landbouw- en voedselsysteem dat boeren permanent economisch onder druk zet met lage prijzen. De rekening wordt daarbij doorgeschoven naar omgeving en leefmilieu. In die zin draagt de prijsbewuste consument ergens mee een verantwoordelijkheid over de kleur van ons landschap, door zijn keuze in de supermarkt”, klinkt het.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier