Wouter Deprez: “Ik heb weinig heldhaftigs in mij”

In een wereld waarin de realiteit momenteel straffer is dan fictie, brengt de meest helende verhalenverteller van onze generatie een boek en luister-cd uit over Baron von Münchhausen. “Kinderen krijgen veel te weinig fictie voorgeschoteld”, vindt Wouter Deprez, die het fantastische personage ook tot leven brengt in een expo.

Voor wie het al ver weg zit: Karl Friedrich Hieronymus von Münchhausen was een Duitse edelman in de 18de eeuw, die meevocht met de Russen en die terugkeerde met de meest glorieuze verhalen. Die werden neergeschreven door een goede vriend en waren zo overdreven dat ze als volksverhalen een heel eigen leven gingen leiden. Zo reed de Baron op een gegeven moment op een paard dat in twee werd gehakt of vloog hij mee op een kanonskogel. De verhalen overleven al elke generatie en blijven verteld worden. Wouter Deprez wil die traditie voortzetten en besloot een aantal verhalen in een boek te verzamelen, waar ook een vertel-cd én een expo aan gekoppeld worden. Die expo zou normaal van start gaan op 3 april, maar wordt logischerwijze uitgesteld. Het boek met vertel-cd kan je wél al in huis halen.

Vanwaar die fascinatie voor de Baron?

“Toen ik een jaar of zeven, acht was, kreeg ik een boek over de Baron in mijn handen. Mijn broer had samen met een vriend een soort buurtbibliotheekje in een garagebox. Eerlijk gezegd, het joeg me in het begin schrik aan, maar gaandeweg werd ik enthousiaster. Het waren vooral de tekeningen van Gustave Doré die me angst aanjaagden. Laat ons zeggen dat er daar nogal grafische scènes bij zaten. Maar toen ik het effectief las, kreeg ik steeds meer sympathie voor dat charmante personage dat allerlei wonderlijke avonturen beleefde. Ze waren heel grotesk, maar wel heel goed geschreven.”

Had je als kind snel door dat het om fictie ging?

“Als een kerktoren onder de sneeuw is bedolven en er een paard aan hangt, dan weet je al snel dat zoiets niet kan, maar het waren net die andere verhalen die me zo boeiden. Het verhaal waar hij een kopnagel in de loop van een geweer stak en zo een vos aan de muur vast schoot, bijvoorbeeld. Als kind lijkt dat wél echt. De sterkste verhalen waren niet zozeer de meest fantastische waar alles uitvergroot was, maar net deze die het dichtst aanleunden bij de realiteit. In de selectie van het boek heb ik daar ook heel hard rekening mee gehouden.”

Het klassieke verhaal van de kanonskogel mocht evenwel niet ontbreken.

“Nee. Het verhaal waarin hij op een kanonskogel werd afgeschoten, maar halfweg onverschrokken terugkeerde via een andere kanonskogel… dat is zowat het bekendste. Dat vind je terug in de originele verhalen van Rudolf Raspe, die vertaald werden door Gottfried Bürger. Daarna kwamen er gaandeweg verhalen bij van mensen die er snel geld wilden aan verdienen, maar die brachten niets bij tot die originele beleving.”

Hoe kwam dat verhaal van de Baron opnieuw op je pad?

“Het boekje dat ik als kind had, belandde in de boekenkast – of wat er moest voor doorgaan – in ons ouderlijk huis. Zo’n jaar geleden keek ik daar opnieuw in en zo herontdekte ik dat verhaal. Ik vond het meteen weer heel spannend. Ik vertaalde wat werk voor een voorleesinitiatief hier in de buurt en dat vond ik heel plezant. Ik ben meer en meer gaan vertalen uit de Franse werken, maar ook uit de Engelse. Ik las het vaak voor, wat je in onze sector kan zien als try-outs. Ik zag ook al snel wat werkte.”

Maar je plant geen tournee?

“Nee, alhoewel dat personage dat eigenlijk wel verdient. Maar ik heb meer ideeën dan tijd momenteel.”

Te veel werk om decorgewijs ook iets op te zetten, waarschijnlijk.

“Eigenlijk heb je dat net niet nodig. De kracht ligt in de eenvoud van het vertellen. Dat is wat mij ook meteen ongelooflijk aansprak. Maar het boek met de tekeningen van Randall Caesar geven dat ook mooi weer.”

Je werkte eerder al samen met hem.

“Ja. Ik vroeg mij af wie in de buurt kon komen van de tekeningen van Doré, en ik moest meteen denken aan Randall (met wie Wouter het boek ‘Bloemen, Bijen & Borstbollen’ en het drieluik ‘Brieven aan mijn zoon’ maakte, red.). Vaak zijn tekeningen een statistische weergave. Zijn ze een soort bewijs dat het zogezegd echt gebeurd is. Randall slaagde erin om een zekere dynamiek te krijgen in het personage, door die bewegingen heel goed weer te geven. Je voelt dat hij er heel liefdevol mee is omgegaan.”

