Archeologen leggen 400 jaar oude gewelven bloot in Oostende

Floris Beke van RAAP België heeft de leiding over de archeologische opgravingen op de Duinhelmsite achter de Steense Dijk. © Peter Maenhoudt
Jeffrey Roos
Jeffrey Roos Medewerker KW

Aan de rand van sportpark De Schorre werden langs de Zilverlaan heel wat archeologische vondsten gedaan. Naast een loopgraaf uit de Tweede Wereldoorlog werden ook nog gewelven blootgelegd van net voor het Beleg van Oostende van 1601 tot 1604.

Op de site waar op termijn een autoluwe woonwijk moet komen, werden heel wat waardevolle archeologische vondsten gedaan. “Een jaar geleden zijn hier proefsleuven getrokken en daaruit is gebleken dat er archeologie aanwezig was“, vertelt Floris Beke, archeoloog bij RAAP België. “Daarna heeft de bouwheer ons aangesteld om de opgravingen te doen zodat hij nadien geen vertragingen oploopt met zijn bouwplannen.”

De opgravingen op het terrein zijn ondertussen twee weken bezig en daarbij werden heel wat gewelven blootgelegd. “De opgravingen toonden ons gewelven uit twee grote perioden. De eerste vondst dateert van tijdens de Tweede wereldoorlog”, gaat de archeoloog verder. “We hebben een loopgraaf blootgelegd van tijdens de Tweede Wereldoorlog. De loopgraaf loopt van de ene kant van het terrein naar de andere kant. De loopgraaf werd dichtgegooid aan de ene kant, maar werd verder uitgegraven aan de andere kant. Op de plaatsen waar die dichtgegooid werd, we vermoeden na de Tweede Wereldoorlog, hebben we nog een geweer gevonden, we vermoeden een Duits geweer. Verder vonden we veel flessen en afvalmateriaal, waarschijnlijk afkomstig van de soldaten. Daarnaast legden we ook een logistiek gebouw bloot dat dateert van die tijd.”

Bijna perfect bewaard

Maar nog groter is de vondst van gewelven die maar liefst 400 jaar of misschien wel ouder zijn. “Het Beleg van Oostende was erg belangrijk voor de regio. Dat heeft er voor gezorgd dat het terrein waar de nieuwe huizen op komen te staan allemaal onder water stonden in die tijd. Daardoor werd er hier een pakket klei afgezet van zo’n 40 tot 50 centimeter. Dat heeft vermoedelijk een boerderij die dateert van nog voor die tijd volledig afgedekt. Daardoor is alles zo goed en bijna perfect bewaard gebleven voor ons”, glundert Floris.

Eigenlijk is onze vondst hier best te vergelijken met Pompeï

“De muurresten die we hier zien… ongelooflijk. Daarnaast vonden we ook nog vijf haarden terug. We herkennen de vloertjes. Vroeger werden de vloeren bedekt met leem. De echte vloeren waren voor de iets rijkeren of voor gemeenschappen. Waarschijnlijk woonde hier een gemeenschap. De boerderij, als het al een boerderij was, die hier heeft gestaan is vermoedelijk afgebrand of geplunderd. Daarna kwam het Beleg. We vermoeden dat de gebouwen allemaal in één lijn liggen. Aan de toegang van de gebouwen zien we kleine terrasjes waar de deuren zich situeren.”

De archeologische opgravingen op de Duinhelmsite.
De archeologische opgravingen op de Duinhelmsite.© Peter Maenhoudt

Een dergelijke ontdekking is voor archeologen heel uitzonderlijk. “We hebben hier bewoning die we kunnen dateren rond 1550 en we weten dat alles in 1603 werd afgedekt tijdens het Beleg van Oostende… We kijken hier naar een periode van 50 jaar. We kijken daarbij vooral wat aanwezig is van potten. We vonden heel veel kannen en kruiken uit die tijd. Het is ook daardoor dat we er een periode op kunnen plakken. We weten dat die pannen en kruiken uit die periode komen. Ze noemen dat een afgesloten context.”

Zoals Raversijde

“Eigenlijk is het best te vergelijken met Pompeï. Alles wordt afgedekt door een vulkaanuitbarsting en daaronder heb je alles perfect van de Romeinse periode. Het organisch materiaal is uiteraard niet bewaard gebleven, maar wel heel veel potscherven, stenen, metaalvondsten… Zelfs musketkogels vonden we. Dat wil zeggen dat er hier misschien wel een belegering was of toch minstens schietactiviteiten”, aldus Floris Beke.

Verschillende voorwerpen werden teruggevonden.
Verschillende voorwerpen werden teruggevonden.© Peter Maenhoudt

Alles wordt momenteel opgemeten en wordt laag per laag verzameld, geregistreerd en gearchiveerd. “Gebouw per gebouw wordt bekeken. We vonden zaken terug die we verwachten in een keuken. Zo kunnen we die ene plaats als keuken toewijzen. In een ander gebouw vonden we dan weer maalstenen, dat zou kunnen wijzen op een opslagplaats of een ambachtelijke activiteit. We proberen de hele site in kaart te brengen en zo alles te registreren. De vondsten zijn eigenlijk vergelijkbaar met Raversijde. Die zijn echter wel 100 jaar ouder. Maar dit is zeker van dezelfde waarde”, besluit de archeoloog.

Na de registratie kan de bouwheer in principe starten met de effectieve bouwwerken. Op de site bouwt Condor 65 woningen in een autoluwe zone met in het midden een gemeenschappelijke ruimte. Onder de gebouwen komt een ondergrondse parking. Daarnaast komen er 50 sociale woningen van Woonwel. Ook Vzw Duinhelm bouwt er 22 kamers voor haar cliënten.

Tuin op de gewelven

“We hebben eigenlijk goed nieuws”, vertelt Ronny Callemin, bestuurder van vzw Duinhelm en coördinator van de bouwwerken. “Nadat alle opgravingen gebeurd zijn en nadat de registratie voltooid is, zullen de gewelven niet weggehaald worden, maar komt er anderhalve meter aarde over de gewelven. Het voordeel is dat we onze nieuwbouw niet op de gewelven bouwen, maar vlak ernaast. Op de gewelven wordt wel onze tuin aangelegd. Daardoor kan alles netjes bewaard blijven.”

Onder andere een stuk van een geweer werd teruggevonden.
Onder andere een stuk van een geweer werd teruggevonden.© Peter Maenhoudt

Voor de vzw was het een grote schok toen ontdekt werd wat er zich hier 400 jaar geleden had afgespeeld. “Het is onvoorstelbaar. Onze bouw liep daardoor wel vertraging op, maar dat nemen we er graag bij. De wetgeving in Vlaanderen verplicht ons echter om de kosten van de opgravingen te dragen. En die lopen al snel op tussen de 50.000 en de 100.000 euro. Tenzij we de grond niet zouden gebruiken als bouwgrond maar de aanvraag daarvoor werd ondertussen goedgekeurd en er is geen weg terug.”

Na de registratie komt er groen licht van de archeologen en dan kan de bouw eindelijk starten. “We verwachten dat de bouw in het najaar van start zal kunnen gaan.”

“Na misschien nog twee maanden extra uitstel door het coronavirus maar dat weten we nog niet”, besluit Ronny Callemin.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier