De Ieperse Nocturnes werden in 1995 voor het eerst georganiseerd en bestaan dus 25 jaar. Dit zou in oktober uitgebreid gevierd worden met onder andere een tentoonstelling met filmpjes, foto’s, kostuums en allerlei attributen die de geschiedenis van de Nocturnes illustreren. Maar gezien de coronatijden heeft het bestuur beslist om deze viering uit te stellen naar latere datum. De eerstvolgende editie van de Nocturnes is voorzien in de zomer van 2022. Dat wordt de 16de editie.
“Toen we in 1995 onze eerste Nocturnes organiseerden, waren we een unicum in ons land. Theaterwandelingen in Vlaanderen zijn een fenomeen dat in Ieper werd ontwikkeld. En daar zijn we heel fier op”, vertelt voorzitter Piet Lesage.
De Nocturnes ontstonden toen Patrick Deldaele, Kristof Jonckheere, Eric Vanhove en Piet Lesage zich de vraag stelden hoe ze een meerwaarde konden creëren voor de toeristische promotie van de monumenten en de geschiedenis van de stad Ieper.
Er waren enkele inspirerende voorbeelden in het buitenland. In Londen en Edinburgh bijvoorbeeld vonden geheimzinnige ‘ghostwalks’ plaats: een gids-acteur die niet zomaar vertelt, maar in een rol kruipt en zo de groep bezoekers op een doorleefde manier rondleidt.
Toeristisch traject
Dat leidde tot het idee om in Ieper een traject uit te stippelen op basis van het rijke verleden en het indrukwekkende monumentale patrimonium van de stad. Een parcours waarlangs boeiende historische situaties zouden worden geëvoceerd. Het concept was geboren.
Wat oorspronkelijk bedoeld was als een nieuw toeristisch project, is in de loop der jaren uitgegroeid tot een evenement dat vooral ook Ieperlingen en mensen uit de regio aanspreekt. Bij de oprichting van de vzw Nocturnes werd Patrick Deldaele voorzitter en Piet Lesage artistiek leider. Sinds 2010 heeft Piet de voorzittersfakkel van Patrick overgenomen.
Momenteel ziet het bestuur er als volgt uit: voorzitter en artistiek leider Piet Lesage, secretaris Roosje Goemaere, penningmeester Jan Steen en verantwoordelijke techniek Marino Naeye. Zij vormen samen met een team trouwe medewerkers de ‘projectgroep’, die mee instaat voor de organisatie van de Nocturnes: Katrien Vanspranghe en Hanna Laekeman (kostumering), Mietje Havegheer (rekwisieten), Kristin Demeyere en Jean-Pierre Deroo (historische inbreng), Frederik Pattyn (grafische vormgeving) en Geert Desmet (techniek).
‘Lessen in leven’
De geschiedenis van Ieper is een opeenvolging van geluk en ongeluk, van grootheid en bekrompenheid, leven en dood, liefde en haat, oorlog en vrede. “Dit is ook het uitgangspunt voor onze theaterwandelingen”, zegt Piet Lesage.
“Tegen de achtergrond van de ‘grote geschiedenis’ plaatsen we onze ‘kleine histories’ met een subtiele knipoog naar de actualiteit. De koppeling van historische actualiteiten aan actuele histories is een keurmerk van de Nocturnes.”
“Hierdoor krijgt geschiedenis een levend en actueel karakter: het godsdienstig fanatisme in de geuzentijd is een herkenbaar actueel gegeven; de barbaarse moordpartijen en aanslagen van de jongste jaren hebben veel weg van middeleeuwse toestanden. Democratie en totalitarisme, fundamentalisme versus vrijheid, respect voor mensenrechten versus barbarij, rijkdom en armoede zijn spanningsvelden van alle tijden. Wie de geschiedenis niet kent, heeft geen toekomst. Daarom zijn de Nocturnes ook lessen in leven.”
Ieperse monumenten: (h)eerlijke getuigen
Het cultuurhistorisch patrimonium van Ieper is een droomdecor waarin geschiedenis tot leven komt. Monumenten zijn geen fossiele getuigen. Zij vertellen ons eerlijk over mensen en dingen van toen. Hun muren en vensters zijn echo’s van een niet zo ver verleden. Zij schetsen de voorbije tijd en stellen vragen over de toekomst.
