West-Vlaamse wijn wordt beter met de jaren: jaarlijks al 200.000 flessen op de markt

Het gaat de West-Vlaamse wijnbouwsector voor de wind. Voor het tweede jaar op rij is de wijnpluk vroeger dan voorzien gestart, met dank aan de uitzonderlijk warme temperaturen van afgelopen zomer. Het hart van de sector bevindt zich in de Westhoek, waar liefst negentien wijnbouwers actief zijn. Die produceren nu al jaarlijks 200.000 flessen. Geen toeval, vindt ook Martin Bacquaert van het wijndomein Entre-Deux-Monts in Heuvelland, want de streek herbergt het perfecte wijnklimaat. “Onze West-Vlaamse wijnen kunnen tippen aan de Franse toppers”, zegt hij.

Wie de streek rond Heuvelland verkent, kan er niet naast kijken. Wijn is hot in de Westhoek. In amper een kwarteeuw is de West-Vlaamse wijnbouw uitgegroeid tot een stevige groeisector die jaar na jaar betere cijfers kan voorleggen. Anno 2019 produceren de 19 wijnbouwers van de Westhoek samen 200.000 flessen wijn. De helft daarvan passeert door de handen van Martin Bacquaert (38) van Entre-Deux-Monts, met 18 hectare de grootste wijnbouwer van de provincie.

Hij plantte in 2005 zijn eerste wijnranken aan en kon in 2008 de eerste pluk realiseren. “Ik ben eigenlijk toevallig in het wereldje beland”, verduidelijkt hij. “Mijn vader Yves was bier- en wijnhandelaar en een leverancier uit Bordeaux vroeg me om bij hem te helpen tijdens de wijnpluk. Daar heb ik de liefde voor de sector opgedaan. Ik wist meteen dat ik zelf wijnbouwer wilde worden.”

Extremen

De voorbije veertien jaar legde Martin met zijn Entre-Deux-Monts – een verwijzing naar de Rode- en Zwarteberg – een enorme weg af. Van 3.000 flessen in 2008 naar 100.000 stuks op vandaag. “Maar het is voor mij en mijn collega-wijnbouwers keihard werken”, glimlacht hij. “Er is de voorbije jaren enorm veel veranderd. We werken jaar na jaar professioneler en ondervinden de klimaatverandering aan de lijve. Voor het tweede jaar op rij is de wijnpluk twee weken vroeger dan normaal gestart, met dank aan het uitzonderlijk warme weer van de voorbije zomermaanden. De weersomstandigheden vervallen steeds vaker in extremen. Nu beleven we twee kurkdroge zomers op rij, maar voor hetzelfde geld wordt 2020 een kletsnatte editie.”

“Druivenranken kunnen echter heel goed met de huidige droogte om. De wortels reiken tot twee meter diep en vinden zo voldoende grondwater. Het grootste risico voor onze planten is lentevorst. Maar de invloed van de nabijheid van Noordzee zorgt voor een goeie buffer. Deze streek herbergt eigenlijk het perfecte wijnklimaat. Een goeie gemiddelde temperatuur en veel hellingen die geschikt zijn voor wijnbouw. Vorig jaar was één graad Celsius onder het vriespunt het koudste moment van het jaar, terwijl het in de dorpskern van Westouter – 35 meter lager – drie graden onder nul was. Voor ons een wereld van verschil. De terroir zit ook perfect in elkaar. Veel ijzerzandsteen en silex in een relatief droge bodem.”

“West-Vlaamse wijn is allang geen hype meer” – Martin Bacquart

De klimaatverandering brengt ook opportuniteiten met zich mee, zegt Martin. “We kunnen wel wat experimenteren met andere, meer zuiderse, druivensoorten. Maar we moeten ons ook nog geen illusies maken. West-Vlaanderen is nog altijd een pak koeler dan bijvoorbeeld de Bordeauxstreek in Frankrijk. Wij focussen liever op druiven die hier zeker zullen renderen en ons lekkere wijnen opleveren, maar wie weet wat de toekomst brengt? Onze wijnen worden door de iets warmere zomers niet meteen beter, maar de veroudering van de wijnranken en de rijke knowhow maakt wél een verschil. Elke wijnbouwer werkt erg professioneel. Het hele wijnverhaal in onze provincie ging in 1996 van start, maar de werkwijze is compleet veranderd. Dit is een moderne sector geworden. Dat bewijzen ook de onderlinge samenwerkingsverbanden. Zo is er de vzw Vintage Heuvelland die de negentien wijnbouwers uit de Westhoek groepeert. Samen sta je immers sterker. Dat beseffen wij als geen ander.”

Geen hype

Dat de West-Vlaamse wijnen het alleen maar beter doen, is volgens Martin allesbehalve een verrassing. “We maken topkwaliteit. Elk jaar zien we als sector ons volume stijgen. Een hype is het allang niet meer, we hebben definitief onze plek op de markt veroverd. En die zal nog groter worden. Dat komt ook omdat we elkaar helpen waar nodig. De concurrentie houdt ons aan de ene kant scherp, maar we leren ook van elkaar. En als we een machine kunnen uitlenen, dan doen we dat met veel plezier. Onlangs was mijn wijnpers defect. Ik kon meteen bij een collega terecht. Een uitstekende mentaliteit. Zelfs de leveringen organiseren we met enkele wijnboeren samen. Zo hoeft er maar één keer een vrachtwagen de weg op naar dezelfde bestemming. Economisch voordelig en goed voor het milieu.”

Deze streek herbergt eigenlijk het perfecte wijnklimaat

Sinds 2005 geldt Heuvellandse Wijn ook als beschermde en gecontroleerde oorsprongsbenaming (BOB) en dat maakt een wereld van verschil, klinkt het. “Vlaanderen telt slechts drie dergelijke regio’s. Naast ons mogen ook het Hageland en Haspengouw zich die titel aanmeten. Een jury beoordeelt de wijnen en als alle parameters kloppen, mogen we de benaming op onze flessen plaatsen. Een echt keurmerk.”

“Zo moeten we niet onderdoen voor de klassieke Franse wijnen en dat appreciëren steeds meer mensen. Getuige daarvan het wijntoerisme, dat steeds meer aanzwengelt. Vorige week nog had ik enkele Duitsers op bezoek die onze wijn in een sterrenzaak in Knokke-Heist hadden gedronken. Bij ons kwamen ze een voorraadje voor thuis inslaan. Mooi, toch?”

Argwaan verdwenen

José Lemahieu van de vzw Vintage Heuvelland beaamt dat die toeristische poot alleen maar belangrijker zal worden. “Jaarlijks strijken er zo’n 20.000 mensen in de Westhoek neer die onze wijndomeinen willen ontdekken. Een enorme troef. Vroeger stond de Westhoek synoniem voor brouwerijen en fietstoerisme, onze wijnsector vormt stilaan een derde grote poot. Maar vergis je niet, dit is een werk van lange adem. Vroeger stonden de mensen eerder argwanend tegenover wijn van eigen bodem. ‘Wijn komt uit het zuiden, toch niet uit eigen land’, was lange tijd de gedachtegang. Maar die opinie is volledig veranderd. Mensen betalen bijvoorbeeld op restaurant met plezier iets meer voor een lekker wijntje uit eigen streek. Daarom werken we ook samen met horecazaken die zich Vintage Heuvelland Ambassadeurs mogen noemen. Tot nu toe beperkten we ons tot Heuvelland zelf, maar dit najaar willen we ons netwerk uitbreiden en de regio’s rond Diksmuide, Ieper, Poperinge en Veurne bereiken. En ook de provincie, Westtoer en de gemeente Heuvelland zelf zien de meerwaarde van de West-Vlaamse wijnbouw stilaan meer dan ooit in. Neen, het plafond is nog lang niet bereikt.”

Jaarlijks willen zo’n 6.000 wijnliefhebbers de Monteberg ontdekken

Een mening die Martin Bacquart volmondig deelt. “Ik zie de kwaliteit van onze producten er alleen maar op vooruit gaan. De komende jaren moeten we ook meer op het buitenland mikken. Nu al exporteren we onze flessen richting Frankrijk, toch hét wijnland bij uitstek, maar er liggen nog veel meer mogelijkheden. Onze West-Vlaamse wijnsector zal alleen maar verder groeien en aan bekendheid winnen. Met de Westhoek als vlaggenschip.”

Van 100 naar 45.000 flessen

Absolute pionier in de Westhoek is Jean-Pierre Six (70). Hij startte in 1996 met Monteberg het hele wijnbouwverhaal op in de regio. “Eerder toevallig”, geeft hij toe. “We hadden de kans om een stuk grond achter onze woning aan te kopen en besloten om er wijnranken op aan te planten. Ik heb destijds al doende alles zelf geleerd en voor wijnbouwcursussen moest ik naar het Hageland rijden. Hier was immers geen enkele kennis aanwezig. Die eerste jaren verliepen met vallen en opstaan, maar dat was de beste leerschool.”

Van zijn eerste oogst kon Jean-Pierre een honderdtal flessen bottelen, nu ligt de jaarlijkse productie van Monteberg op 45.000 flessen en worden er elf hectare wijnranken bewerkt. “Eigenlijk is het eenvoudig: we hebben onze sector jaar na jaar zien groeien. Ik ben trots dat ik de kiem van dit verhaal heb gezaaid.”

De voorbije 23 jaar zag Jean-Pierre twee duidelijke evoluties. “Er wordt steeds professioneler gewerkt én de klimaatverandering beïnvloedt de wijnwereld wel degelijk. De jaarlijkse druivenpluk is ondertussen zo’n 2,5 weken vervroegd. Dan weet je dat er iets gaande is. Die veranderingen een antwoord bieden, wordt een van de grote uitdagingen van de komende jaren. Maar het is wel zo dat onze West-Vlaamse wijnen alleen maar populairder worden. Toen ik in 1996 voorzichtig van start ging, kreeg ik in één jaar tijd welgeteld één groep bezoekers over de vloer. Nu klokken we af op een 6.000-tal wijnliefhebbers die jaarlijks Monteberg willen ontdekken. Dat zegt alles over de kwaliteit van de wijnen die in deze streek worden gemaakt.”