Topdokter Réginald Moreels toont op VIER zijn werk in Congo

Réginald Moreels: "Topdokters was een kans om aandacht te krijgen voor het centrum dat ik zo graag nog zou willen realiseren." (foto Benny Proot)
Redactie KW

Réginald Moreels is ondertussen al 70 jaar, maar dat houdt de chirurg niet tegen om in maart al voor de 17de keer te vertrekken naar Beni in het noordoosten van Congo om er te opereren. Hij is de enige specialist voor 1,2 miljoen mensen en hij werd dan ook getroffen door het gebrek aan medische hulp in de regio. In het VIER-programma Topdokters is de Oostendse arts en oud-politicus aan het werk te zien. “Zolang mijn handen mij blijven dragen en mij dienen blijf ik voortdoen.”

Waarom ben je in de geneeskunde gestapt als jonge knaap?

“Het was ofwel buschauffeur of arts. Het is dat laatste geworden. Ik denk dat dat meer te maken had met de mythe van de witte schort, maar ik heb er nog geen halve seconde spijt van gehad. Ik heb ondertussen waarschijnlijk al twee derde van mijn leven gemaskerd rondgelopen als chirurg. Er waren twee onderbrekingen onder meer in de politiek, maar chirurgie blijft voor mij echt een roeping. Geneeskunde is een kunst. Het is geen louter technisch beroep. De technologie staat dan wel steeds verder, maar bij de chirurgie kom je onverwachte momenten tegen en dan moet je een antwoord kunnen geven om de situatie onder controle te krijgen. Ik volg de nieuwe technologieën wel. Het is niet omdat je ouder wordt dat je enkel terugkijkt op wat je vroeger deed.”

Waar heb je overal gewerkt als chirurg?

“Ik heb 20 jaar gewerkt in het Serruysziekenhuis in Oostende en ik ben ook gaan specialiseren in het buitenland. Ik ben zeer vroeg vertrokken met buitenlandse zendingen voor Artsen Zonder Grenzen. Zo ben ik bij de organisatie betrokken geraakt en ben ik ook acht jaar voorzitter van de organisatie in België geweest.

Topdokter Réginald Moreels toont op VIER zijn werk in Congo

Ik ging mee naar zendingen in conflictgebieden in Irak, Pakistan, Syrië, Cambodja, Somalië. Die humanitaire chirurgie in moeilijke gebieden is één van mijn specialiteiten geworden. Nu doe ik nog chirurgie in tropische gebieden. Dat is waar ik nu mee bezig ben in Beni.”

Hoe bent u in Congo terecht gekomen?

“Ik was in 2014 een week op bezoek bij mijn zoon om eens te kijken wat hij daar uitsteekt. Dimitri heeft er een bedrijf in cacao, koffie, chiazaad en chocolade. Zijn strategie is om kleine bedrijfjes op te zetten aan de rand van het grote woud om de stroperij tegen te houden en mensen een job te geven. Ik heb hem tijdens die week weliswaar maar een halve dag gezien. Ik werd onmiddellijk aangesproken door een jonge collega die opereert in een klein centrum. Hij vroeg me om enkele gevallen te behandelen omdat niemand het wou doen. Zo ben ik beginnen met opereren. Tijdens de eerste zendingen, die ik doe met eigen middelen, ben ik beginnen opereren in een oude slaapkamer. Nu doe ik dat in het algemeen ziekenhuis.”

Hoe zie je de toekomst daar?

“Ik wil graag een centrum oprichten waar kwalitatieve chirurgie wordt aangeboden en verloskunde gecombineerd met een commerciële apotheek en opleidingscentrum. Daar is veel geld voor nodig en daar zijn we nu fondsen voor aan het werven.”

Waarom heeft die streek jou aangegrepen?

“Ik heb heel wat streken gezien, maar ik heb zelden een regio gezien waar er een volledige afwezigheid is van de takken die ik bedrijf. Iedereen opereert wel wat, met zelfs te veel keizersneden, maar de kwaliteit is ondermaats en zeker wat bepaalde ziektes betreft ontbreekt elke hulp. Onlangs was er ook de uitbraak van ebola. Dat heeft als enige voordeel gehad dat de streek eindelijk meer aandacht heeft gekregen.

Topdokter Réginald Moreels toont op VIER zijn werk in Congo

Het wordt weliswaar nog altijd beschouwd als een no-gozone door een aanslepend conflict, maar ik voel me daar goed en ook mijn zoon reist er elke zes weken naartoe.”

Hoe lang blijf je telkens ter plaatse?

“Ik ga meestal voor een kleine drie weken. Dat is niet zo lang, bij Artsen zonder Grenzen is dat minimum vier weken. Ik ga wel regelmatig terug. Ik moet eerlijk zijn, het vraagt ook veel energie en geeft stress. Ik ben geen 30 jaar meer. Het gaat wel nog altijd perfect. Ik ben tenger maar fit en zolang mijn handen mij blijven dragen en mij dienen blijf ik voortdoen.”

Welke operaties kan je er uitvoeren?

“In Topdokters zal je zien hoe ik een schildklier en een acute milt opereer. Ik moet soms operaties doen die ik in België nog nooit heb gedaan. Als het niet dringend is, kom ik eerst terug naar België om me hier voor te bereiden en te beraden bij specialisten voor ik er aan begin. Dat komt omdat ik daar de enige ben die dat zou kunnen doen in een straal van 1.000 kilometer. Het gebied heeft geen enkele chirurgische, laat staan verloskundige of internistische kankerspecialisatie voor 1,2 tot 1,5 miljoen inwoners.”

Je kan dus niet iedereen helpen?

“Nee, schoenmaker blijf bij je leest. Bij chirurgie mag je niet roekeloos worden. Je moet risico’s nemen, maar je moet die enorm goed voorbereiden. Als ik iets niet kan, dan doe ik het niet. Mijn collega uit Iran zei het in de eerste aflevering van Topdokters ook al, als je het niet kan doe je soms meer kwaad dan goed. Met het centrum willen we chirurgen kunnen laten komen die expert zijn in hun gebied, maar voorlopig ben ik de enige die naar de regio trekt. Het is dus soms wachten tot er iemand zal komen die het wel kan ofwel stuur ik door naar naburige ziekenhuizen. Als de mensen de middelen niet hebben om er te geraken proberen we toch altijd iets te regelen zodat ze naar Kampala kunnen gaan, dat is zo’n 12 uur reizen met de bus.”

Waarom heb je toegezegd voor Topdokters?

“Het is enorm professioneel gemaakt. Ze zijn zes dagen in Congo geweest en ze zijn heel respectvol omgegaan met de mensen. Ik heb niet echt meegedaan voor mezelf, maar het was ook een kans om aandacht te krijgen voor het centrum dat ik zo graag nog zou willen realiseren.” (Leen Belpaeme)

Meer informatie over het project van dr. Moreels kan je vinden via www.unichir.africa