“De nocturnes zijn een speelse verkenning van deze monumenten. Van verleden, heden en toekomst. We beklimmen guitig hun dode muren, soms letterlijk, meestal figuurlijk. In de 15 voorbije edities hebben we zeer merkwaardige monumenten en sites ontsloten.” Elk van de 15 edities had zijn eigen verhaal.
Grenzen verleggen
In de vijftien voorbije edities hebben de Nocturnes de grenzen verkend en verlegd van het begrip ‘theaterwandelingen’ in Ieper tot ver daarbuiten. “Voor onze bezoekers lijkt alles misschien vanzelfsprekend. Maar wij weten wel beter: zoiets opzetten, is niet evident. Want we leggen de lat voor onszelf zeer hoog”, vervolgt Piete Lesage.
“Zonder een feilloos draaiend team van medewerkers achter de schermen zouden we nergens staan: een technisch team met decorbouwers, die niets ontzien en maandenlang bezig zijn met decors, rekwisieten en aankleding van scènes; costumières en naaisters die ook maanden in de weer zijn om eigen kostuums te ontwerpen en te realiseren; klank- en lichtmedewerkers die zoeken hoe ze de nieuwste technieken kunnen integreren in een aantal scènes.
Om nog te zwijgen van de historici, die telkens heel wat opzoekwerk doen, en de schrijvers, die het historisch materiaal omzetten in levendige en pittige theaterteksten. En onze grimeurs, die elke productie opnieuw zichzelf bijscholen om klaar te staan om de acteurs en actrices om te toveren tot geloofwaardige personages. En voor die acteurs en actrices is het ook telkens een hele opgave: repetities gevolgd door tal van voorstellingen in volle vakantieperiode.
Divers publiek
Zoals eerder aangegeven waren de Nocturnes oorspronkelijk bedoeld als een nieuw toeristisch product voor de bezoekers van Ieper. De realiteit heeft de organisatoren snel tot andere inzichten gedwongen. “Al van bij de eerste edities was de vraag bij de Ieperlingen zo groot, dat de toeristen al vlug een minderheid vormden”, weet Piet Lesage.
“Even deden we nog een poging om een zgn. ‘Toeristennocturnes’ uit te werken, zowel in het Nederlands als in het Engels. Maar dit bleek uiteindelijk niet de goede keuze. De eerste Nocturnes in 1995 konden rekenen op een bescheiden belangstelling van 750 bezoekers, de volgende editie verdubbelde dit al naar 1.500. Vanaf de derde editie werd de capaciteit ingesteld op 3.000 bezoekers. Maar dit werd enkele edities geleden opgetrokken naar meer dan 4.000 bezoekers. De plaatsen gingen telkens vlot de deur uit.”
“Met de 15de editie ‘Ieper herrijst’, bereikten we 4.500 bezoekers, met nog een wachtlijst van enkele honderden. Tijdens de editie 2019 werd het publiek geanalyseerd. Dit gebeurde via de wedstrijdformulieren die men kon invullen op de eindlocatie.”
“Uiteraard is het Nocturnes-publiek vooral West-Vlaams. Ruim 93 procent komt uit onze provincie. Oost-Vlaanderen is goed voor bijna 5% (in absolute cijfers 225 toeschouwers), gevolgd door Antwerpen en Vlaams-Brabant met telkens bijna 1% (of telkens 45 toeschouwers). We kunnen ook besluiten dat we een heel divers publiek hebben wat leeftijden betreft.”
Toekomst
Volgend jaar zullen we – als corona het toelaat – misschien in uitgesteld relais het 25-jarig bestaan van onze vereniging nog vieren. We zien wel. Ondertussen zijn we ook al grondig aan het nadenken over onze 16de editie in de zomer van 2022. Hopelijk zijn tegen dan de coronaperikelen voldoende onder controle, zodat we onze theaterwandelingen kunnen organiseren zoals in de voorbije 25 jaar.”
“In de loop van volgend jaar zullen we het thema van 2022 bekendmaken. Momenteel zijn we dit – samen met onze groep historici – aan het uitzoeken. Het wordt sowieso weer een originele en interactieve beleving van een stukje Ieperse geschiedenis”, besluit Piet Lesage. (EG)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier