2022 is goed op weg om het droogste jaar ooit te worden. Onze landbouwers zitten nu al in zak en as. De aanhoudende droogte doet hen zelfs vrezen voor hun toekomst… Maar een Bruggeling komt nu met een opmerkelijke oplossing. Louis De Jaeger pleit voor meer voedselbossen en de Vlaamse overheid heeft hem nu gevraagd om hiervoor een strategie te ontwikkelen. Het doel: zo’n 60.000 voetbalvelden grond omtoveren tot voedselbos.
Louis De Jaeger (28) is landschapsontwerper en auteur van We eten ons dood. In dat boek doet hij zijn visie over de toekomst van de landbouw uit de doeken. Dit najaar publiceert hij ook Ontwerp je eigen voedselbos. Want die vorm van landbouw is dé toekomst, beklemtoont hij.
“Een voedselbos is een systeem dat gericht is op duurzame voedselproductie”, verduidelijkt hij. “Het ontwerp is geïnspireerd op de opbouw van een natuurlijk bos en heeft niks dan voordelen.”
“Door in verschillende lagen te werken – van de bodem over struikgewas tot lage en hoge bomen – creëer je verschillende niveaus waarop aan landbouw gedaan kan worden. Zo hoef je niet langer op één enkele laag, de akker, te rekenen.” In theorie kunnen alle gewassen er gekweekt worden. “Ja, zelfs aardappelen.”
50 in aanbouw
West-Vlaanderen telt op vandaag een vijftal grote voedselbossen, terwijl een vijftigtal kleinere in aanbouw zijn. Ze bieden volgens Louis De Jaeger een oplossing voor het veranderende klimaat.
“De bomen zorgen ervoor dat er minder uitdrogende winden zijn waardoor boeren minder moeten bewateren. De bladval zorgt voor een natuurlijke humusopbouw: hoe meer humus in de bodem, hoe meer die in een spons verandert en hoe meer water kan vastgehouden worden.”
De zon kan ook in één dag tijd een hele oogst verwoesten als het te warm wordt. “Landbouwers die voedselbomen hebben staan tussen hun gewassen hebben hier minder tot geen last van.”
“De arbeid en input zijn op lange termijn veel lager, gezien het over meerjarige gewassen gaat. Die zijn na verloop van tijd diep genoeg geworteld en hebben niet langer intensieve beregening nodig, net zoals dat bij een natuurlijk bos het geval is.”
Voedselbosstrategie
Het allerbelangrijkste is dan weer dat een goed ontworpen voedselbos zichzelf in stand houdt, elk jaar opnieuw een pak voedsel voortbrengt en onderdak biedt aan ontelbaar veel soorten organismen.
“Niet alle plantensoorten hoeven daarbij voor de mens eetbaar te zijn. Ook soorten die bijvoorbeeld bestuivende insecten of plaagbestrijdende vogels aantrekken, kunnen er hun plek hebben.”
Het voedselbosconcept won de voorbije jaren onder impuls van Louis aan populariteit en ook de Vlaamse overheid springt nu mee op de kar. “In het kader van Go4Food willen we tegen november een volledige voedselbosstrategie presenteren.”
“Zo willen we de meest geschikte locaties vinden. Doel is om vijf procent van alle privétuinen, bedrijfsterreinen en landbouwgebieden in voedselbossen om te vormen.”
“Concreet gaat het in heel Vlaanderen om ongeveer 2.500 hectare bedrijfssite, 31.000 hectare akkers en weides en 9.000 hectare tuinen. Samen goed voor 60.000 voetbalvelden.”
Brugse rand
Een ambitieus plan, maar zeker niet onmogelijk, vindt Louis. “Daarvoor moet wel iedereen dit verhaal mee trekken: er is politieke durf nodig en zowel particulieren, ondernemingen als landbouwers moeten hier de vele voordelen van inzien. De mogelijkheden zijn haast oneindig.”
Het grootste voedselbos van de Benelux wil hij alvast in de Brugse rand realiseren. “De fondsen hebben we al op zak, nu zijn we nog op zoek naar 25 hectare om onze plannen werkelijkheid te maken.”
“Eén iets is duidelijk: we moeten in ons opzet slagen om onze landbouw en planeet een duurzame toekomst te geven.”
Voedselbosboer Diderik Claerebout getuigt: “Dé manier om extreme weersomstandigheden te counteren”
Houthulstenaar Diderik Claerebout (41) startte al in 2008 een eigen voedselbos en legt zich er sinds dit jaar fulltime op toe. Hij verbouwt vooral (zeldzame) bessen, appels en peren en focust ook op educatie en het ontwikkelen van nieuwe producten op basis van zijn oogst.
“Dit is dé manier om extreme weersomstandigheden te counteren”, zegt hij. “Een bos houdt dankzij de schaduw de hevige hitte weg, heeft veel minder water nodig en ook strakke wind wordt buitenspel gezet. Alleen maar voordelen, dus.”
Diderik ziet voedselbossen als een en-en-verhaal in combinatie met de klassieke landbouw. “We zullen die nooit helemaal kunnen vervangen, maar willen wel een brug slaan met de natuur.”
“De mens is nog maar 10.000 jaar geleden overgeschakeld op onze huidige manier van landbouw, een fractie in onze hele geschiedenis. Eénjarige planten putten de bodem uit, meerjarige verrijken die net. En versterken ook elkaar. Hoe langer een voedselbos bestaat, hoe meer troeven dat heeft.”
Het aantal collega-voedselbosboeren neemt de laatste jaren alleen maar toe, zegt Diderik. “In 2008 was ik nog de uitzondering, nu zie ik steeds meer mensen deze weg inslaan.”
“Zowel op economisch als ecologisch vlak is dit een topverhaal. Je hebt minder onderhoudswerk en enkel de nieuwe plantjes beregenen we. Dat spaart je water én tijd uit.”
Het beste van KW
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
