Wibilinga zet een heel jaar lang de spots op Constant Vansteenkiste, Wevelgemnaar en uitvinder van de warmwaterrootputten en de zwingelturbine. De organisatie van de lange rij activiteiten in 2019 gebeurt in samenwerking met een hele rits Wevelgemse verenigingen.
De Vlassers is nog altijd de bijnaam van de inwoners van Wevelgem. En daar zijn ze trots op, hoewel de vlasnijverheid nauwelijks nog aanwezig is en diepe wonden sloeg in de jaren 70. Toch blijft Wevelgem de vlasgemeente, eerder dan andere gemeenten langs de Leie waar in de negentiende en twintigste eeuw het vlas werd geroot.
Dat is voor een groot stuk te danken aan Constant Vansteenkiste, geboren in Wevelgem in 1869. Het is moeilijk de geschiedenis van de vlasindustrie te schrijven zonder zijn naam te vermelden. Hij was onder meer de uitvinder van het warmwaterroten en de zwingelturbine en lag zo aan de basis van de industrialisatie van de vlasbewerking.
Golden River
150 jaar na zijn geboorte neemt heemkundige kring Wibilinga het initiatief om samen met een hele resem partners de vlasbewerking in het algemeen en Constant Vansteenkiste in het bijzonder in het voetlicht te plaatsen. “Constant Vansteenkiste was een buitengewoon intrigerende figuur”, weet coördinator Xavier Defrancq. “Samen met zijn broer Jozef bekwam hij een zestigtal patenten die de vlasindustrie naar een nieuw niveau hebben getild.”
Tot zijn vijftiende liep hij school in het college in Menen, waarna hij in het vlasbedrijf van vader Bernard ging werken. “Constant was eerder een uitvinder dan een zakenman”, vertelt Xavier. “Tot het einde van de 19de eeuw werd alle vlas in de Leie – de Golden River – geroot. De kwaliteit liep echter terug zodat hij op zoek ging naar andere manieren. Zo stelde hij vast dat warmwaterroten in betonnen roottanks zoals je ze nog her en der ziet staan, een minstens even goed resultaat had. Je kan je wel voorstellen dat zijn nieuwigheden op heel wat verzet stootten van de lokale vlassers en eigenaars die land hadden langs de Leie.”
De eerste warmwaterrootput bouwde Constant samen met broer Jozef in 1912 op de Kruishoek. Na de oorlog maakte hij tal van omzwervingen in Europa en bouwde onder meer roterijen in Duitsland, Estland en Rusland. Tijdens die periode werkte hij aan de ontwikkeling van allerhande machines, vooral zwingelmachines. Zo ook de gekende zwingelturbine voor het reinigen van de vlasvezels. Het eerste exemplaar dat de broers samen bouwden, staat sinds 1981 in Texture, het vroegere vlasmuseum. Het behoort tot het industrieel erfgoed.
Picanol
“Het is werkelijk niet te schatten wat deze man allemaal heeft betekend”, vervolgt Ludo Vanhove. “Rond 1928 keerde hij naar België terug want Jozef had in Ieper een grote metaalverwerkende gieterij en fabriek gekocht. Die kreeg de naam Gieterij en Werkhuizen Vansteenkiste en zou later het gekende Picanol worden. Daar werden de machines die Constant uitdacht door Jozef in bruikbare werktuigen omgezet. Zo was hij niet langer afhankelijk van anderen voor de bouw van zijn machines.”
De heemkundekring organiseert een heel jaar lang activiteiten. Dit weekend staat een erfgoedwandeling op het programma. In het weekend van 15 en 16 juni is er een fietstocht en het toneelstuk ‘Van vlas en van menschen’. “We hebben ook toestemming van de gemeente gekregen om een herdenkingsplaat te plaatsen. Waar die zal komen, moeten we nog beslissen.”
Info: de erfgoedwandeling ‘In het spoor van de Vansteenkistes’ vertrekt op zaterdag 25 mei om 13.15 uur aan het kruispunt Kruisstraat-Kijkuitstraat. Inschrijven kan via secretariaat@wibilinga.be. De wandeling kost 5 euro, met drankje en taart inbegrepen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier