Frans-Vlaming prof. Jean-Louis en Poperingenaar Mark over het Frans-Vlaams: “Dit erfgoed moeten we bewaren voor toekomstige generaties en taalwetenschappers”

Mark en Jean-Louis in Sint-Winoksbergen (Bergues). (gf)
Laurie Bailliu
Laurie Bailliu Medewerker KW

Gepassioneerd door de Vlaamse streektaal in Frans-Vlaanderen dat is wat Frans-Vlaming en professor Jean-Louis Marteel (81) en Poperingenaar Mark Ingelaere (66) van heemkring De Poperinghenaar gemeenschappelijk hebben. Op vrijdag 24 maart brengen ze een lezing over ‘Het Vlaams dan men oudders klappen’ in D’n Aria in Poperinge. Jean-Louis zal er praten over het Frans-Vlaams en Mark komt aan beurt met video’s waarin hij de allerlaatste ‘moedertaalsprekers’ van Frans-Vlaanderen aan het woord laat.

Professor Jean-Louis is een vurige verdediger van het lokale dialect in Frans-Vlaanderen. Hij werd geboren in Bray-Dunes, net ‘over de schreve’. Hij is zoon van een bootjesvaarder, een visser. Als kleine jongen leerde hij het lokale Vlaams van zijn ouders en grootouders. “Ik ben volledig tweetalig. Op zesjarige leeftijd was mijn Vlaams beter dan mijn Frans. Ik sprak het met de Belgische ‘kommiezen’ in Bray-Dunes of met de marktkramers op de markt in Veurne”, herinnert Jean-Louis Marteel zich. Hij woont Tetegem (Fr). “Toen ik 20 jaar was ging ik als ‘garçon’ werken in een dancing in De Panne.”

Joak, joaje, jom

Na zijn middelbare studies in het atheneum van Duinkerke trok hij naar de Universiteit van Rijsel, waar hij zich specialiseerde in de Engelse en Duitse taal. Hij werd professor aan een Universiteit in Parijs en later aan de Univesité du Littoral in Duinkerke waar hij Engels doceerde. “Nu hij met pensioen is, geeft hij op vrijwillige basis cursussen Vlaams in Bray-Duinen (Bray-Dunes), Tetegem (Téteghem) en Duinkerke. Er is nog altijd een zekere interesse voor de rijke streektaal, maar gaandeweg stelt hij toch vast dat zijn leerlingen wat ouder zijn dan vroeger. Voor die cursussen schreef hij zelfs twee handboeken. In die cursussen vertrekt hij zoveel mogelijk van concrete zinnen. Blijkt dat de verbuiging van: joak, joaje, joan, joas, jom, … voor de beginners een zware brok grammatica is”, vertelt Mark Ingelaere van heemkring De Poperinghenaar.

(Lees verder onder de foto.)

Mark in gesprek met een Frans-Vlaming in de moedertaal in Boeschepe.
Mark in gesprek met een Frans-Vlaming in de moedertaal in Boeschepe. © gf

Frans-Vlaams erfgoed

Na de pauze toont Poperingenaar Mark Ingelaere een selectie uit honderden filmpjes die hij tijdens de laatste jaren maakte bij mannen en vrouwen in Frans-Vlaanderen. “Ondanks hun relatief hoge leeftijd konden ze nog goed het lokale Vlaams spreken. Het zijn stuk voor stuk boeiende en verrassende reportages”, zegt Mark. “Ik zoek, vind en interview al enkele jaren talloze nog Vlaams ‘klappende’ ‘menschen van te lande’ in ‘le Nord’. Dat resulteerde tot nog toe in al meer dan 405 filmpjes op mijn Youtubekanaal. Op die manier ben ik de behoeder van immaterieel Frans-Vlaams erfgoed – nu het nog kan – voor toekomstige generaties en ook voor taalwetenschappers, die al dankbaar gebruik maakten van mijn opnames. Op die manier zet ik het werk voort van dialectologen – onder meer Willem Pée,  V.F. Vanacker en Hugo Ryckeboer – als verzamelaar van wat genoemd wordt ‘oral history’: het systematisch vastleggen van individuele herinneringen door middel van reeksen vraaggesprekken.”

“Ik kwam in contact met taalkundige Cyriel Moeyaert, onder meer auteur van het Frans-Vlaams woordenboek en bij notarieel besluit erfde ik zijn uitgebreid archief”

– Mark Ingelaere, heemkring De Poperinghenaar

Erfenis

“Hoe ik tot die hobby, passie – zelfs missie – kwam? Als Poperingenaar trok ik voor mijn studies binnenhuisarchitectuur naar Gent. Ik woonde en werkte er gedurende 47 jaar als zaakvoerder van een firma voor interieurinrichting. Gedurende meer dan 20 jaar restaureerde en verbouwde ik een buitenhuisje, een ‘pied-à-terre’ dichtbij ‘de schreve’, in Stavele en zo ontdekte hij ook Frans-Vlaanderen”, vertelt Mark. “Ik kwam in contact met taalkundige Cyriel Moeyaert, onder meer auteur van het Frans-Vlaams woordenboek en bij notarieel besluit erfde ik zijn uitgebreid archief. Momenteel bouwt ik op basis van dit archief een documentatiecentrum in verband met Frans-Vlaanderen in Stavele. Ik ben ook een vast medewerker van de vereniging EUVO, die overal in Frans-Vlaanderen Vlaamse naamborden aanbrengt.”

De lezing wordt georganiseerd door heemkring De Poperinghenaar in D’n Aria, Gasthuisstraat 71 in Poperinge op vrijdag 24 maart om 20 uur. De lezing kost 8 euro voor niet-leden en 3 euro voor gewone leden. Steunende leden: 1 persoon gratis per gezin. Ereleden: 2 personen gratis per gezin.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier