‘Le vieil arbre aux feuilles vertes’ is een documentaire van Oostends filmmaker Jonatan Lyssens. De film vertelt het verhaal van een slaperig Waals dorpje, en hoe het ooit levendige dorpsleven langzamerhand uitdooft. “De film is een afscheid van wat het dorp vroeger was, maar ook een omhelzing van wat er nog komt.”
Filmmaker Jonatan Lyssens (31) is afkomstig van Roeselare en woont vandaag in Oostende. Als freelance filmmaker is hij met deze documentaire niet aan zijn proefstuk toe, maar het is wel zijn eerste eigen langspeelfilm. Hij is al zes jaar bezig met ‘Le vieil arbre aux feuilles vertes’.
Koffie drinken
De documentaire vertelt het verhaal van OEudeghien, een dorpje in de provincie Henegouwen, niet ver van de taalgrens. Er wonen ongeveer 700 mensen. “Toen ik nog aan de hogeschool studeerde, moesten we een portret maken van een persoon. Ik hielp mee als cameraman met een collega, die voor de opdracht componist Dick van der Harst volgde”, opent Jonatan. “Dick woonde in OEudeghien. Hij had ons meegenomen naar zijn buurvrouw, die ons vertelde over het groot buurfeest dat ze enkele dagen later gaf. Om de een of andere reden is het dorpje blijven hangen.”
“OEudeghien triggerde mij omdat het dorpje het ‘kleine leven’ vertegenwoordigde”, vertelt Jonatan. “Ik wilde in eerste instantie een kort portret maken van die buurvrouw. Zij heeft mij meegenomen naar ál haar vriendinnen in het dorp. Ik heb toen heel veel koffie gedronken.” (lacht). “Toen ontstond het idee om een portret te maken van het dorp, niet van die buurvrouw.”
Dit is het verhaal van heel veel dorpen in heel Europa
Toen Jonatan voor het eerst arriveerde in OEudeghien, had hij de indruk dat het een doods en verlaten dorp was. “Dat was een eerste indruk. Zo heb ik mijn film ook opgebouwd. Ik start in een leeg dorp, maar langzamerhand begint dat dorp zich te ‘vullen’.”
Jonatan maakt een onderscheid tussen de ‘oude’ bewoners en de nieuwelingen. “Sommige oude mensen hebben nog de introductie van elektriciteit op hun boerderij meegemaakt. Zij hadden heel veel nood aan hun buren. Bij de oogst hielp iedereen mee. Er was een heel rijk sociaal leven, met zelfs een theater. Maar dat rijke dorpsleven kwam wat tot halt. Mensen gingen in Brussel werken, wat maar op een uurtje rijden ligt. Het verhaal van dit dorp is niet uniek. Het is het verhaal van heel veel dorpen in heel Europa.”
Omhelzing
“Ik merkte wel dat dit sociaal leven plaats maakt voor iets anders”, bedenkt Jonatan. “Het is niet zo dat die mensen hun garage binnenrijden en hun deur niet meer uit komen. Er zijn wel heel veel initiatieven. Het schooltje speelt daarin een belangrijke rol. Het sociale leven is gewoon wat vrijblijvender geworden. Je kan er perfect wonen zonder dat je met iemand spreekt. Er zijn veel nieuwe bewoners. Veel Vlamingen ook, want het ligt dicht bij de taalgrens. De film is een afscheid van wat het dorp vroeger was, maar ook een omhelzing van wat er nog komt.”
Oud en nieuw
Er zijn drie mensen die het oude dorp vertegenwoordigen, en een koppel die de nieuwe wind vertegenwoordigt. “Claudine – ze is ondertussen overleden – heeft haar hele leven in hetzelfde huis gewoond. Gaëtan heeft een verfwinkeltje, waar hij eigenlijk van alles verkoopt. Het winkeltje is een uur per dag open. Hij beseft ook dat het nog weinig zin heeft om verder te zetten. En dan heb je nog Paula en haar man Paul. Toen ik anderhalf jaar aan het filmen was, is Paul overleden. Haar leven kreeg toen een heel andere wending.”
Bernard en zijn vrouw vertegenwoordigen de nieuwe mensen in het dorp. “Hij werkte vroeger als advocaat. Op een gegeven moment heeft hij zijn auto verkocht, en met zijn vrouw en twee kinderen een lange reis door Europa gemaakt met ezels. In OEudeghien hebben ze een oude manege gekocht, die helemaal opgeknapt en er een bioboerderij van gemaakt.”
Persoonlijke band
Doordat Jonatan zes jaar lang filmde in wat hij ondertussen ‘zijn dorp’ noemt, is het verhaal ook persoonlijk. “Het is meer dan fly on the wall“, knikt hij. “Stel, een van mijn personages is ontbijt aan het maken. Dan kijkt ze naar de camera en vraagt of ik mee eet. Dat doe ik dan ook. Ik sta daar met mijn camera in haar keuken, zij zou dat erg raar vinden mocht ze daar alleen zitten eten.” (lacht) “Maar dat heb ik dan ook geprobeerd met deze film: om mijn persoonlijke band met de mensen niet weg te knippen, maar een deel van de documentaire te maken.”
De film is een afscheid van wat vroeger was, maar ook een omhelzing van wat nog komt
Vandaag is de film zo goed als af. “De komende weken ga ik naar mijn dorp met de film en toon ik hem aan de personages. Dick van der Harst zorgt voor muziek, die we daar zullen opnemen. Dan is er nog klankmontage, waar ik nog extra budget voor zoek via crowdfunding. Dat zijn heel technische zaken die ik niet zelf kan. De rest heb ik allemaal gedaan met eigen middelen. Ik heb subsidies aangevraagd, maar het is heel moeilijk als je geen producent hebt”, vertelt Jonatan. De kans bestaat dat de film getoond zal worden op het Filmfestival Oostende, maar dat staat nog niet vast.
Nieuw leven
De titel komt van een gedicht van Baudelaire. ‘Le vieil arbre aux feuilles vertes’ – de oude boom met groene bladeren, dus. “Een oude boom die elk jaar iets nieuw maakt en blijft gaan, het is een mooi beeld. Het staat dan ook wel symbool voor deze dorpjes. Een beetje verdord, maar er komt telkens weer nieuw leven.”
“Ik ben heel trots op deze film. En ik hoop dat het me de mogelijkheid geeft om een volgende film te maken. Wie weet wel in Oostende… “, knipoogt Jonatan tot slot.
Jonatan zoekt nog steun voor zijn film via crowdfunding. Je kan een bijdrage leveren via deze link.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier