James Cooke over ‘zijn’ mensen in Leef!: “Ze zitten allemaal écht in mijn hart”

Vanaf maandag 22 februari brengt James Cooke in ‘Leef!’ het portret van zes unieke mensen die van het leven willen genieten, zelfs in het zicht van de dood. Vijf daarvan komen uit onze provincie. Nog meer dan een televisieprogramma wilde James naar eigen zeggen een tastbare herinnering maken voor zij die achterblijven. “Dit toont nog maar eens aan hoe belangrijk de mensen rondom je kunnen zijn.”

In de eerste aflevering van Leef! volgt James de dertiger Dimitri Decroos uit Poelkapelle. Een doorsnee arbeider, gelukkig getrouwd, twee fijne dochters en verzot op rally. Tot een snoeiharde diagnose zijn leven overhoop gooit. Niet alleen dat van hem, maar ook dat van zijn gezin en familie. Dimitri heeft berust, wéét dat hij gaat sterven en wil ook heel bewust zelf dat moment kiezen.

Hij geniet zichtbaar van elke dag en alle fijne dingen die op zijn pad komen, waaronder dus ook James. En toch breekt zijn pantser even, na een bezoek aan zijn vrienden. En op een gegeven moment ook dat van zijn vrouw, wanneer James één van de dromen van haar man realiseert. Het zijn beelden die binnenkomen, maar ze leggen ook de schoonheid in het afscheid bloot.

Vanwaar dit idee?

“Ik heb in mijn leven al mensen verloren, die soms echt weggerukt werden. Dat was telkens heel heftig, omdat je meteen op zoek gaat naar iets tastbaars. Een foto of filmpje bijvoorbeeld. Het gebeurde in het verleden al dat ik steeds maar opnieuw naar een voicemail belde om die stem te horen. Maar zelfs bij mensen bij wie het afscheid niet zo abrupt was, merkte ik dat je eerder bezig was met afscheid te nemen, dan wat daarna zou komen. Het gebeurt dat ik al eens een filmpje maak voor iemand of dat ik op bezoek ga bij mensen, zoals bij kankerpatiënten in een ziekenhuis in Dendermonde. En dan valt me altijd wel op dat mensen ondanks dat vonnis, toch nog altijd positief in het leven stonden. Dat er in die kamers telkens heel veel liefde aanwezig was. Zo ontstond het idee om portretten te maken van terminale mensen, in de meest pure vorm.”

Je begint daar niet zomaar aan, denk ik.

“Nee, we hebben er zo’n anderhalf jaar aan gewerkt. Ik heb eerst geprobeerd om zo nauwkeurig mogelijk een sterk team rond mij te vormen. Met mensen van wie ik weet dat die niet alleen een groot hart hebben, maar die het ook op de juiste plaats hebben. Die ik kan vertrouwen. Na de eerste draaidag zei ik mijn producer dat ik dit misschien onderschat had. Ze had het perfecte antwoord klaar. Dat we wisten dat dit ons zo hard zou raken, net omdat het zulke mooie mensen zijn. Maar écht mooie mensen.”

De balans zit goed, want je kan dit soort programma’s heel zwaar maken.

“Dat is ook de reden dat er een uitroepteken achter de programmatitel staat. Je wil niet enkel maar over de dood praten. We hebben vaak gelachen en dat was ook de bedoeling. Na het programma moet je vooral de mensen naast je eens goed willen vastpakken. Ik heb er veel van opgestoken, als maker maar ook als mens.”

Toch is de dood geen simpel gespreksonderwerp.

“Je kan er ook niet rond. Die mensen staan er mee op en gaan er mee slapen. Je moét het benoemen. Maar dat betekent niet dat elk gesprek per se een donkere dialoog moet zijn. Durf vragen hoe het gaat vandaag. Meer is het niet. We zien dat ook heel goed bij het verhaal van Dimi. Na het bezoek aan zijn vrienden kraakt hij, waarna we hem toch terugsturen. Zég het. Als je met iets zit, durf het delen. Je vrienden en familie staan altijd voor je klaar. Het is oké om te zeggen dat het niet gaat.”

Wat opvalt, is dat vijf van de zes mensen uit onze provincie komen.

“Dat is toeval. Maar West-Vlamingen zitten in mijn hart. Mijn vader is er ook eentje. Hij is van Waregem en woont met zijn madam in Desselgem. Daarom verstond ik dat West-Vlaams ook goed. De crew daarentegen keek een paar keer raar op.” (lacht)

Welk verhaal greep je het meest aan?

“Elk verhaal. Die mensen zitten één voor één in mijn hart. Dimitri, uit de eerste aflevering, is zeker zo iemand die mij altijd zal bijblijven. Zijn doodsprentje staat bij mij thuis. Af en toe zeg ik er iets tegen. Kort nadat hij stierf, kreeg ik een telefoon van zijn nicht. Blijkbaar wilde Dimi heel graag dat ik een persoonlijke brief voor zijn vrienden en familie voorlas tijdens de misviering. Dat vond ik een heel moeilijke opdracht, maar ik heb nooit getwijfeld.”

Je blijft ook bewust slapen bij die mensen.

“Ik vond het belangrijk om de hele tijd dicht bij hen te zijn. Ik was er ook toen de camera’s niet meer draaiden. Dan dronken we ’s avonds een pint of staken we de barbecue aan. Ik leefde letterlijk en figuurlijk met hen mee. Ik ben vooral oprecht nieuwsgierig om te weten hoe iemand anders zich voelt.”

Voelde je een zekere druk omdat dit het eerste programma is dat je alleen maakt?

“Nee, totaal niet. Omdat ik dit niet alleen heb gemaakt, maar met het hele team. Ik stond er nooit alleen voor. Dit was intens en leerrijk op alle vlakken.”

Wat was de belangrijkste les?

“Hoe belangrijk familie en vrienden kunnen zijn. Ik was zo blij toen ik thuiskwam en tegen mijn man kon vertellen wat ik voelde. Er zijn zoveel mensen die voor jou en mij klaar staan, die je onvoorwaardelijk graag zien en steunen, ook als het moeilijk wordt. Daar moeten we meer aandacht voor hebben.”

Wat vond je zelf het moeilijkste?

“Afscheid nemen. Na een paar dagen vertrekken en je afvragen: zie ik die nog terug? Er zijn mensen in het programma die er vandaag nog zijn – gelukkig maar – en van wie ik hoop dat ze nog lang mogen leven. Maar je kon er niet om heen dat het misschien wel de laatste keer kon geweest zijn dat we elkaar zagen. Dat besef was wel hard.”

Je laat in elke aflevering ook de familie meekijken naar het portret. Is dat ook niet een klein beetje sterven?

“Je wil iets maken waarnaar hun kinderen later kunnen terugkijken, zelfs als ze veertig of vijftig jaar zijn. Naast een televisieprogramma wilden we ook een tijdloos portret maken dat een tastbare herinnering zou worden.”

Welke herinnering wil jij nog meenemen?

“Ik wil heel graag mijn nichtjes zien opgroeien, meer dan wat ook. Daar droom ik echt van en wil ik voor geen geld ter wereld missen. Dit programma heeft me dat nog maar eens doen inzien. Hoe graag ik zelf leef.”

Leef!, vanaf maandag 22 februari om 20.35 uur op Play4. ‘Uitgezonderd. Theater!’, dat James Cooke mee oprichtte, start binnenkort met een nieuwe online reeks van ‘Assissen’. Deze zomer brengt het ook de musical ‘Aladdin’ in Kursaal Oostende.