Wat vond je zelf het leukste verhaal om uit te werken?

“Dat paard dat in twee was gehakt, waardoor hij dus op het slagveld met een half paard verder moest. In de audiogids komt dat geweldig goed uit, dankzij mijn vaste monteur (Ben Venesoen, red.).“

Het was allicht al even geleden dat je audio deed?

“Ik ben nu bezig aan een audiogids voor cartoonist Karl Meersman voor CC Knokke, maar voor dit project moet het geleden zijn van de gids voor het Gravensteen. Het fantastische aan zo’n audioverhaal is dat je de volledige controle hebt. Je kan met heel weinig een hele wereld oproepen. Je kan schuiven met bepaalde geluidjes, accenten elders leggen… dat maakte het een heel boeiend proces om dan tot een fantastisch resultaat te komen. Je kan het niet vergelijken met live optreden, want daar heb je de kick op het moment zelf en als je daar de mist ingaat, ben je verplicht om je fout te herstellen.”

Wat ik niet wist, is dat de Baron eigenlijk behoort tot de leugenliteratuur, een genre waar ik nog nooit van gehoord had.

“Ik wist dat ook niet. Ik vond verhalen als dat van Jaak en de Bonenstaak, die klom tot in de hemel via een bonenstaak, altijd heel vreemd als kind. Ik was nogal logisch ingesteld. Als volwassene vind ik de interessantste verhalen net deze die een soort eigenheid hebben die je nergens anders vindt. Hieraan werken heeft de interesse voor het genre zeker aangewakkerd. Net omdat er verschillende aspecten aan zijn. In komische verhalen is er vaak weinig ruimte voor een karakterbeschrijving, maar net door die verscheidenheid aan verhalen kan je een heel boeiend en breed personage neerzetten. Ik vind het persoonlijk heel interessant, omdat ik zelf weinig avontuurlijk aangelegd ben. Ik ben eerder een brave burger die wat bang is van de wereld. Ik heb weinig heldhaftigs in mij. Misschien daarom dat het mij zo aanspreekt.”

Leugenliteratuur is een boeiend genre in deze tijden van fake news.

“Ja, maar als je ziet hoe de massamedia er vandaag in slaagt om zo snel correcte info rond te sturen, dan heb ik nog hoop. We leven in het gouden tijdperk van de leugen, maar tegelijkertijd ook in het gouden tijdperk van de waarheid. (denkt na) Al wil ik ook een kanttekening maken dat ik Baron von Münchhausen niet zozeer onder leugenliteratuur zou catalogeren. Het is eerder een parodie op de overdreven verhalen van de ontdekkingsreizigers.”

Wat staat er de komende weken en maanden nog op je programma?

“De komende tijd besteed ik vooral aan thuisonderwijs. Voor de rest is dit een tijd van contemplatie. We klagen altijd dat we te weinig tijd hebben voor het gezin, dus is dit het moment om het wat gezellig te maken.”

Ben je een strenge thuisleerkracht?

“Ik heb geleerd dat ik dat erg graag doe. Het is heel goed om al die kennis weer onder ogen te krijgen. En tegelijkertijd vallen mij de tekortkomingen in het taalonderwijs weer erg op. Kinderen krijgen veel te weinig fictie voorgeschoteld.”

Laat me raden: ze kunnen wat Baron von Münchhausen gebruiken?

“Dat hoeft niet noodzakelijk mijn versie te zijn, maar jawel. Er wordt altijd gezegd dat jongeren minder en minder interesse hebben in het onderwijs, maar misschien kan het wel aantrekkelijker gemaakt worden met wat fictie. Ik gebruik Baron von Münchhausen ook als leesmomentjes voor kinderen in de buurt die het Nederlands niet als thuistaal hebben. Je merkt dat ze meteen mee zijn, dat ze dat karakter doorgronden, hun creativiteit geprikkeld wordt door het plot en ze hun woordenschat uitgebreid zien. Nee, dit soort fictie wordt erg onderschat als genre. Mijn mond viel open toen ik zag hoe goed dat wel geschreven is. En hoe het na al die jaren nog altijd generaties kan aanspreken.”

Het boek Baron von Münchhausen, inclusief vertel-cd, verscheen deze week via Uitgeverij De Eenhoorn. Je kan een exemplaar bestellen via de webshop van Wouter Deprez. Binnenkort staat er ook een expo gepland in De Welkom, Hortensiastraat 137 in Gent, geschikt voor iedereen vanaf 8 jaar. Tickets en info via www.wouterdeprez.be.