Peter Verhelst uit Brugge kreeg de Constantijn Huygens-prijs: “Verdriet is de brandstof voor alle kunsten”

Auteur Peter Verhelst (foto Tom Brinckman)
Stefan Vankerkhoven

Peter Verhelst (60) heeft een nieuwe novelle ‘Lichamen’ uit, over de impact van de lockdown in coronatijd. Voor zijn oeuvre is hij onlangs bekroond met de Constantijn Huygens-prijs.

“Zoals bij iedereen heeft de lockdown sporen nagelaten. Ook ik heb mensen gemist, gelukkig zaten mijn vrouw Maud en ik thuis samen vast. We hadden elkaar”, vertelt Peter Verhelst.

“Maar ik ken veel mensen die de pandemie in eenzaamheid doorbrachten en niemand hadden om eens vast te pakken. Mijn nieuwe novelle Lichamen gaat over een persoon die in een isolement terechtkomt. Hij belandt in een gebouw dat door de natuur overwoekerd wordt en zoekt manieren om te overleven.”

Niet gek worden

“Het is gebaseerd op echt gebeurde feiten: een man die maandenlang in Mali gegijzeld werd, bouwde in zijn hoofd steen voor steen zijn huis op en brak het nadien af. Zo zorgde hij ervoor dat hij niet gek werd. Het gaf hem een gevoel van welbehagen, mentaal reconstrueerde hij zijn vertrouwensplek. In mijn boek vindt het hoofdpersonage twee andere middelen om niet ten onder te gaan: hij beschrijft zijn geliefde in detail en verandert zijn herinneringen. Dat is een procedé uit de traumapsychologie: door herinneringen die pijn doen te wijzigen, wordt het leven opnieuw leefbaar. Eenzaamheid bestrijd je door je in je hoofd met mensen te omringen.”

“Het idee voor dit boek van amper 140 bladzijden – deze novelle leunt nauw aan bij de poëzie met korte stukjes tekst – is gerijpt, toen ik met mijn vrouw Maud in de Wadi Rum-woestijn in Jordanië naar een heldere sterrenhemel keek. Je kon er de hele Melkweg met miljarden sterren zien. Dat zijn veel te veel sterren, je dreigt zot te worden. Om ze een betekenis te geven, maak je zelf sterrenbeelden. We vertellen verhaaltjes om samenhang te vinden.”

“Weet je, ik ben onlangs 60 jaar geworden. Ik viel bijna van mijn stoel! Ik dacht dat ik nog altijd 17 jaar was en bijna volwassen werd. Mijn zestigste verjaardag noopte mij tot enige bezinning. Is het omdat ik de voorbije jaren twee keer nipt aan de dood ben ontsnapt? Een verkeersongeval in 2013 op de autostrade en recentere hartproblemen? Ik stel vast dat schrijven de essentie van mijn leven is. Er zijn maar twee dingen in het leven die mij vervullen. Nu klink ik potverdorie als een pastoor! De kunst en de liefde zijn essentieel, de rest is opvulling.”

Elke dag creëren

“Schrijven is voor mij de meest natuurlijke vorm van bestaan. Sinds mijn vijftiende levensjaar heb ik elke dag iets gecreëerd. sommige dagen slechts ‘een komma’, andere dagen een gedicht, een stukje toneeltekst of een blad uit een roman. Als ik niet schrijf, adem ik niet. In feite ben ik een dikke gelukzak: ik kan doen waarvoor ik gemaakt ben. Maar wees gerust, ik voel mij nog niet pensioengerechtigd. Ik geloof geenszins dat op je zestigste het beste eraf is. Als ik mijn aantekeningen overschouw, zie ik dat ik nog stof heb voor dertien boeken. Ga ik dat halen?”

”Trauma’s en de dood vormen een rode draad in mijn boeken. Verdriet is de brandstof van alle kunst. Het gemis om wat er niet is, dat gat probeer je op te vullen met muziek, dans en literatuur. Daarom moeten wij ons verlies koesteren. Als dat er niet is, hebben we niets om naar te verlangen. Toen mijn moeder overleed, heb ik de roman Voor het vergeten geschreven. Toen besefte ik dat verdriet niet alleen een monster is dat alles stuk slaat, maar ook een oerkracht is die ons groter maakt en dingen laat doen die we anders nooit zouden doen.”

“Als kind al was ik gefascineerd door gemis. Kunst probeert onze angsten te bezweren. Nu meer dan ooit, want we leven in zeer vreemde tijden. Meer dan twee jaar geleden, bij de start van de pandemie, wisten we al dat er van alles aan de hand was. Er zijn hevige signalen die aantonen dat ons klimaat aan het veranderen is. Ons oude Europese continent wordt steeds minder belangrijk, dat bewijst ook de crisis in Oekraïne.”

“Heeft het belang dat we in tijden van crisis nog een dichtbundel schrijven? Ja, want gedichten en muziek geven ons een ongelooflijke kracht om met dat gemis om te gaan. Denk maar aan een tekst of een liedje dat tijdens een begrafenis recht naar je hart gaat! Als het waterpeil stijgt en wij allemaal uit Brugge moeten wegvluchten, zal de kunst het gemis een vorm geven.”

Tongkat

“Dat ik nu op de erelijst van de Constantijn Huygens-prijs mag staan, naast de schrijvers die ik als kind al bewonderde, is een hele eer. Als verjaardagscadeau heeft mijn uitgeverij mijn met de Gouden Uil bekroonde roman Tongkat heruitgegeven. Toen dat boek twintig jaar geleden gepubliceerd werd, hadden vele lezers moeite met de explosie van geweld. Ik heb onlangs dertig bladzijden herlezen en schrok: het is de wereld van nu!”

“Iedereen noemt het een apocalyptisch verhaal, ik zie vooral die ene figuur die niet opgeeft. Dat boek is vertaald naar het Arabisch, de uitgeefster is de vrouw van een van de leiders van de Arabische lente in Egypte: ook zij ziet hoop in die roman, ondanks het mislukken van de revolutie is er een persoon die niet opgeeft en probeert te overleven…”

(SV)

Privé

Is 60 jaar geworden. Geboren in Brugge, woont in de binnenstad met zijn echtgenote Maud Bekaert.

Carrière

Liep school in Sint-Leo, Sint-Lodewijks en de Frères. Volgde een lerarenopleiding Nederlands, Engels en Geschiedenis. Gaf enkele jaren les aan Ter Groene Poorte. Leeft sinds 2000 van zijn pen als dichter en schrijver van romans en toneelstukken. Kreeg voor zijn roman ‘Tongkat’ de Gouden Uil en de Constantijn Huygens-prijs voor zijn oeuvre. Heeft net de novelle ‘Lichamen’ uit.

Hobby’s

Keramiek.