Collega’s bij Universiteit Gent zijn afkomstig uit Lichtervelde en… Lichterfelde

Leen Bruijneel uit Lichtervelde en haar collega Torsten Leuschner hebben meer met elkaar gemeen dan ze dachten. Torsten is immers afkomstig van Lichterfelde, een Berlijnse voorstad die werd opgericht door… Lichterveldenaars. “Daar in Duitsland kennen ze ons dorpje”, zegt Leen.

Leen Bruijneel (31) en professor Torsten Leuschner (53) zijn collega’s bij de Universiteit Gent. Sterker: ze zitten naast elkaar op het werk. Maar behalve hun bureau en hun liefde voor de Duitse taal, hebben ze nog meer met elkaar gemeen. Met lichte zin voor overdrijving zouden we zelfs kunnen stellen dat de voorouders van Leen de stad van haar collega lang geleden stichtten. Leen woont immers in Lichtervelde, terwijl Torsten afkomstig is van Lichterfelde, een voorstad van Berlijn.

Fysieke bewijzen om aan te tonen dat Lichterveldenaars Lichterfelde stichtten, zijn er niet, maar wel sterke aanwijzingen. De naam Lichtervelde, met een v, duikt voor het eerst op in 1127 in een moordverslag van Karel De Goede na de bevolkingsexplosie van de elfde eeuw. In de dertiende eeuw zorgden een sterk gestegen bevolkingscijfer, hoge grondprijzen, stijgende voedselprijzen en mislukte oogsten voor hongersnood en armoede. In diezelfde periode deden Duitse graven en hertogen aan gebiedsuitbreiding. Hiervoor werden ronselaars naar het westen gestuurd om mensen te rekruteren. Gelokt door een belastingvrijstelling en een leven zonder armoede en hongersnood, trokken veel westerlingen naar het oosten. De Vlaamse boeren vestigden zich vooral in de streek rond Berlijn. Een streek die qua bodem sterke gelijkenissen vertoonde met die van bij ons.

Karel Van de Poele

De naam Lichterfelde werd dan weer voor het eerst gebruikt in 1375 door de Duitse keizer Karel IV tijdens een inventarisatie. In die inventarisatie wordt de dorpsherberg bestempeld als ‘niets opbrengend’. Bizar voor een stad die wellicht werd gesticht door Belgen, die toch bekend staan voor hun voorliefde voor bier. In 1870 fusioneerde de Berlijnse voorstad met Giesendorf. Zo kwam de naam Groß-Lichterfelde tot stand. Giesendorf werd hoogstwaarschijnlijk in dezelfde periode gesticht als Lichterfelde, wellicht ook door Vlamingen.

Tot slot is er nóg een markant feit dat de twee gemeenten met elkaar verbindt. De in Lichtervelde geboren Karel van de Poele is de uitvinder van de elektrische tram. En waar reed de eerste elektrische tram in 1881? Jawel, in het Berlijnse Lichterfelde.

“Je hebt je huiswerk goed gemaakt”, zegt Torsten als we hem vertellen over het Duitste Lichterfelde. “Ik heb er gewoond van mijn zesde tot mijn 22ste. Dat schept wel een band. Mijn ouders wonen nu in Marienfelde, net naast Lichterfelde. Maar het is soms makkelijker om de trein richting Lichterfelde te nemen om hen te bezoeken dan die naar Marienfelde. Op die manier kom ik er toch nog een drietal keer per jaar. En het is altijd een blij weerzien, ik heb mijn jeugd daar beleefd. Een beetje zoals Koolskamp voor Leen, denk ik.”

Leen Bruijneel woont nu drie jaar in Lichtervelde, maar is zes kilometer verderop in Koolskamp geboren. “Ik ben verhuisd naar Lichtervelde omdat ik hier makkelijker de trein kan nemen naar Gent.” Beiden werken ze aan de Ugent in de vakgroep Taalkunde, waar ze nota bene Duits geven. “Duits is altijd mijn passie geweest. Tijdens mijn Erasmus heb ik zes maanden in Mainz gewoond. Daar sprak niemand Nederlands. Dat was echt een taalbad. En als ik een boek lees, dan is het in het Duits. Nooit in het Nederlands.”

“Ik heb zelfs nog les gegeven aan Leen”, vult Torsten aan, die naast Duits ook geschiedenis gestudeerd heeft. “Daarin moesten we een specialisatie kiezen. Ik koos voor de Duits-Nederlandse betrekkingen. Daardoor weet ik er wel wat van. En ik ben ook al eens in Lichtervelde geweest. Leuk dorpje.”

Op de berg

Als er na het lezen van dit stuk Lichterveldenaren zijn, die naar het Duitse Lichterfelde willen reizen, heeft Torsten nog een leuke tip. “Lichterfelde is zeer vlak. Er is één kunstmatige miniberg van 30 meter die zeer dicht bij de plek ligt waar de Berlijnse Muur stond. Die heuvel werd gebruikt door vliegpionier Otto Lilienthal (ontwerper van vele zweefvliegtuigen, red.). Vanaf die berg deed hij zijn vliegexperimenten. En als je vandaag op die ‘berg’ staat, heb je een mooi zicht op Lichterfelde en de televisietoren van Berlijn. Echt een aanrader.”

En de troeven van Lichtervelde? “Er staat een zeer oude doopvont in de kerk die je moet zien. En ook de Papes Putten. Visvijvers, waar jaarlijks een pop-upbar is”, geeft Leen enkele tips.

“Lichterfelde is veel groter”, weet Torsten. “85.000 inwoners. Dat is toch een verschil. Toch weten weinig Lichterfeldenaren, en andere Berlijners, over het bestaan van het West-Vlaamse Lichtervelde.”

“Ik kreeg ooit een kaartje van een Berlijner”, besluit Leen. “Ik volgde een workshop bij hem, en toen ik terug was stuurde hij me een kaartje van het Duitste Lichterfelde omdat ik ging verhuizen naar het Lichtervelde. Hij wist dat wel.”

(Tom Rutsaert)