Psychologe Charline in ‘Ooit Vrij’: “Ook gevangenen zijn bang om besmet te raken”

Charline Libbrecht begeleidt gevangenen in de vrouwenafdeling. (Foto Vier)
Bert Vanden Berghe

In het tweede seizoen van ‘Ooit Vrij’ krijgen we opnieuw een ruime blik achter het gevangeniswezen, onder meer ook het penitentiair complex in Brugge. Charline Libbrecht werkt er op de psychosociale dienst en is er het klankbord voor heel wat gevangenen, onder wie Hilde Van Acker van het befaamde duivelskoppel. “De dag dat je alles normaal vindt, stop je er maar beter mee.”

Begripvol, zonder vooroordeel, met de nodige empathie en toch brutaal eerlijk als het nodig is… In de eerste aflevering van Ooit Vrij zagen we al hoe Charline Libbrecht van de psychosociale dienst de dossiers van enkele gevangenen aanpakt in het penitentiair complex van Brugge. Zo passeert onder meer een vrouw de revue die denkt dat ze zwanger is van haar man, die ook opgesloten zit. Ook Hilde Van Acker van het zogeheten duivelskoppel komt langs.

Hoe kwam je hier terecht, Charline?

“Ik ben van Kortrijk afkomstig, en werk in Brugge sinds 2014. Daarvoor werkte ik 5 jaar in de gevangenis in Hoogstraten. Maar ik wilde liever dichter bij huis werken, dus vroeg ik een overplaatsing aan. Ik kreeg de vrouwenafdeling van het penitentiair complex toegewezen, en achteraf gezien ben ik daar heel blij mee. Een doorsnee werkdag? Bij ons wordt er vooral gecommuniceerd via rapportbriefjes, gevangenen die een gesprek aanvragen. Aan de hand daarvan maak ik mijn agenda op, al kunnen er ook onverwachte zaken tussen komen. Mijn hoofdtaak bestaat erin om de directie en rechtbank te adviseren inzake strafuitvoeringsmodaliteiten en om de gedetineerde te begeleiden doorheen de detentie, maar iedereen heeft zijn eigen verhaal.”

Die verhalen komen vast wel binnen…

“Natuurlijk raken die verhalen je. Ik heb zelf een dochter van 8 en als je dan sommige verhalen hoort van moeders, dan kan dat niet anders dan binnenkomen. Wij zijn ook maar mensen. Maar wel mensen die professioneel zijn. De kunst bestaat erin om die lijn goed te bewaken. Want de vrouwen die je voor je krijgt, zijn heel kwetsbaar en moeten zich in de eerste plaats veilig voelen. Zo bouw je een vertrouwensrelatie op. Omgekeerd geldt dat ook, al moet ik zeggen dat ik geen schrik heb op de werkvloer, integendeel.”

Hilde Van Acker, de helft van het 'duivelskoppel', maakt haar opwachting in 'Ooit Vrij'. (foto VIER)
Hilde Van Acker, de helft van het ‘duivelskoppel’, maakt haar opwachting in ‘Ooit Vrij’. (foto VIER)

Kan je de knop makkelijk omdraaien als je naar huis rijdt?

“Ik slaag daar gelukkig wonderwel in, ja. Meestal is het zo’n drie kwartier rijden naar huis, dus is er al veel gezakt onderweg. (glimlacht) Je gaat de dingen gaandeweg wel anders zien, of toch meer relativeren als je kijkt naar andere thuissituaties. Maar de dag dat je het normaal vindt, dan stop je er maar beter mee.”

Wat doet dat met je als je iemand als een Hilde Van Acker voor je neus krijgt? Zij werd veroordeeld voor een moord, was jarenlang op de vlucht, wordt eindelijk gevat en beheerst dagenlang het nationale nieuws.

“Ik werk niet in de gevangenis om te veroordelen. Dat is mijn job niet. Sommige mensen zie je de avond voordien inderdaad op televisie passeren, maar daarom gedraag je je als professional niet anders. Voor mij is het belangrijk dat ik naar hun verhaal luister. Maar ik ben geen hulpverlener, ik ben iemand die adviezen verleent. Je moet kritisch zijn en toch ook medeleven tonen. Dat is een persoonlijke zoektocht geweest.”

Hoe was het werken het afgelopen half jaar?

“Heel moeilijk. Het aantal gesprekken stond op een lager pitje. We beschikken wel over een systeem waarmee we rechtstreeks kunnen bellen naar een cel, maar dat is toch niet hetzelfde. De grootste impact van de eerste lockdown was dat er geen afspraken meer konden doorgaan buiten de gevangenismuren. Mensen die bijna vrij komen of vrij kunnen komen, moeten aan de rechtbank een plan van aanpak voorleggen. Maar als die instellingen de deuren sluiten, gaat dat niet meer. En dat zorgt natuurlijk voor frustraties. Zeker tijdens die eerste lockdown. Maar de gevangenen begrepen maar al te goed wat het inhield. Ook zij hadden schrik om besmet te worden. Er was ook geen bezoek van buiten meer mogelijk.”

Werd de frustratie dan niet te groot?

“Er was opvallend veel begrip. Ze hadden niet het gevoel naar de buitenwereld toe van: nu weten jullie ook eens wat het is. Nee. Het was eerder een gevoel van: we begrijpen jullie, het is lastig. Meer nog: op de vrouwenafdeling werden er heel wat kaartjes gemaakt en verstuurd naar woonzorgcentra om de bejaarden en eenzame mensen een hart onder de riem te steken. Deze zomer, toen de maatregelen wel versoepeld werden buiten de gevangenismuren, was dat wel lastiger voor velen. Want veel versoepelingen kenden we niet binnen het gevangeniswezen. Maar we zijn wel heel blij dat we bijna geen gevallen van corona genoteerd hebben.”

“Natuurlijk raken die verhalen je, wij zijn ook maar mensen”

In zo’n crisis gaat er logischerwijze heel wat hulp naar ouderen, zwakkeren en hulpbehoevenden. Iets zegt mij dat er maatschappelijk geen breed draagvlak bestaat om ook aandacht te hebben voor gevangenen.

“Nee, terwijl het merendeel van de gevangenen wel degelijk ooit vrij komt. We moeten er voor zorgen dat die mensen niet hervallen, en terug geïntegreerd geraken. Zelfs in tijden van crisis. Gewoon opsluiten heeft geen zin. Hopelijk zorgt het programma Ooit Vrij voor discussie. Discussie kan leiden tot verandering en laat dit nu net hetgeen zijn dat Justitie nodig heeft.”

Wat mij opviel aan iemand als Hilde Van Acker, is dat het geen zwart-witverhaal is. Ze kon even goed mijn buurvrouw zijn.

“Dat geldt voor heel veel mensen in de gevangenis. Het kan perfect je buurvrouw, je tante of nicht zijn. Het staat ook niet op hun gezicht. Dat maakt van Ooit Vrij een goed programma, omdat ze niet op zoek zijn naar sensatie maar het verhaal en de feiten op menselijk vlak bekijken. En dat is net mijn taak, maar met een kritische blik.”

Ooit Vrij, elke maandag om 20.35 uur

op VIER.

Psychologe Charline in 'Ooit Vrij':

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier