Chaotische evacuaties tijdens twee wereldoorlogen, hardnekkige diefstallen, verhuis… door tal van historische gebeurtenissen in de voorbije eeuw verdwenen oude boeken uit het Poperingse Talbot House. Ze waren ooit geschonken aan de “dichtste bib van het front” om soldaten de oorlog even te doen vergeten. Nu lijken ze zelf vergeten. Maar niet voorgoed, blijkt uit een recente ontdekking op een zolder in de streek. De vrijwilligers van het huis doen nu een emotionele oproep. “Hopelijk komt de rest ook weer thuis.”
“Als deze boeken konden spreken…” mijmert Jan Louagie. De 62-jarige secretaris van Talbot House heeft een levensmissie: zo veel mogelijk oude schatten van de Britse soldatenclub terug ‘thuis’ brengen in het historische pand in Poperinge. In zijn handen houdt hij heel voorzichtig een vergeeld boek bijeen.
“Net ontdekt door een Zonnebekenaar op de zolder van zijn overleden vader in Poperinge, die volgens hem bij het verzet zat ten tijde van de Tweede Wereldoorlog”, vertelt de Ieperling.
Het gaat om The White Dove van William J. Locke uit 1899. “Op zich geen superspeciaal boek. Je kan het nu zelfs online terugvinden”, vervolgt Louagie. “Maar, het verhaal achter het boek is des te interessanter.”
Presented to the Talbot House library prijkt op de eerste pagina. Door officieren, onderofficieren en soldaten van de ‘214 A.T. Company, Royal Engineers’ op 24 maart 2018.
2.000 boeken
“Heel wat Britse soldaten, burgers, bibs en uitgevers schonken tot 2.000 boeken aan Tubby Clayton, die deze bekende soldatenclub oprichtte achter het front van de Eerste Wereldoorlog. Meer dan een half miljoen soldaten ontspanden hier even met thee in de tuin, concertzaal en bib van Tubby. Tot op vandaag bewaarden we dit huis met museum en gastenkamers als een authentiek stukje Groot-Brittannië in de Westhoek.”
This is a library, not a dormitory! waarschuwt een bordje boven de deur van een kamer op de eerste verdieping. Soldaten bleken wel eens verleid tot een dutje in de originele bib, die nu is omgebouwd tot douche. Enkele boeken van toen prijken nu in een gesloten kast in het salon beneden en kunnen bekeken worden op aanvraag. De oudste en meest waardevolle worden zorgvuldig bewaard in het archief van het huis. Zoals de persoonlijke collectie van Tubby met exemplaren uit de achttiende eeuw. “Tubby vond dat boeken de meeste waarde hadden voor zijn club: in de dichtste bib van het front konden de soldaten opgaan in een verhaal en even de oorlog vergeten.”
Uitleensysteem
Dat de soldaten waarde hechtten aan de boeken, bleek snel bij de oprichting van de bib. “Ze verdwenen wel eens, waarop Tubby een uitleensysteem uitdokterde: een soldaat kreeg pas zijn kepie als hij een boek teruggaf. Dat werkte, want een soldaat die zich zonder kepie of ander deel van zijn uniform presenteerde aan het front riskeerde een straf van de legerleiding. Toch glipte af en toe een boek door de mazen van het net. Dat blijkt uit verhalen van soldaten, die gevangengenomen werden door de vijand en vanuit hun krijgsgevangenenkamp boeken terugstuurden naar Talbot House.”
Ook op andere momenten in de geschiedenis raakten boeken zoek. “Zoals tijdens de mislukte oprichting van Little Talbot House in de Ieperse Rijselstraat, waar nu de school Immaculata ligt. Door een Duitse opmars in mei 1918 werd zelfs de inboedel van het Poperingse Talbot House overgebracht naar een weide met boomgaard in Proven, waar inderhaast enkele hutten zijn opgezet. Na WO I werd de inboedel verdeeld onder verschillende Talbot Houses in Londen, en tegen 1930 opnieuw bijeengezocht voor het origineel huis in Poperinge. De nacht voor de Duitse bezetting tijdens WO II werden de boeken verspreid onder buren en mensen van het verzet in Poperinge. Ook nadien verdwenen boeken, vooral in de jaren zeventig en tachtig onder de toenmalige Britse huisbewaarders, die wel eens boeken meegaven met streekbewoners. Doorheen de voorbije eeuw belandden heel wat boeken op een zolder en bleven daar liggen, zoals The White Dove. Zelf vond ik er ook al terug, onder meer op rommelmarkten.”
Daarom doet Jan een oproep. “De boeken van Talbot House dragen verschillende stempels. Vaak met de boutade not to be scrounged: ‘mag niet gestolen worden’. Deze relicten dragen een enorme emotionele waarde. Op vandaag hebben we slechts een kleine 200 van de 2.000 oorspronkelijke boeken. Elk teruggevonden exemplaar voelt als een overwinning. Hopelijk komt de rest ook weer thuis.” (TP)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
